Menecmentin təŞKİlati quruluşU
Yüklə 8,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
Təşkilat menecmentin obyekti kimi İdarəçilik qərarları nəzəri cəhətdən nə qədər yaxşı əsaslandırılmış olsa və tədqiqatlarla möhkəmləndirilmiş olsa belə özündə yalnız ideya və fikirləri əks etdirir. İdarəetmənin məqsədi isə real işi real adamların köməyi ilə yerinə yetirməkdir. Reallaşan, effektli və qənaətbəxş şəkildə hərəkətə çevrilən qərarlar uğurlu qərarlar hesab edilif. Qərarın qəbul edilməsi ilə onun reallaşdırılması arasında böyük bir məsafə vardır. Müvəffəqiyyət qazanmağın sadə və etibarlı formulası yoxdur. Ümumiləşdirmə (ümumi nəticə çıxarma). Təşkilatın uğur qazanmasını nəzərdə tutaraq onun idarə edilməsində aradan qaldırılması zəruri olan əsas problem mürəkkəb təşkilatın həqiqətən də mürəkkəb olmasındadır. Təşkilatın özünün daxilində, təşkilatlar arasında, onun xarici mühitində nə baş verdiyini, hətta menecerlərin hansı işlərlə məşğul olduqlarını təsəvvür etmək çətindir. Hamıya xas olan ümumi xarakteristikalarm müəyyən edilməsi təşkilatm idarə edilməsinin son dərəcədə mürəkkəb vəzifələrini ixtisar etməyə və azaltmağa kömək edərək onları insan ağlının qəbul edə biləcəyi həddə qədər sadələşdirir. Ümumiləşdirmə bütövlükdə rəhbərin yerinə yetirdiyi işləri görməyə və bu işin komponentlərinin qarşılıqlı təsirini izləməyə imkan verir. Bütün təşkilatlar bir çox ümumi xarakteristikaya malik olduğundan biz təşkilatların uğur qazanmasına təsir edən modellər və amillər diaqramını işləyib hazırlaya bilərik. Çox dəqiq olmasalar da modellər təşkilatın öz daxilində, təşkilatlar arasında və onu əhatə edən aləmdə baş verən mürəkkəb qarşılıqlı təsirləri dərk etməkdə, başa düşməkdə faydalı olur. Həmçinin, bütün formal təşkilatlarda tətbiq edilən idarəetmə prosesinin bütövlükdə müəyyən edilməsi də məqsədəuyğundur. Məsələn, idarəetmənin kommunikasiya prosesi və qərarların qəbulu ilə əlaqədar olan planlaşdırma, təşkiletmə, motivasiya və nəzarətin proses İdmi başa düşülməsi. Situasivalı vanasma. İdarəçilik funksiyalarını icra edərkən təşkilatda arasmdakı müxtəlifliyə diqqət yetirmək vacibdir. Bunu adətən situasion dəyişənlər adlandırırlar. Situasion dəyişənlər iki əsas kateqoriyaya bölünür: l)daxili və 2)xarici dəyişənlərə. Daxili dəyişənlər - təşkilatın xarakteristikasını əks etdirir. Daxili dəyişənlər özündə təşkilatın məqsədini, resurslarını, ölçüsünü, əməyin üfüqi və şaquli bölgüsünü, insanları birləşdirir. Bu dəyişənlər müxtəlif dərəcədə nəzarət oluna biləndir və onlar təşkilatın nə etməli olduğu, habelə bu təşkilatda zəruri işlərin kimin yerinə yetirməsi ilə bağlı olan idarəçilik qərarlarınm nəticəsidir. Daxili dəyişənlərə 112
Təşkilatın ugur qazanmasının tərkib hissələri münasibətdə rəhbərlərin qəbul etdikləri qərarlar digərləri ilə müqayisədə bu təşkilatın nə dərəcədə effektiv, məhsuldar və qanedici (nəticəli) olacağını müəyyən edir. Xarici dəyişənlərə - təşkilatdan kənarda fəaliyyət göstərən və onun müvəffəqiyyət qazanmasına ciddi şəkildə təsir göstərən mühit amilləri daxildir. Xarici dəyişənlərə iri rəqiblər, texnika və texnologiya əldə edilməsi mənbələri, sosial mədəni amillər, dövlət tənzimlənməsi və s. aiddir. Bu amillər rəhbərliyin nəzarətindən kənardadır. Lakin əgər təşkilat uğur qazanmaq istəyirsə onda o ,bu amillərə və konkret xarici mühitdə onlann dəyişməsinə reaksiya verməlidir. Təşkilatm bu amillərə adekvat reaksiya verməsi üçün xarici mühitin təşkilata müxtəlif dərəcədə təsir etdiyini rəhbərin bilməsi lazımdır. Bu müxtəliflik həm müxtəlif dəyişikliklərin təşkilata təsirinin dərinliyində və həm də sürətində ifadə olunur. Çünki, təşkilatın xarici mühitinin dəyişməsi ilə onu əhatə edən mühit dəyişir. Məsələn, XX əsrin 90-cı illərindəki aqrar böhran ASK müəssisələrinin fəaliyyətinə ciddi şəkildə təsir göstərdi. XX yüzilliyin 90-cı illərində Azərbaycandakı aqrar böhrana ümumi nəzər salsaq demək olar ki, onun yaranmasında və inkişafında bütün nəzəriyyələr öz yerini tapa bilir. Lakin, burada həmin böhranı doğuran qlobal anlayış haqqında, başqa sözlə siyasi sistemin dağılması və onun aqrar sferadakı böhranın inkişafma təsiri haqqında danışmaq daha doğru olardı. XX əsrin 90-cı illərindən başlayaraq kənd təsərrüfatı istehsalının əsas amilləri son dərəcədə neqativ istiqamətdə dəyişməyə başladı. Belə ki, sahədəki əsas və dövriyyə istehsal vasitələri, xüsusilə də onun aktiv hissəsi - maşınlar, texnika, avadanlıq, gübrə, yanacaq, yem istehsalı azalmağa başladı; torpaqlar kənd təsərrüfatı dövriyyəsindən çıxmağa başladı, əmək resurslarmdan istifadə aşağı düşdü. İstehsalın əsas amilləri nəyinki bərpa olunmurdu, əksinə ildən-ilə onun mütləq qiyməti son dərəcədə qəbul olmayan yüksək templə aşağı düşürdü. Ümumi məhsulun maya dəyəri kəskin şəkildə artmağa başladı. Hesablamalar göstərir ki, maya dəyəri təqribən 2,0 dəfə məhsul istehsalı həcminin aşağı düşməsi hesabına yüksəlmişdi. Maya dəyərinin artımının yerdə qalan hissəsi isə əmək haqqı səviyyəsinin yüksəlməsi, amortizasiya ayırmalarmın artımı, digər xərclərin artımı hesabına, ən başlıcası isə kənd təsərrüfatına satılan material resurslarının qiymətinin artması hesabına olmuşdu. Xüsusilə də sənaye resurslarmın qiymətinin artması kənd 113
Yüklə 8,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|