Məhəmməd Əmin Rəsulzadə
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
72 Vaxtilə Versal nizamı əleyhində, revizyonçu millətlər səfində və Rapallo Almaniyası ilə birlikdə ikən; Millətlər Cəmiyyətinə quldurlar Ģirkəti deyən Çiçerin Moskvası ilə bu dəfə bu cəmiyyət kürsüsündən millətlər arasındakı mövcud nizamı pozmaq təĢəbbüsündə olan qüvvə və dövlətlərə qarıĢı atəĢlər püskürən Litvinov Moskvasının qullandığı metodla güdülən qayənin hədəfi eynidir: iki cəbhə halında olan «kapitalist» Avropanı bir-birinə saldırtmaq üçün gah bu, gah da o tərəfi tutmaq. Bir zamandan bəridir Moskva köĢəsinə çəkilib də səsi eĢidilməz olan Litvinov «Millətlər Cəmiyyəti»ndəki sonuncu çıxıĢında bu iki cəbhədən bəhs etməmiĢdimi?! Moskvanın istədiyi dağıdıcı kommunizm internasionalına qarĢı milli mövcudiyyətlərini qoruyan aktiv millətlər - onun təbirincə faĢist dövlətlər - əleyhində «vahid bir xalq cəbhəsi» yaratmaqdı. O, buna nail olmadı. Ola bilməzdi. çünki sevmədikləri faĢizmə qarĢı sistemlərini müdafiə etmək üçün bolĢevizmdən yardım gözləyən bəzi sadədil demokratlar Ġspaniyadakı vəhĢətlərlə Ģəxsən Rusiyada yenidən baĢ verən qanlı error sisteminin tüğyanını görərək diksindilər. Bu diksintinin əlamətləri Ģəxsən Fransada belə görülməkdədir. Sovetlərlə ittifaq siyasətinin ən hərarətli tərəfdarı olan radikallar arasında indi bu ittifaqı pozaq deyənlər çox yaxĢı qüvvə almıĢlar. Keçənlərdə toplanan firqə konqresi az qala sovet paktının fəshini (ləğvini) tələb edirdi. Bugünkü iç çəkiĢmələrilə didilən Fransa hər nə qədər daha Moskva ilə ittifaq əlaqəsini kəsməmiĢsə də, buradan əvvəlcə gözlədiyi faydaları idealizə edənə də bənzəmir. «Ġzvestiya» qəzeti fransız dostlarını tənqidlə Parisin Moskvadan çox Berlinin könlünü almaqla məĢğul olduğundan Ģikayətə baĢlamıĢdır. Fəqət, bəhs mövzusu diksintinin Fransanı bilxassə mütəəssir edən hadisəsi, Ģübhəsiz Belçika hökumətinin Fransa ittifaqından ayrılaraq bitərəflik siyasətinə getdiyidir. Nə demokratiyanın ən böyük düĢməni Sovetlərin himayəsinə qalan «Millətlər Cəmiyyəti»ndən, nə də siyasi müqəddəratını macəra qüvvəsilə bağlayan bir müttəfiqdən Belçika köylüsünə xeyir gəlməyəcəyinə inanmıĢ, mümkün olduğu qədər hər cür qəzadan uzaq qalmağı milli mənfəətlərinə daha uyğun bulmuĢdur. Yalançı Komintern «xalqçılığı»nın foyası bu surətlə meydana çıxınca, antikomintern qüvvələrinin sürət və qətiyyətlə irəliləyərək Moskvadan yayılan fəsad hərəkətlərinə qarĢı vahid bir cəbhə yaratmaq iĢi böyük addımlarla irəlilədi. Ġtaliya xarici iĢlər naziri Kont Çiyanonun Berlinə səfəri nəticəsində ideologiyaları yaxın bu iki dövlət arasında bağlanan centlimencə anlaĢmanın ən mühüm fəslində hər iki dövlətin Avropadan kommunizm cərəyanına qarĢı mücadilədə iĢ ortaqlığı yapacaqlarını qərarlaĢdırıldı. Bu anlaĢmanın orqanik bir nəticəsi olaraq, bir az keçmədi ki, Berlinlə Roma eyni gün, eyni saatda, eyni motivlərlə Ġspaniyada «Xalq cəbhəsi» namı altında kommunizm doktrinlərini qoruyan qızıllara qarĢı vuruĢan milliyyətçi Franko hökumətini tanıdılar. 73 Bundan sonra eyni Berlini ziyarət edən Avstriya xarici iĢlər naziri ilə bağlanan anlaĢma sonunda bu dövlətin dəxi kommunizmlə mücadilə cəbhəsinə keçmiĢ olduğu elan edildi. Bir tərəfdən Ġtaliya, dəgər tərəfdən isə gərək Almaniya və gərəksə Avstriya ilə sıx bağlarla bağlı olan Macarıstan dəxi bu antikommunist cəbhəyə mənsub dövlətlərdən sayıla bilir. Daha Ġtaliya ilə Almaniya arasındakı anlaĢmadan bəhs olunduğu günlərdə Yaponiyanın da bu anlaĢmaya daxil olduğu Ģayiə olmuĢdu. Bu qədər də deyil, 1933-cü ildən bəri zaman-zaman Ģayi olub da təkzib edilən Almaniya ilə Yaponiya arsında əskəri bir ittifaqın yaradıldığı və yaradılmaq üzrə olduğu və buna Ġtaliyanın da qovuĢacağı xəbəri siyasi məxfəlləri əlaqələndirəcək bir çox təfsir və açıqlamalara səbəb olurdu. Nəhayət bütün bu «dumanların arxasındakı atəĢ» meydana çıxdı. Noyabrın 25-nə Stalin yeni Sovet konstitusiyasını təsdiq etdirib də «bu əsərin iĢçiləri yenmək istəyən bütün faĢistləri məhkum edəcəyini» iddia etdiyi eyni bir gündə Almaniya ilə Yaponiya arasında kommunizmlə mücadiləyə aid olaraq imzalanmıĢ müahidənin mətni rəsmən elan edildi. Bu müahidəyə görə, bağlaĢan iki böyük tərəf «Komintern adını daĢıyan Kommunist Ġnternasionalının hər türlü vasitələrlə mövcud dövlətləri partlatmaq və əsaslarını kökündən yıxmaq məqsədində olduğunu və bu təĢkilata təhəmmülün (dözmənin), sadə, dövlət və millətələrin iç iĢlərinə qarıĢan bir fəsad qüvvəsinə üz vermək deyil, eyni zamanda beynəlmiləl barıĢ iĢini dəxi təhlükəyə qoymaq olduğunu gözə alaraq, Almaniya ilə Yaponiya dövlətləri - Kommunist Ġnternasionalı tərəfindən güdülən hər türlü fəaliyyət haqqında bir-birlərinə məlumat verməyə və daxili vəziyyətləri kommunizm təhlükəsinə məruz digər dövlətləri dəxi, bu mücadiləyə çağırmağa» qərar vermiĢlər. Bu müahidə mətnilə bərabər elan olunan protokola görə iki dövlət mürəhhəslərindən (nümayəndələrindən) ibarət daimi bir komissiya dəxi, təsis olunur ki, məqsədi antikomintern mücadiləsini tənzim ilə iki dövlət arasındakı bu xüsusa aid iĢ ortaqlığını idarə etməkdir. Biri Ģərqli, digəri qərbli bu iki müəzzəm (böyük) dövlətin günün ən böyük məsələsinə aid bu böyük qərarları Ģübhə yoxdur ki, qızıl Moskva ilə bərabər internasional Moskva tərəfdarlarınca ümumi barıĢ iĢini təhlükəyə soxan və arxada aqressiv fikirlər və bəlkə də qəsdlər saxlayan bir tədbir kimi göstəriləcəkdir. Fəqət, nə desələr də, bihudədir (boĢ yerədir), aqressiv fikir, fəsadlı məqsəd və təcavüz planlarının harada olduğunu bilməyən artıq çox az qaldı. Bir neçə zamandan bəridir ki, bitərəflik siyasəti güddüyündə Ģübhə olmayan və Ģübhəsizliyi PolĢa xarici iĢlər nazirinin son günlərdə Londona vaqe olan səfəri dolayısı ilə bilxassə qabardılan PolĢada dəxi ictimai fikir təcavüzkar sovet propaqandası və Kominternin fəaliyyətindən təsirlənmiĢdir. Hökumət idarəsinə mənsub «Qazeta Polska»nın sabiq Moskva müxbiri Otmarın qələmilə son zamanlarda Sovetlərin vəziyyətinə və Komintern propaqandasına aid nəĢr olunan Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|