MəHKƏMƏ QƏrari strasburq
Yüklə 314,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III. KONVENSİYANIN 5-ci MADDƏSİNİN 3-cü BƏNDİNİN İDDİA EDİLƏN POZUNTUSU
onun sağlamlıq durumunu ağırlaşdırmış və digər xəstəliklərə, xüsusən mütəmadi pnevmoniyaya tutulma ehtimalını artırmışdır. Bir dəfə yüksək hərarəti olan ərizəçi irinli pasiyentlərin saxlandığı xəstəxana kamerasına yerləşdirilmişdir. 1999-cu ildə o, bronxo-pnevmoniya ilə xəstələnmiş, lakin yalnız on gün sonra müalicə almışdır. İndi Məhkəmə, ərizəçinin bildirdiyi kimi, işin digər müvafiq halları ilə birlikdə götürülməklə bu faktların “qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar” hesab edilməsi məsələsini araşdıracaqdır.
90. Məhkəmə xatırladır ki, Konvensiyanın 3-cü maddəsi demokratik cəmiyyətin ən əsas dəyərlərindən birini təsbit edir. O, qurbanın davranışından asılı olmayaraq, işgəncəni, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftarı və ya cəzanı mütləq ifadələrlə qadağan edir doğurur (bax: Labita İtaliyaya qarşı, 6 aprel 2000-ci il tarixli qərar, Məhkəmə qərarları toplusu, 2000-IV, §119). 91. 90. Məhkəmə daha sonra xatırladır ki, onun presedent hüququna əsasən, pis rəftarın 3-cü maddənin tətbiq dairəsinə düşməsi üçün o, minimal qəddarlıq səviyyəsinə çatmalıdır. Bu minimumun qiymətləndirilməsi nisbidir; o, işin hallarından, məsələn, rəftarın davam etdiyi müddətdən, onun fiziki və ruhi təsirlərindən və bəzi hallarda qurbanın cinsindən, yaşından və sağlamlıq durumundan asılıdır (digər qərarlar arasında bax: İrlandiya Birləşmiş Krallığa qarşı, 18 yanvar 1978-ci il tarixli qərar, A seriyaları, c. 25, s. 65, b. 162). Pis rəftarın məqsədi, yəni konkret olaraq həmin rəftarın qurbanın alçaldılması və özünü aciz hiss etməsi məqsədi daşıyıb-daşımaması də nəzərə alınmalı amildir, lakin bu cür məqsədin olmaması hökmən o demək deyil ki, 3-cü maddənin pozuntusunun baş vermədiyi barədə nəticə çıxarılacaqdır (bax: Pirs Yunanıstana qarşı, ərizə Nº 28524/95, 74-cü bənd, AİHM 2001-III). 92. Müstəsna hallarda həbs olunmuş şəxsin səhhəti onun həbsdə saxlanmasına qətiyyən imkan vermədikdə, 3-cü maddə belə şəxsin müəyyən şərtlərlə azadlığa buraxılmasını tələb edə bilər (bax: Papon Fransaya qarşı (Nº 1) (ərizənin qəbuledilənliyinə dair qərar), ərizə Nº 64666/01, CEDH 2001-VI; Pribke İtaliyaya qarşı (ərizənin qəbuledilənliyinə dair qərar), ərizə Nº 48799/99, 5 aprel 2001). Ərizəçinin səhhətinin onun həbsdə saxlanmasına imkan verib-verməməsi ilə bağlı üç konkret element nəzərdən keçirilməlidir: a) həbsdə saxlanma yerinin tibbi şəraiti; b) həbsdə saxlanma yerində göstərilən tibbi yardımın və qulluğun adekvatlığı; c) ərizəçinin sağlamlıq durumu baxımından həbs tədbirinin qüvvədə saxlanmasının məqsədəuyğunluğu (bax: Muisel Fransaya qarşı, ərizə Nº 67263/01, b. 40-42, AİHM 2002-IX). 93. Lakin 3-cü maddə həbsdə saxlanılan şəxsləri sağlamlıq durumu səbəblərinə görə azad etməkdən ibarət ümumi öhdəlik müəyyən edən maddə kimi şərh oluna bilməz. Əslində, o, dövlətin üzərinə azadlıqdan məhrum edilmiş şəxslərin fiziki sağlamlığını qorumaq öhdəliyini qoyur. Məhkəmə razılaşır ki, həbsxana xəstəxanalarındakı tibbi yardım heç də həmişə əhali üçün nəzərdə tutulan ən yaxşı tibb müəssisələri ilə eyni səviyyədə ola bilməz. Bununla belə, dövlət həbsdə saxlanılan şəxslərin sağlamlığının və rifahının lazımi qaydada qorunmasını təmin etməli və digər məsələlərə yanaşı, onları zəruri tibbi yardımla təmin etməlidir (bax:
Komissiyanın rəyi, s. 15-16, b. 79; Kalaşnikov Rusiyaya qarşı, ərizə Nº 47095/99, b. 95 və 100, AİHM 2002-VI). Yuxarıda adı çəkilən Farbtusun işində Məhkəmə qeyd
etmişdir ki, dövlət orqanları ciddi xəstəliyi olan şəxsi həbsxanaya salmağı və orada saxlamağı qərara almışlarsa, onun əlilliyindən irəli gələn xüsusi ehtiyaclarına cavab verən həbsxana şəraitinin təmin olunmasına xüsusi diqqət göstərməlidirlər (b. 56). 94. Hazırkı işə gəldikdə, Məhkəmə xatırladır ki, müxtəlif tibbi mənbələrdən alınan sübutlar təsdiq edir ki, ərizəçinin mütəmadi tibbi qulluq tələb edən bir neçə ciddi xəstəliyi olub. Lakin prinsipcə ərizəçinin xəstəliklərinin onun həbsdə saxlanmasına imkan vermədiyini düşünməyə heç bir əsas yoxdur. Həbsdə saxlanma yerində tibb bölməsi olub, ərizəçi bir neçə dəfə oraya yerləşdirilib və güman etmək olar ki, onun xəstəlikləri həmin bölmədəki şərait çərçivəsində müalicə oluna bilərdi. 95. Eyni zamanda, Məhkəmə ərizəçiyə zəruri tibbi yardım göstərilmədiyi barədə gəldiyi nəticəni qeyd edir. Hətta həbsxana xəstəxanasında olduğu müddətdə ərizəçi oradakı tibbi şəraitin doğurduğu fiziki nəticələrdən açıq-aydın əziyyət çəkirdi. Həmin şəraitin doğurduğu ruhi nəticələrə gəldikdə, yəqin ki, ərizəçi bilirdi ki, o, istənilən anda çox ciddi nəticələrə səbəb ola bilən ağır vəziyyətə düşə və təxirəsalınmaz tibbi yardıma ehtiyac duya bilər və bu zaman ona heç bir ixtisaslı yardım göstərilməyəcək (yuxarıda 29-cu bəndə və ondan sonrakı bəndlərə bax). Həbsxana mərkəzinin müvafiq orqanları nəinki ərizəçinin müvafiq tibbi yardım almasına imkan verməmiş, hətta onun digər mənbələrdən həmin yardımı almasına da imkan yaratmamışlar (yuxarıda 27-ci bəndə bax). Bu, yəqin ki, onun ciddi həyəcan keçirməsinə səbəb olmuşdur. 96. Üstəlik, ərizəçi HİV daşıyıcısı idi və ciddi ruhi çatışmazlıqdan əziyyət çəkirdi. Bu, həbsdə olduğu müddətdə ondakı istənilən xəstəliklə bağlı riskləri artırır və onun bu məsələ ilə bağlı qorxularını gücləndirirdi. Belə vəziyyətdə vaxtında və ixtisaslı tibbi yardımın göstərilməməsi, habelə onun sağlamlıq durumunun müstəqil tibbi müayinədən keçirilməsinə müvafiq orqanların icazə verməməsi onda elə güclü köməksizlik hissi yaratmışdı ki, ərizəçidə bu hissin yaranmasına və onun fiziki iztirablarına səbəb olmuş rəftar 3-cü maddədə nəzərdə tutulmuş ləyaqəti alçaldan rəftar sayıla bilər. 97. Müvafiq surətdə, bu məsələ ilə bağlı Konvensiyanın 3-cü maddəsi pozulmuşdur.
98. Moskvadakı 48/1 saylı həbsdə saxlanma yerindəki və orada olan xəstəxana bölməsindəki ümumi şəraitlə bağlı ərizəçinin şikayətinə gəldikdə, Məhkəmə hesab edir ki, orada lazımi tibbi yardımın olmaması barədə 3-cü maddə çərçivəsində Məhkəmənin gəldiyi nəticələri nəzərə alaraq, həbsdə saxlanma yerindəki ümumi şəraitlə bağlı şikayəti araşdırmağa ehtiyac yoxdur.
99. Ərizəçi şikayət etdi ki, onun barəsindəki həbs qətimkan tədbirinin müddəti ağlabatan müddət həddini aşıb və əsassız olub. O, bu məsələ ilə bağlı Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 3-cü bəndinə istinad etdi, həmin bənddə deyilir:
“Bu maddənin 1-ci bəndinin “c” yarımbəndinə müvafiq olaraq tutulmuş və ya həbsə alınmış hər kəs ... ağlabatan müddət ərzində məhkəmə araşdırması və ya məhkəməyə qədər azad edilmək hüququna malikdir. Azad edilmək məhkəməyə gəlmə təminatlarının təqdim edilməsi ilə şərtləndirilə bilər”.
Yüklə 314,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|