Microsoft Word 02 Orhan Bey doc

92 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 

 

Gurbet gez-, gurbet el, güçücekten, güleç yüz, güllen-, gün vur- madde başlarõna 

verilen anlamlar eksiktir, yanlõşlar vardõr. “Güdem” kelimesi metinde (195/4) 

“giden” olarak düzeltilmelidir.  

439- 697. sayfada güzel, güzün, ham demir sözcüklerine verilen anlamlar yan-

lõştõr veya eksiktir. “Doğru” anlamõ verilen “hak” kelimesinde (427/4) “Tanrõ” 

karşõlõğõ olan yerler vardõr. Bunun tam tersi olarak “Allah” manasõ verilen 

“Hak”ta da “doğru, gerçek” anlamõnda olan “hak” kelimeleri verilmiştir: 451/4, 

454/2. Geçtiği yer olarak verilen 340/3, 434/4’te “Hak” kelimesi yoktur. “Ham” 

kelimesi için I. anlam olarak 14/1’de kelimeye rastlanamamõştõr.  

440- 698. sayfada ilk iki kelime aynõ madde altõnda verilmeliydi. Hamd, ha-

nedân, haramî, harc, haren, harman, harmandalõ, hasbihâl, hasret git- madde başlarõ-

na verilen anlamlar yanlõştõr. Burada “haramî” kelimesi üzerinde durmak icap 

edecektir. Kelimeye “yol kesici, eşkõya” anlamlarõ verilmiş. 122/1, 123/1, 127/3 

gibi kelimenin geçtiği yerlerde anlamõn “gönül çalan” gibi olmasõ gerekir. 

441- 699. sayfada “hatõp  dilli”ye eksik anlam verilmiş, “hatun” kelimesi 

“hâtun” şekliyle yanlõş yazõlmõş; hay hayda ol-, haydan hay ol- madde başlarõna 

yanlõş anlam verilmiştir. Sayõn Sakaoğlu “hecin”e ve “hergiz” ile “hergiz ol-” a 

verdiği anlamlarla büyük bir bilim ve sözlük cinayeti işlemiştir. Kelimeler için 

herhangi bir sözlüğe bakmak yeterliydi. Yazar “hecin”e “at” “hergiz” kelimesi-

ne de “her zaman, daima” anlamlarõnõ vermiş, yani saçmalamõş. “Hecin” bir deve 

çeşididir, “hergiz”in anlamõ ise “asla, katiyen” olarak düzeltilmelidir. 

442- 700. sayfada hõrõzmalõ ve höşmerim kelimelerine yanlõş anlam verilmiş-

tir. Hõrka 255/4, hiçbir daha 41/1, hoca 484/1 gibi madde başlarõ gönderme yapõ-

lan dörtlüklerde bulunamamõştõr.  

443- 701. sayfada õra-, õrast gel-, õrgan- ve õşõlaş- kelimelerine verilen anlam-

larda yanlõşlõk ve eksiklik vardõr. Ayrõca “õrgan-” kelimesinin “õgran-” şekli de 

vardõr. Sözlüğe alõnmasõ gerekirdi (118/4). 

444- 702. sayfada “İçel” kelimesi gösterilen yerde bulunamamõştõr. İftihar ey-

le-, ihsan, iki başlõ, ilen, ilet-, ilikliyon madde başlarõna verilen anlamlar ya yanlõş 

ya da eksiktir.  

445- 703. sayfada imdat, imana gel-, inam, inkâr ol-, intizar, irenk al-, isnâd et- 

kelimelerine eksik veya yanlõş anlam verilmiş. “İnen” kelimesi geçtiği yerde 

kendisinden önceki kelimeyle aşağõdaki dizede görüleceği gibi  

 

 Yiğidin başõna yazõnan gelir 

 

şeklinde birleştirilmeliydi. (421/4) 

 

---

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 93  

 

446-704. sayfada kada, kadanalayõm, kadife, kâfir kelimelerinin anlamlarõnõn da 

kontrole ve düzeltilmeye ihtiyacõ vardõr.  Kada (333/4), kâdir (237/4), kâfir 

(363/3) kelimeleri gösterilen yerlerde bulunamamõştõr. “Değer, kõymet” anlamõ 

verilen kadir/kadr kelimesi yazarõn bizi gönderdiği 337/4’te her şeye gücü yeten 

(Allah) anlamõndadõr.  

447- 705. sayfadaki “kahpe” kelimesi için verilen II. anlam 114/3’te zina e-

den kadõn anlamõnda kullanõlmõş, 398/3’te de kelimeye rastlanamamõştõr. Bu 

sayfada  kahpe felek, kahr et-, kahrõn, kalasõn, kalayõm kalan, kalõcak (incenin zõddõ 

kalõn ile karõşmamasõ için), kalõrõk, kamu, kan yaş kelimeleri anlam açõsõndan dü-

zeltilmelidir. Kak- ve kakõ- kelimeleri söz konusu dörtlüklerde bulunamamõştõr. 

Ayrõca sözlüğün bu sayfasõnda  kalan (yörede söylenişi galan) kelimesini de 

madde başõ olarak görmek isterdik (galan/kalan: artõk, bundan sonra, ondan 

sonra anlamlarõnda kullanõlmaktadõr). 

448- Saçmalõklarla dolu bir 706. sayfa ile karşõ karşõya bulunuyoruz: kanlõ 

kinli, kâr et-, kâr etme-, kâr eyle-, karar-, karõn sökülmesi, kasd, kaşlarõ yaya gel- ve 

katar kelimeleri anlam açõsõndan düzeltilmelidir. Meselâ “kasd” kelimesine ya-

zar  “iyi niyet göstermeme” anlamõnõ vermiş. 157/2’de maksat anlamõnda, diğer 

verilen yerlerde de “kötü niyet, öldürme niyeti” anlamlarõnda kullanõlmõş. 

“Kaşlarõ yaya gel-” fiiline gelince; Sakaoğlu  “kaşlara özel bir şekil vererek yürü-

mek” şeklinde mana vermiş. Edebiyattan, sanattan anlayan, daha doğrusu ede-

biyatõmõzda  kaş-kirpik ilişkisini bilen bir bilim adamõ bu hatayõ yapmaz. 

Öyleyse biz doğru olanõ vererek yanlõşõnõ düzeltelim: “Kaşlarõ yaya gel-”: Kaş-

larõ artõk ok atacak duruma gelmek, âşõğõ yaralayacak duruma gelmek (sevgili-

nin büyüdüğüne işaret). Aynõ sayfada “kargõ” kelimesi için gönderilen 483/3’te 

söz konusu kelime kullanõlmamõştõr. “Katsal” sözcüğü de sözlük sõrasõnda de-

ğildir.  

449- 707. sayfada katõ I, kavil kur-, kavl ü karar, kavşõram, kazaya ko-, kem keli-

melerinin anlamlarõ yanlõştõr, düzeltilmeye ihtiyaç vardõr. Meselâ: “Kavşõram” 

kelimesine “kavuşturmak” denilmiş. “Kem” kelimesi için “kötü insan” anlamõ 

verilmiş. Hâlbuki gönderilen yerlerin tamamõnda kelime, olmasõ gerektiği gibi 

sadece “kötü” anlamõnda kullanõlmõş. “Katõ I” 113/4’te bulunamamõştõr.  

450- Diğer sayfalardan farksõz olan bir 708. sayfa ile karşõlaşmaktayõz. Bu 

sayfada da keman III, kemha, kemha biç-, kend’özüm, kerem, kerâmet, kesil-, kõna-, kõv, 

kõya kõya bak- şeklindeki madde başlarõnõn anlamlarõnda ve bazõlarõnõn da yazõ-

lõşlarõnda yanlõşlõklar görülmektedir. Meselâ: “Kemha” sözcüğüne “bir tür kadõn 

giyeceği” denilmiş. “Kemha” kelimesinin yazar tarafõndan “kumaş” anlamõnda 

olduğu tespit edilememiş. Bir de “kõna-” kelimesi vardõr ki, anlamõ açõsõndan, 

kelimenin tespit edilişi açõsõndan büyük bir hataya düşülmüş. “Kõna-” için veri-

---