Mavzu: Xlor elementlari va uning hossalari

Tabiatda uchrashi.
Tabiatda xlor erkin holda faqat vulqon gazlarida uchraydi..Uning birikmalari keng tarqalgan .Ulardan eng muhimlari:
Galit(tosh tuz)---------------NaCl
Silvinit-----------------------KCl*NaCl
Silvin ------------------------KCl
Bishofit------------------ MgCl*6 H ₂O
Karnallit-----------------KCl*MgCl*6H ₂O
Kainit -------------------KCl*MgSO ₄*3H ₂O

Xlor birikmalari okean ,dengiz,ko’llarning suvlarida bo’ladi.Ular o’simlik va hayvonot organizmlarda oz miqdorda bo’ladi.Xlor yer po’stlog’I massasining 0.05% ini tashkil etadi.

Xlorning olinishi. Labaratoriya sharoitida xlor xlorid kislotaga marganes (IV) oksidi ta’sir ettirish yo’li bilan olinadi. Reaksiya qizdirilganda boradi:

• 
  4HCl+MnO₂=Cl₂+MnCl₂+2H₂O
  

Oksidlovchi MnO₂ o’rniga kaliy permanganat KMnO₄ ishlatish ham mumkin. Bu holda reaksiya odatdagi temperaturada, ya’ni qizdirilmasa ham boradi:

• 
  16HCl+2KMnO₄ = 5Cl₂ +MnCl₂ +2KCl+8H₂O
  
• 
  2Cl^- -2e^- =Cl₂ 5
  
• 
  Mn⁺⁷ +5e^- =Mn⁺² 2
  

Sanoatda xlor natriy xloridning konsentrlangan eritmasini
elektroliz qilish yo'li bilan olinadi. Xlor anodda ajralib chiqadi.
Bunda vodorod (katodda ajralib chiqadi) va natriy gidroksid (eritmada
qoladi) ham hosil bo'ladi.Suyuqlikka aylantirilgan xlor (xona temperaturasida 600 kPa
bosimda suyuqlikka aylanadi) po'lat ballonlarda saqlanadi va
ishlatilish joyiga shu holda tashiladi.
Fizik xossalari. Xlor — sarg'ish-yashil rangli o'tkir hidli zaharli
gaz. Havodan 2,5 marta og'ir. 20 °C da 1 hajm suvda 2,3 hajm xlor
eriydi.
Xlorning suvdagi eritmasi xlorli suv deyiladi. Xlor organik
erituvchilarda yaxshi eriydi.
Xlor nafas yo’llarini yallig’iantiradi, ko'p miqdorda xlor bilan
nafas olib bo'g'ilish o’limga olib kelishi mumkin.Tabiiy xlor tarkibida ikkita izotop , ₁₇³⁵Cl (75,4%)va ₁₇³⁷Cl (24,6%)
bo'ladi.