Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf
mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/90
Karbohidrogen konsentrasiyaları
Cədvəl 6.46-da 2005-ci ildə SDX4 sahəsində aparılmış və 2011-ci ildə WS-də aparılmış fon
tədqiqatlarının xülasəsi verilib.
Cədvəl 6.46 WS karbohidrogen nümunələrinin götürülməsi üzrə nəticələr, 2005 və 2011
SDX4 2005
WS 2011
SDX4 2005
WS 2011
SDX4 2005
WS 2011
SDX4 2005
WS 2011
SDX4 2005
WS 2011
THC, μq/q
HMQ (Həll
olunmamış
mürəkkəb
qatışıqlar), %
Ümumi 2-6 ring
PAK nq/q
NFD (naftalinlər,
fenantrenlər və
dibenzotiofenlər)
%
USEPA 16 PAK
nq/q
Minimum 137
159
72 74
664
784 36 50 129
175
Maksimum 266 364 77 85 1,623 1,429 43
59 328 350
Aralıq 181
301
75
78
987
1,276
41
55
190
300
Orta 183
295
75
78
982
1,276
41
55
196
297
Standartdan
kənaraçıxm
a
36 43 1 3 279 106
2
2
59 25
%CV 20
15
2
3
28
8
5
4
30
8
SDX4 tədqiqatında çöküntülərin həmcinsliyi karbohidrogen konsentrasiyasında, orta ümumi
karbohidrogen tərkibi göstəricisi 183 μq/q və variasiya əmsalı 20%
ilə kiçik dərəcə variasiya
ilə müşahidə edilir. Həll olunmamış mürəkkəb qatışıq konsentrasiyası 75% idi ki, bu da o
deməkdir ki, karbohidratlar yaxşı hava çəkib təmizlənib və çirklənməyə məruz qalmayıb.
2011-ci il tədqiqatlarında variasiya hətta aşağı olub və variasiya əmsalı 15% təşkil edib. 2011-
ci il tədqiqatındakı ümumi karbohidrogen tərkibinin orta konsentrasiyası 2005-ci ildəkindən
yüksək olub: 295 µq/q. 2-6 həlqə poliaramatik karbohidrogen ABŞ Ətraf Mühitin Mühafizəsi
Agentliyinin qəbul etdiyi orta konsentrasiyalardan yüksək olub, göstəricilər bu iki tədqiqat
arasında çox oxşar olub. Hər iki tədqiqatda həll olunmamış mürəkkəb qatışıq faizi oxşar olub.
2011-ci ildəki NPD ilə təmsil olunan poliaramatik karbohidrogen faizi 2005-ci ildəkindən
yüksək olub və bu, tədqiqatlar arasında intervallarda
nisbətən yeni poliaramatik
karbohidrogen ayrılmalarını göstərir, baxmayaraq ki, hər iki halda dəlillər nümunə alma
zamanı əhəmiyyətli dərəcədə hava çəkmə olduğunu göstərir.
Ağır metal konsentrasiyaları
Cədvəl 6.47 2005 və 2011-ci il tədqiqatlarında çöküntü ağır metal konsentrasiyası üzrə
xülasənin statistikası verilib. Ağır metal konsentrasiyası bircinsli və tipik fon “qabıq”
səviyyəsində olub. Tədqiqatlar arasında konsentrasiya üzrə cüzi fərqlər olub. 2011-ci ildəki
tədqiqatlarda arsen və kadmium konsentrasiyası nisbətən yüksək, barium və civə
konsentrasiyaları nisbətən az olub.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/91
Cədvəl 6.47 WS ərazisindəki çöküntülərdə ağır metal konsentrasiyalarının statistik
xülasəsi.
Ağır metalların konsentrasiyası, μq/q
As
Ba
HNO
3
Ba
Ümumi
Cd
Cr
Cu
Fe
Hg
Pb
Zn
Minimum
2005 5.9 335
1021 0.14 65 22 27,750 0.08 20 77
2011 9.9 777
879 0.19 62 35 34,490 0.05 23 88
Maksimum
2005 9.2 504
5347 0.17 87 39 32,799 0.19 27 90
2011
11.9 1,090 1,130 0.24 73 41 38,740 0.1 28 96
Aralıq
2005
7.5 404 3,948 0.16 74 24 29,704 0.1 23 84
2011 10.7 853
925
0.22 68
37 35,775 0.08 23 91
Orta
2005
7.7 415 3,672 0.16 75 28 29,963
0.11 23 83
2011 10.8 871
950
0.22 68
37 35,829 0.076 24 91
6.8.5.2 Dənizdibi çöküntülərinin bioloji xüsusiyyətləri
Cədvəl 6.48-də göstərildiyi kimi, 2005-ci ildəki tədqiqatlarda ümumi 9 takson aşkar edilmişdi.
Bunlar iki çıxqıllılar nümunəsi, dörd azqıllılar nümunəsindən, iki
yanüzənlər nümunəsi və bir
kumlar nümunəsindən ibarətdir. Həm bolluq, həm də biokütlə nisbətən zəif olub; çoxqıllılar və
azqıllılar bütün məntəqələrdə biokütlənin həcmini göstərir.
2011-ci il tədqiqatlarında ümumi 10 takson, o cümlədən iki hidroid nümunəsi və bir mamır
nümunəsi qeydə alınıb. Həmçinin bir nemato da qeydə alınmışdır. Qrupun əsas kütləsi üç
azqıllılar nümunəsi, bir kumlar nümunəsindən və iki yanüzənlər nümunəsindən ibarətdir.
Bütün stansiyalarda və orta bolluqla yalnız azqıllılar
nümunəsi mövcud olub; kumlar və
yanüzənlər nümunəsi yalnız bir fərdlə təmsil olunub. 2011-ci ildəki tədqiqatlarda qarınayaqlılar
və molyusklar kimi çoxqıllılar da yox idi. Hər iki tədqiqatda qrup sıx deyildi və burada, əsasən,
azqıllılar və tək
Iisochaetides michaelseni nümunələri üstünlük təşkil edirdi.
Cədvəl 6.48 WS1 sahəsindəki tədqiqatda (2005) növlərin zənginliyinin və ümumi
bolluğunun xülasəsi.
Takson
Bolluq
Başvermə Tezliyi (%)
Hypania invalida
537 100
Hypania invalida
3 20
Hypaniola kowalewskii
7 20
Isochaetides michaelseni
1,310 80
Psammoryctides deserticola
420 100
(Psammoryctides spp indet)
3 20
Tubificidarum spp
3 20
Stylodrilus cernosvitovi
16 40
(Mysidae spp)
72 100
Schizorhynchus eudorelloides
363 60
Gmelina costata
9 60
Niphargoides caspius
3 20
6.8.6 ES
ərazisi
2007-ci ildə ES (Cənub-şərq) ərazisinin yaxınlığında yerləşən SDX5 quyusunda 13
stansiyadan ibarət fon tədqiqatı aparılmışdır. Suyun dərinliyi 530 metrdən 557 metrə qədər
dəyişirdi. 2010 (SDX5 qazmasonrası tədqiqat, 15 stansiya)və 2011-ci illərdə (ES fon
tədqiqatı, 19 məntəqə) ildə növbəti tədqiqatlar aparıldı. Şəkil 6.29-da 2011
ES fon
tədqiqatında nümunə sahələr göstərilir.