Microsoft Word 02 Orhan Bey doc

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 89  

 

414- “El sun-” fiiline de “el uzatmak” anlamõnõn verilmesi daha uygun o-

lurdu. Yazar “el ile dokunmak” anlamõnõ vermiş. Dize 

 

 

Domurcuk gülüne elimi sundum 

 

şeklinde olup, fiile bizim verdiğimiz anlamõn daha uygun olduğu görülmekte-

dir.  

415-  “Elif” kelimesi de karõşõklõklar içerisinde bõrakõlmõştõr. 429/4 ve 

430/2’de “ilâm-elif”; yine 429/4’te bir de  

 

 Yanõyor yüreğim şu kõz Elif’e 

 

şeklinde görüldüğü gibi özel isim olarak karşõmõza çõkmaktadõr. Halbuki yazar, 

kelimeye “Eski alfabemizin ilk harfi” anlamõnõ vermiştir.  

416- “Engel” kelimesine “rakip, öteki âşõk” anlamõ verilmiş. Engel “mânia” 

anlamõnda olmalõ. Yazarõn 281/5 olarak gönderdiği yerde de sözcük buluna-

mamõştõr, şiirin tamamõnda da yoktur. Bir başka husus da şiir 4 kõtadan oluş-

maktadõr. 

417- “Ergeç” kelimesi için “erkeç, dört yaşõndaki erkek keçi” denilmiş. Bir 

anlatõm bozukluğu ile karşõ karşõyayõz. Çünkü keçi dişidir, yazar “teke” deme-

liydi.  

418- “Essah” kelimesi “sahih, doğru, gerçek” kelimeleriyle karşõlõk bulma-

lõydõ.  

419- “Fakõ” kelimesi için gönderilen 25/1’de sözcük bulunamamõştõr.  

 

420-  “Farõ-” kelimesine Sakaoğlu’nun verdiği anlam doğrudur. Yalnõz 

57a/2 

 

 

Ara yerde engeller de farõya 

 

dizesinde fiilin anlamõ “yok ol-, kalk-” olarak ve ikinci bir mana şeklinde kay-

dedilmeliydi.  

421-  “Ferman  çõkar-”a verilen anlam “ferman verilmek” değil “ferman çõ-

karmak, ferman vermek” olmalõdõr.  

422- “Fõrka” I. anlam için gönderilen 62/2’de tespit edilememiştir.  

423-  “Fõrsat düş-” için verilen anlam da uygun değildir. Anlam “fõrsat ele 

geçmek” şeklinde olmalõdõr.  

---

90 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 

 

424-  “Gamze” kelimesinde de yazarõn söylediği gibi “yan bakõş, göz süz-

me” anlamõnda olmayan bir mana verme söz konusudur. Bu anlamda olduğu 

hususunda gösterilen 183/5, 272/4, 372/2 dörtlüklerinde kelime “yanaktaki 

çukurluk” olarak tespit edilmektedir. Meselâ: 

 

 Yanağõ gamzeli yâr ister gönül (183/5) 

 

Ağam gamzelerin çifte (272/4) 

ve 

 

 Yanağõ gamzeli eğri bõçaktan (372/2) 

 

dizelerinde görüldüğü gibi. Ayrõca kelime için okuyucunun gönderildiği 

373/2’de kelime “gamalõ” olarak görülmektedir. “gamze” ile alâkasõ yoktur.  

 

425- “Gark ol-” birleşik fiiline “çokça bulunmak” manasõ verilmiş. Dizede; 

 

 

Melekköy gark olmuş güle nergize 

 

şeklinde karşõmõza çõkmaktadõr. Öyleyse gark ol-: “boğulmak, batmak, doy-

mak” anlamõnda olmalõdõr. 

 

426- “Kalmak, ömür sürmek” anlamõ verilen “geçin-” fiiline bir göz atarsak; 

yazarõn gönderdiği 313/4’teki iki dizede; 

 

 

Bir gül oldum zemheride açõldõm 

 Açõldõm da kõz koynunda geçindim 

 

şeklindedir. Anlamõnõn da Sakaoğlu’nun verdiği anlamla alâkasõ hiç yoktur. 

Burada “geçin-” in “bayõlmak, kendinden geçmek, aklõnõ kaybetmek” anlamla-

rõna geldiği açõk bir şekilde görülmektedir.  

427- “Gel ol-” ve “gel oldu”yu ayrõ ayrõ madde başõ almaya gerek var mõ-

dõr? “Gel oldu” şeklinde zaten alõnmaz. Ayrõca yazarõn aldõğõ gibi “gele” şek-

linde de madde başõ alõnmaz; anlamõ da Sakaoğlu’nun verdiği gibi “geliyor” 

olmamalõ, “gelsin” şeklinde düşünülebilir. Sakaoğlu’nu da bu anlama iten dört-

lükteki (149/3-4) son dizede görülen “baz” kelimesi olmalõdõr. Kelime “yaz” 

olarak düzeltilirse problem kalmaz. 

428- “Gelesin kalan”a verilen “gelip kalasõn” anlamõ yersiz ve yanlõştõr. İkin-

ci olarak verilen “gelesin artõk” anlamõ yerindedir, “gelip kalasõn”la hiçbir alâ-

---

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 91  

 

kasõ yoktur. “Kalan” kelimesi Karaca Oğlan coğrafyasõnda “artõk” anlamõnda-

dõr. 

429- “Gelesi” kelimesine verilen “gelsin” manasõ da yanlõştõr. Fiile “–esi” sõ-

fat-fiil eki getirilmiş. Anlam “gelecek” olmalõdõr.   

430- “Gerdek” kelimesi, gönderilen 366/2 dörtlüğünde bulunmamaktadõr. 

366/1 olarak düzeltilmesi gerekir.  

431-“Gey-” fiilinin II. anlamõ için “giyinmek (ayakkabõ)” denilmiş. Verilen şiir 

numaralarõnõn (44/4, 53/2, 54/4 ve 62/3) çoğunda Sakaoğlu’nun verdiği “a-

yakkabõ giyinmek” anlamõ yoktur, yanlõştõr. Ayrõca “gey-” ile “giyin-” farklõ 

anlamlardadõr. Düzeltilmeye muhtaçtõr.  

432- “Gezesi”  şeklinde madde başõ verilen kelimeye metine, yani yazarõn 

bizi gönderdiği 365/4 dörtlüğüne dikkatle bakõlõrsa kelimenin “gelesi” olma 

ihtimali diğer dörtlükler de göz önünde bulundurulunca çok yüksektir. 

Sakaoğlu’nun verdiği anlam “-esi” sõfat-fiil ekine göre verilmemiştir. Kelime 

“gezesi” bile olsa anlamõn “gezecek” olmasõ gerekir. Çünkü –esi gelecek zaman 

sõfat-fiil ekidir. 

433- “Gezin” kelimesine verilen “gezinin” anlamõ da yanlõştõr. Mana “gezi-

niz”  şeklinde düzeltilmelidir. Sayõn yazar ekleri ve görevlerini yukarõdaki ör-

neklerde de olduğu gibi bilmemektedir.  

434- “Gõlman” kelimesine yazarõn bizi gönderdiği 45/3’te de rastlanõlma-

mõştõr.  

435-“Giresi” ve “gitmeli ol-” a da verilen anlamlar yanlõştõr. “Giresi” “gire-

cek”, “gitmeli ol-” da “gitmeye mecbur kalmak” şeklinde anlamlandõrõlmalõydõ.     

436- “Göç çek-” için de yanlõş anlam söz konusudur. Yazarõn “göçü yola ha-

zõr hâle getirmek”  şeklinde verdiği anlam “göçü yola koymak, göçü yola düz-

mek” olarak düzeltilmelidir.  

Tabiîdir ki bunlar basit hususlar değildir. Bunlarõ, Karaca Oğlan coğrafya-

sõnõ, yörenin dil özelliklerini bilmeyenler, elbette bilemez, yazar Sakaoğlu gibi. 

Baştan sona hemen hemen bütün kelimelerinde hata olan bir sözlükle karşõ 

karşõya bulunuyoruz. Yazõmõzõn bundan sonraki satõrlarõnda yukarõda verdi-

ğimiz gibi kelimelerin anlamlarõnõ düzeltmeyi bõrakacağõz; hangi kelimelerde 

ne tür bir hata olduğunu belirtmekle yetineceğiz. 

437- 695. sayfa göçek mi gerek, göçün çek-, göğnek, gönen-, gönül eli, göresin ka-

lan, görüncü, göz değmesi, göz göz ol-, gövün-, gözden düşkün  ol-, madde başlarõna 

verilen anlamlarda yanlõşlõk vardõr.  

438- 696. sayfada da “sözlük” bölümünün her sayfasõnda olduğu gibi mad-

de başõ alõnmamasõ gereken onlarca kelime vardõr.  

---