MəHKƏMƏ QƏrari strasburq
Yüklə 314,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A. Tərəflərin arqumentləri
- B. Məhkəmənin qiymətləndirməsi
yerinin və sabit ailə əlaqələrinin olması faktı onun azad edilmək barədə vəsatətlərinə diqqətlə baxılmasını və məhkəmə qərarlarında onların diqqətlə təhlil olunmasını tələb edirdi. Belə görünür ki, qərarların əsaslandırılmaması təsadüfi və ya qısamüddətli səhv deyil və azad edilmək barədə müraciətlərə bu cür baxılması adət şəklini alıb. Belə olan halda Məhkəmə bu qənaətə gəlir ki, ərizəçinin məhkəməyə qədər istintaq müddətində həbsdə saxlanmasına “müvafiq və yetərli” əsaslarla haqq qazandırmaq mümkün deyil. 109. Beləliklə, Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 3-cü bəndi pozulmuşdur. IV. KONVENSİYANIN 5-ci MADDƏSİNİN 4-cü BƏNDİNİN İDDİA EDİLƏN POZUNTUSU
110. Ərizəçi şikayət etdi ki, daxili məhkəmələr onun azad edilmək barədə 21 aprel və 17 sentyabr 1999-cu il tarixli vəsatətlərinə “təxirə salınmadan” baxmayıblar. O, həmçinin şikayət etdi ki, onun Moskva şəhər məhkəməsinə 4 və 17 avqust 1999-cu ildə verdiyi apellyasiya şikayətlərinə baxılmayıb. O, bu məsələ ilə bağlı Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 4-cü bəndinə istinad etdi, həmin bənddə deyilir;
“Tutulma və ya həbsə alınma nəticəsində azadlıqdan məhrum edilmiş hər kəs həbsə alınmasının qanuniliyinə məhkəmə tərəfindən təxirə salınmadan baxılması hüququna və əgər onun həbsi məhkəmə tərəfindən qanunsuz hesab edilibsə, azad edilmək hüququna malikdir”.
111. Ərizəçinin azad edilmək barədə müraciətlərinə gec baxılmasına gəldikdə, Hökumət qeyd etdi ki, 17 mart 1999-cu ildə müvafiq məhkəmə ərizəçinin ruhi sağlamlığının əlavə müayinəsini təyin etmişdir. Nəticədə iş təxirə salınmışdır. Buna görə də azad edilmək barədə 21 aprel 1999-cu il tarixli vəsatət məhkəmə iclasının keçirilmədiyi dövrə təsadüf edir. Məhkəmə ekspert müayinəsinin nəticələrini alan kimi məhkəmə iclasının vaxtını təyin etmiş və həmin iclasda vəsatətə baxmışdır. Azad edilmək barədə 17 sentyabr 1999-cu il tarixli vəsatətə münasibətdə də eyni hal baş vermişdir: həmin vəsatət məhkəmənin ərizəçinin sağlamlıq durumu ilə bağlı dördüncü ekspert müayinəsinin nəticələrini gözlədiyi müddətdə verilmişdir. 17 sentyabr 1999-cu il tarixli vəsatətə 11 noyabr 1999-cu ildə işin mahiyyəti üzrə növbəti məhkəmə iclasında baxılmışdır. 112. Hökumət daha sonra iddia etdi ki, 27 iyul 1999-cu il tarixli məhkəmə iclasında müdafiə tərəfi ərizəçinin azad edilməsi barədə heç bir vəsatət verməyib. 27 iyul 1999-cu il tarixli vəsatəti məhkəmə faktiki olaraq 2 avqust 1999-cu ildə alıb. Müvafiq surətdə Moskva şəhər məhkəməsi sədrinin müavininə və Ali Məhkəmənin sədrinə verilmiş 15 və 17 sentyabr 1999-cu il tarixli vəsatətlərə gəldikdə, onlar “müəyyən olunmuş qaydada” Moskvanın Butırski rayon məhkəməsinə göndərilib və “işin materiallarına daxil edilib”. 113. Moskva şəhər məhkəməsinin 30 iyul 1999-cu il tarixli apellyasiya şikayətinə baxmadığı barədə iddiaya gəldikdə, Hökumət iddia etdi ki, bu, həbsdə saxlanma məsələsi ilə deyil, yalnız ərizəçinin sağlamlıq durumu ilə bağlı digər bir ekspert müayinəsinə ehtiyac olması ilə əlaqədar idi. 114. Ərizəçi şikayətində israr etdi, lakin məsələyə aid hər hansı arqument təqdim etmədi. O, israrla bildirdi ki, onun həbs müddətinin uzadılması barədə 27 iyul 1999-
cu il tarixli qərardan vəkili və hüquqi nümayəndələri apellyasiya məhkəməsinə şikayət vermişdilər, lakin həmin şikayətə baxılmayıb.
115. Məhkəmə xatırladır ki, 5-ci maddənin 4-cü bəndi həbsə alınmanın “qanuniliyinə məhkəmə tərəfindən təxirə salınmadan baxılmasını” nəzərdə tutur (kursiv sonradan əlavə olunmuşdur). Bu tələbin iki aspekti var: birincisi, həbsin qanuniliyinə məhkəmə tərəfindən yenidən baxılması şəxs həbsə alındıqdan sonra tez bir zamanda baş verməlidir və bundan sonra zərurət yarandıqda yenidən baxılma ağlabatan intervallarla təkrar olunmalıdır. İkincisi, yenidən baxılma prosesi lazımi səylə həyata keçirilməlidir. Bundan başqa, Məhkəmə xatırladır ki, daxili qanunvericilikdə apellyasiya sistemi nəzərdə tutulubsa, apellyasiya orqanı da 5-ci maddənin 4-cü bəndinin tələblərinə riayət etməlidir (bax: Qrauzinis Litvaya qarşı, ərizə Nº 37975/97, 10 oktyabr 2000, b. 30-32). Bu, xüsusən həbsə alma barədə qərar çıxarmış aşağı məhkəmələrin qərarlarına apellyasiya orqanı tərəfindən yenidən baxılmasının tez həyata keçirilməsinə aiddir. 116. Şəxsin azad edilmək barədə müraciətlərinə “təxirə salınmadan baxılması” hüququna hörmət edilib-edilməməsi hər bir işin konkret hallarının işığında müəyyən edilir; mürəkkəb işlərdə azad edilmək barədə müraciətə baxılması adi işlərə nisbətən daha çox vaxt apara bilər. Baranovski Polşaya qarşı məhkəmə işində (ərizə Nº 28358/95, AİHM 2000-III) daxili məhkəmələrin azad edilmək barədə vəsatətə baxması beş ay çəkmişdi. Hökumət sübut etmişdi ki, daxili məhkəmə azad edilmək barədə birinci vəsatətə onun təqdim edilməsindən sonra ən qısa müddətdə baxıb və sonradan o, müvafiq vəsatətlərə baxılmasını beş dəfə təxirə salıb, çünki hələ üç ekspertdən ifadə alınmalı idi. Lakin bu arqumentlərə baxmayaraq, Məhkəmə 5-ci maddənin 4-cü bəndinin pozulduğunu müəyyən etdi. Əcnəbilərin ölkədən çıxarılması üçün həbsdə saxlanması ilə əlaqədar olan Semi Niderlanda qarşı məhkəmə işində (ərizə Nº 36499/97, ərizənin qəbuledilənliyi barədə 4 dekabr 2001-ci il tarixli qərar) Məhkəmə müəyyən etdi ki, 25 günlük müddət 5-ci maddənin 4-cü bəndinə uyğundur. Eyni zamanda, Rebok Sloveniyaya qarşı məhkəmə işində (ərizə Nº 29462/95, b. 85, AİHM 2000-XII) Məhkəmə müəyyən etdi ki, azad edilmək barədə vəsatətə həmin vəsatət birinci instansiya məhkəməsinə verildikdən sonra 23 gün müddətində baxılıb və bu, 5-ci maddənin 4-cü bəndinin tələb etdiyi “təxirə salınmadan” baxılma sayıla bilməz. Digər bir işdə vəsatətə baxılmasının on yeddi gün yubadılması həmin bəndə zidd hesab edildi (bax: Kadem Maltaya qarşı, ərizə Nº 55263/00, b. 43, 9 yanvar 2003).
a) Azad edilmək barədə 21 aprel 1999-cu il tarixli vəsatətə baxılmasının yubadılması haqqında
117. Məhkəmə qeyd edir ki, 17 mart 1999-cu ildə rayon məhkəməsi qərara alıb ki, ərizəçi məhkəməyə qədər həbsdə qalmalıdır. Lakin o, ərizəçinin davamlı olaraq həbsdə saxlanmasının səbəblərini göstərməyib və həbsdə saxlanmanın hər hansı müddətini də müəyyən etməyib. Məhkəmə daha sonra qeyd edir ki, bu hala tətbiq edilə bilən qanunvericilikdən belə çıxır ki, ərizəçinin həbsdə saxlanılması barədə Yüklə 314,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|