Microsoft Word 06 Env Description Final az

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
6/90
 
Karbohidrogen konsentrasiyaları 
 
Cədvəl 6.46-da 2005-ci ildə SDX4 sahəsində aparılmış və 2011-ci ildə WS-də aparılmış fon 
tədqiqatlarının xülasəsi verilib. 
 
Cədvəl 6.46 WS karbohidrogen nümunələrinin götürülməsi üzrə nəticələr, 2005 və 2011 
 
 
SDX4 2005
 
WS 2011
 
SDX4 2005
 
WS 2011
 
SDX4 2005
 
WS 2011
 
SDX4 2005
 
WS 2011
 
SDX4 2005
 
WS 2011
 
THC, μq/q 
HMQ (Həll 
olunmamış 
mürəkkəb 
qatışıqlar), % 
Ümumi 2-6 ring 
PAK nq/q 
NFD (naftalinlər, 
fenantrenlər və 
dibenzotiofenlər) 
% 
USEPA 16 PAK 
nq/q 
Minimum 137 
159 
72 74 
664 
784 36  50 129 
175 
Maksimum 266 364 77  85 1,623 1,429  43 
59  328  350 
Aralıq 181 
301 
75 
78 
987 
1,276 
41 
55 
190 
300 
Orta 183 
295 
75 
78 
982 
1,276 
41 
55 
196 
297 
Standartdan 
kənaraçıxm
a 
36 43  1  3  279  106 
2 
2 
59  25 
%CV 20 
15 
2 
3 
28 
8 
5 
4 
30 
8 
 
SDX4 tədqiqatında çöküntülərin həmcinsliyi karbohidrogen konsentrasiyasında, orta ümumi 
karbohidrogen tərkibi göstəricisi  183 μq/q və variasiya əmsalı 20% ilə kiçik dərəcə variasiya 
ilə müşahidə edilir. Həll olunmamış mürəkkəb qatışıq konsentrasiyası 75% idi ki, bu da o 
deməkdir ki, karbohidratlar yaxşı hava çəkib təmizlənib və çirklənməyə  məruz qalmayıb. 
2011-ci il tədqiqatlarında variasiya hətta aşağı olub və variasiya əmsalı 15% təşkil edib. 2011-
ci il tədqiqatındakı ümumi karbohidrogen tərkibinin orta konsentrasiyası 2005-ci ildəkindən 
yüksək olub: 295 µq/q. 2-6 həlqə poliaramatik karbohidrogen ABŞ  Ətraf Mühitin Mühafizəsi 
Agentliyinin qəbul etdiyi orta konsentrasiyalardan yüksək olub, göstəricilər bu iki tədqiqat 
arasında çox oxşar olub. Hər iki tədqiqatda həll olunmamış mürəkkəb qatışıq faizi oxşar olub. 
2011-ci ildəki NPD ilə  təmsil olunan poliaramatik karbohidrogen faizi 2005-ci ildəkindən 
yüksək olub və bu, tədqiqatlar arasında intervallarda nisbətən yeni poliaramatik 
karbohidrogen ayrılmalarını göstərir, baxmayaraq ki, hər iki halda dəlillər nümunə alma 
zamanı əhəmiyyətli dərəcədə hava çəkmə olduğunu göstərir.
 
 
Ağır metal konsentrasiyaları 
 
Cədvəl 6.47 2005 və 2011-ci il tədqiqatlarında çöküntü ağır metal konsentrasiyası üzrə 
xülasənin statistikası verilib. Ağır metal konsentrasiyası bircinsli və tipik fon “qabıq” 
səviyyəsində olub. Tədqiqatlar arasında konsentrasiya üzrə cüzi fərqlər olub. 2011-ci ildəki 
tədqiqatlarda arsen və kadmium konsentrasiyası nisbətən yüksək, barium və civə 
konsentrasiyaları nisbətən az olub. 
 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
6/91
 
Cədvəl 6.47 WS ərazisindəki çöküntülərdə  ağır metal konsentrasiyalarının statistik 
xülasəsi. 
 
 
 
Ağır metalların konsentrasiyası, μq/q 
 
As 
Ba 
HNO
3
 
Ba 
Ümumi 
Cd 
Cr 
Cu 
Fe 
Hg 
Pb 
Zn 
Minimum 
2005 5.9  335 
1021  0.14  65  22  27,750 0.08  20  77 
2011 9.9  777 
879  0.19  62  35  34,490 0.05  23  88 
Maksimum 
2005 9.2  504 
5347  0.17  87  39  32,799 0.19  27  90 
2011 
11.9 1,090  1,130 0.24 73  41 38,740 0.1  28 96 
Aralıq 
2005 
7.5  404  3,948 0.16 74  24 29,704 0.1  23 84 
2011 10.7  853 
925 
0.22  68 
37  35,775  0.08  23  91 
Orta 
2005 
7.7  415  3,672 0.16 75  28 29,963 
0.11 23 83 
2011 10.8  871 
950 
0.22  68 
37  35,829 0.076  24  91 
 
 
6.8.5.2 Dənizdibi çöküntülərinin bioloji xüsusiyyətləri 
 
Cədvəl 6.48-də göstərildiyi kimi, 2005-ci ildəki tədqiqatlarda ümumi 9 takson aşkar edilmişdi. 
Bunlar iki çıxqıllılar nümunəsi, dörd azqıllılar nümunəsindən, iki yanüzənlər nümunəsi və bir 
kumlar nümunəsindən ibarətdir. Həm bolluq, həm də biokütlə nisbətən zəif olub; çoxqıllılar və 
azqıllılar bütün məntəqələrdə biokütlənin həcmini göstərir. 
 
2011-ci il tədqiqatlarında ümumi 10 takson, o cümlədən iki hidroid nümunəsi və bir mamır 
nümunəsi qeydə alınıb. Həmçinin bir nemato da qeydə alınmışdır. Qrupun əsas kütləsi üç 
azqıllılar nümunəsi, bir kumlar nümunəsindən və iki yanüzənlər nümunəsindən ibarətdir. 
Bütün stansiyalarda və orta bolluqla yalnız azqıllılar nümunəsi mövcud olub; kumlar və 
yanüzənlər nümunəsi yalnız bir fərdlə təmsil olunub. 2011-ci ildəki tədqiqatlarda qarınayaqlılar 
və molyusklar kimi çoxqıllılar da yox idi. Hər iki tədqiqatda qrup sıx deyildi və burada, əsasən, 
azqıllılar və  tək Iisochaetides michaelseni nümunələri üstünlük təşkil edirdi. 
 
Cədvəl 6.48 WS1 sahəsindəki tədqiqatda (2005) növlərin zənginliyinin və ümumi 
bolluğunun xülasəsi. 
 
Takson 
Bolluq 
Başvermə Tezliyi (%) 
Hypania invalida 
537 100 
Hypania invalida 
3 20 
Hypaniola kowalewskii 
7 20 
Isochaetides michaelseni 
1,310 80 
Psammoryctides deserticola 
420 100 
(Psammoryctides spp indet) 
3 20 
Tubificidarum spp 
3 20 
Stylodrilus cernosvitovi 
16 40 
(Mysidae spp) 
72 100 
Schizorhynchus eudorelloides 
363 60 
Gmelina costata 
9 60 
Niphargoides caspius 
3 20 
 
6.8.6 ES 
ərazisi 
 
2007-ci ildə ES (Cənub-şərq)  ərazisinin yaxınlığında yerləşən SDX5 quyusunda 13 
stansiyadan ibarət fon tədqiqatı aparılmışdır. Suyun dərinliyi 530 metrdən 557 metrə  qədər 
dəyişirdi. 2010 (SDX5 qazmasonrası  tədqiqat, 15 stansiya)və 2011-ci illərdə (ES fon 
tədqiqatı, 19 məntəqə) ildə növbəti tədqiqatlar aparıldı.  Şəkil 6.29-da 2011 ES fon 
tədqiqatında nümunə sahələr göstərilir.   

---