Mehman ağayev
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
155 ekzogen anticisim komplekslərinin böyrəyi zədələməsi nəticəsində böyrəyə qarşı autoanticisimlərin meydana gəlməsi müşahidə olunur. Birinci variantda immun komplekslər podositlərin altına yığılır, ikinci variantda isə kompliment və qlobulinlər əsas zarın hər yerinə çökür. Streptokokların qlomerulonefritin baş verməsində roluna gəldikdə qeyd olunmalıdır ki, əsas zar və streptokok qılafı arasında antigen oxşarlığının olması immun proseslərin başlanma səbəblərindən biri hesab olunur. Qlomerulonefrit zamanı proteinuriyanın baş verməsi böyrək yumaqcıqlarının əsas zarının keçiriciliyinin artması və onun elektrik yükünün dəyişməsi (adətən, normada mənfi olur) ilə izah olunur. Ödemlərin baş verməsi bir neçə faktorların təsirindən yumaqcıq filtrasiyasının azalması, aldosteron və antidiuretik hormonun ifrazı- nın artması nəticəsində böyrəklərin distal kanalcıqlarında natriumun və suyun reabsorbsiyasının artması, damar divarı keçiriciliyinin yük- səlməsi və qanın onkotik təzyiqinin azalması nəticəsində baş verir. Qan təzyiqinin artmasını böyrəklərin işemiyası, renin-angiotenzin- aldosteron sisteminin aktivliyinin artması, hipervolemiya və böyrək depressor faktorları sisteminin zəifləməsi ilə əlaqələndirmək olar. Patoloji anatomiya. Kəskin diffuz qlomerulonefrit zamanı böy- rəklərin ölçüləri normal, yaxud ödem nəticəsində bir qədər böyümüş olur. Böyümüş böyrək yumaqcıqları (Malpigi cisimcikləri) böyrək səthində və kəsikdə dənəciklər şəklində aşkar edilir. Xəstəliyin baş- lanğıc mərhələsində mikroskopik müayinədə böyrək yumaqcıq- larının ölçüləri böyüyür, onların hiperemiyası aşkar edilir, sonralar onların işemiyası, yumaqcıq kapillyarlarının divarlarının fibrinoid şişkinliyi, endotelinin proliferasiyası, qanın stazı, qansızmalar, kapil- lyar ilgəklərinin trombozu, kapillyar ilgəkləri arasında və yumaqcıq kapsulasında pıxtalaşmış zülallı eksudatın olması nəzərə çarpır. Patoloji dəyişikliklər hər iki böyrək toxumasını əhatə edir. Böyrək kanalcıqları az zədələnir. İltihabın yerləşməsinə görə ekstra və intrakapillyar qlomerulonefrit, iltihabın xarakterinə görə ekssudativ 156 (serroz, fibrinoz, hemorragik) və produktiv qlomerulonefrit ayrılır. Xəstəliyin sonrakı mərhələlərində iltihabi proseslərin sakitləşməsi ilə əlaqədar kapillyar endotelisinin proliferasiyası azalır, kapillyarların keçiriciliyi bərpa olunur. Klinika. Adətən xəstəliyin əlamətləri kəskin stereptokok infeksi- yasından 1-3 həftə sonra meydana çıxır. Xəstəliyin aşkar olunma- sında ödem, hipertenziv və sidik sindromları əsas yer tutur. Əksər hallarda xəstəlik kəskin başlayır. Xəstələr ümumi zəiflik, ödemlər (əsasən üzdə), baş ağrıları, gündəlik sidiyin miqdarının azalması və onun «ət suyu» rəngində olması, təngnəfəslik, bədən çəkisinin artmasından şikayət edirlər. Dizurik hallar (tez-tez, ağrılı sidik ifrazı) ancaq 10-14% hallarda xəstələri narahat edir. Bel nahi- yəsində ağrılar böyrəklərin ölçülərinin böyüməsi ilə əlaqədar olub, təxminən xəstələrin yarısında müşahidə olunur. Bəzən hərarət qısa müddətə subfebril həddə qədər qalxa bilər. Beləliklə, güclü baş ağrıları, bel nahiyəsində ağrılar, gündəlik diurezin azalması, dizuri- ya, ödemlərin anginadan 1-3 həftə sonra meydana çıxması ilk növ- bədə, kəskin qlomerulonefritin inkişaf etməsini göstərir. Ödem sindromu 80-90% xəstələrdə təsadüf olunur. İlk günlər üzdə təzahür edir, belə xəstələrdə kapillyarlarda spazm olduğu üçün dəri avazımış olur və xarakterik «nefritik sifət» nəzərə çarpır. Ödem- lər artdıqda serroz boşluqlara da su yığılır (plevral, perikardial, pe- riton boşluqlarına) və xəstələrdə anasarka baş verir. Ödem vaxtı suyun bədəndə yığılması hesabına qısa müddət ərzində bədən çəkisi 15-20 kq və daha çox artmış olur, 2-3 həftəlik müalicədən sonra ödemlər itə bilir. Arterial hipertenziya xəstələrin 70-90%-də təsadüf olunur. Həm sistolik təzyiqin (180 mm c. süt.), həm də diastolik təzyiqin yüksəl- məsi (120 mm c. süt.) müşahidə olunur. Arterial təzyiqin yüksəlməsi kəskin sol mədəcik catışmazlığına səbəb ola bilər, odur ki, xəstələrdə kiçik qan dövranında durğunluğun əlaməti olaraq təngnəfəslik, öskü- rək, ürək astması meydana çıxır. Ağciyərlər üzərində quru və yaş xırıltılar eşidilir. Ürəyin sol mədəciyinin hipertrofiyası və genişlən- 157 məsi də arterial hipertoniyanın nəticəsi kimi qiymətləndirilir. Buna görə obyektiv müayinədə ürəyin nisbi kütlük sərhədinin sola geniş- lənməsi, zirvədə sistolik küy, aorta üzərində II tonun aksenti, bəzən çapma ritmi aşkar edilir. Ürəkdə baş verən ağır dəyişiklikləri nəzərə alaraq bəzi klinisistlər qlomerulonefriti kardionefrit adlandırırlar. EKQ sol mədəciyin hipertrofiyası, sol mədəciyin yüklənməsi nəti- cəsində tac damarlarda qan dövranının çatışmazlığını aşkar edir. Kəskin qlomerulonefritin ilk əlamətlərindən oliquriyanı qeyd etmək lazımdır (gündəlik diurez 500 ml-ə qədər), bəzən hətta anuri- ya qeyd edilir. Sidiyin nisbi sıxlığı yüksək olur. Gündəlik diurezin azalması yumaqcıq filtrasiyasının azalması ilə izah olunur. Sidik sindromu proteinuriya, silindruriya, mikro-, yaxud makro- hematuriya ilə xarakterizə olunur. Proteinuriya əsasən yumaqcıq kapillyarlarının divarlarının (böy- rək «süzgəcinin») ağır zədələnməsi nəticəsində baş verir. Bu zaman yumaqcıqlardan kiçik dispersli zülal olan albuminlər və hətta qlobulinlər, fibrinogen süzülür. Zülalın qatılığı sidikdə 1-10% arasın- da dəyişilir. Sidiklə gündəlik ifraz olunan zülalın miqdarı 2 q-a çatır. Yüksək proteinuriya ancaq 7-10 gün davam edir, sonra aşağı düşür (1%-dən aşağı). Proteinuriya kəskin qlomerulonefritdə xəstəliyin sağalması ilə əlaqədar 3-12 aydan sonra keçə bilər. Hematuriya daim təsadüf olunan əlamətdir, əksər hallarda mikro- hematuriya şəklində aşkar edilir, görmə sahəsində 10-15 eritrosit ta- pılır. Silindruriya çox hallarda təsadüf olunur, bəzən olmaya da bilər. Əsasən hialin və dənəvər silindrlər tapılır. Sidiyin müayinəsi zamanı çöküntüdə leykositlər adətən az miq- darda olur, bəzən görmə sahəsində 20-30 leykosit tapıla bilər. Amma, eritrositlərin miqdarı həmişə leykositlərin miqdarından artıq olur. Bunu da sidiyin formalı elementlərini gündəlik sidikdə say- dıqda (Kakovski-Addis üsulu), 1 ml sidikdə saydıqda (Neçiporenko üsulu), yaxud 1 dəqiqəlik sidikdə saydıqda (Amburje üsulu) aşkar etmək olur. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|