Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun
variant
6/94
səciyyəvidir və o, eyni dərinliyə malik regional tədqiqat məntəqələrindən əldə olunmuş
göstəricilərlə eynidir.
2010-cu ildə qazmadan sonrakı tədqiqat zamanı yalnız üç takson qeydə alındı (Cədvəl 6.53),
halbuki 2011-ci il tədqiqatında 12 takson qeyd edilmişdi (Cədvəl 6.54). Lakin bu taksonların
beşi tək fərdlə təmsil olunmuşdu. Bütün məntəqələrdə yalnız balıqulağı kimi
ilbizlər orta
çoxluqda idilər və çox məntəqələrdə bir və ya iki takson mövcud idi.
Ümumiyyətlə, aparılmış üç tədqiqat ardıcıllıqla göstərir ki, bu ərazidəki dərinlikdəki toplum
qıtdır və son dərəcə azdır.
Cədvəl 6.52 ŞDX5 quyu ərazisində qeydə alınmış taksonlar, hər m
2
.
Takson
Yerləşmə
01
02
03
04
06
07 08 09
11
12 13 14
15
Nereis sp
0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 3 0 0
Tubificidae sp.indet
0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 7 0
Isochaetides michaelseni
16 10 23 3 0 27 33 13 0 57 3 3 10
Niphargoides caspius
0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Cədvəl 6.53 2010-cu ildə ŞDX-5 qazmasından sonra aparılan tədqiqat zamanı qeydə
alınmış taksonlar hər m
2
Takson
Yerləşmə
01 02
03
04
06
07
08
09
11
12 13 14
15
Isochaetides michaelseni
3 0 7 3 0 3 0 0 0 7 13 3 3
Dəniz qozası
0 0 0 0 0 0 823 0 0 0 0 0 0
Balıqqulağılı xərçənglər
13
17 0 0 220
43 0 37 0 0 0
23 0
Cədvəl 6.54 2011-ci ildə ES ərazsisinin ilkin vəziyyətin tədqiqatında qeydə alınmış
taksonlar
Takson
Yerləşmə
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Xəzər suitisi
p p p p p p p p
Bougainvillia megas
p p p p
Tubificidae spp.
0 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Dəniz qozası
0 7 3 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 7
Balıqqulağılı xərçənglər
3 33 60 10 7 7 70 7 53 0 17 20 17 3 13 13 10 20 37
Xəzər suitisi
0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Gammaridae spp.
0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Gammarus pauxillus;
0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Corophium spp
0 20 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Dreissenidae spp
0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Mytilaster lineatus
0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Conopeum seurati
p p p p p p p p p p p p p p p
6.8.7 EN
ərazisi
EN (Şimal-Şərq) ərazisi suyun 456-480 m dərinliyində yerləşir. 19 məntəqədən
nümunələrin
toplandığı əsas tədqiqat 2011-ci ildə həyata keçirilmişdir. Şəkil 6.29 2011-ci il tədqiqatının
müşahidə məntəqələrinin yerini göstərir.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/95
6.8.7.1 Dənizdibi çöküntülərin fiziki və kimyəvi tərkibi
Çöküntülərin fiziki xüsusiyyətləri
Cədvəl 6.55-də çöküntülərin fiziki xüsusiyyətlərinin xülasəsi verilmişdir.
Bir məntəqə
nümunələri istisna olmaqla bütün nümunələr orta irilikdə zərrəciyin diametri 6-7 mikrometr,
99-100% -i lil-gildən ibarət çox xırda dənəvər lil kimi təsnif edilmişdir.
Cədvəl 6.55 EN ərazisinin çöküntülərinin fiziki xüsusiyyətlərinin xülasəsi (2011)
Orta
diametr
Xμm
Karbonat
(%)
%
Üzvi maddələr
% Lil/Gil
% Lil
% Gil
Min
6 21
7
97 41 49
Maks. 16
32
11
100
51
59
Aralıq 6
27
9
100
47
53
Orta 7
27
9
100
47
53
Karbohidrogen konsentrasiyaları
Cədvəl 6.56-də 2011-cildə aparılmış tədqiqat zamanı çöküntülərdə toplanan karbohidrogen
konsentrasiyalarının xülasəsi verilir. Fenol istisna olmaqla, tədqiqat
sahəsi boyunca dəyişiklik
əmsalları çox aşağı olmuşdur ki, bu da konsentrasiyalarda real və yaxud sistematik dəyişiklik
olmadığını göstərir. Karbohidrogen konsentrasiyaları ŞD Müqavilə Sahəsində bundan əvvəl
müşahidə olunan xırda lilli, dərin su çöküntülərindən ibarətdir. HMQ və YYK (Yeni Yatağın
Kəşfi) göstəricilərinin faizləri göstərmişdir ki, alifatik və ətirli komponentlər havanın
təsiri ilə
təmizlənmişdir, burada təzə daxil olmuş karbohidrogen materialı əlamətləri olmamışdır.
Cədvəl 6.56 EN ərazisində karbohidrogen konsentrasiyalarının xülasəsi.
ÜKM(mq)
HMQ(mq)
% UCM
2-6 PAHs
(nq/q)
NFD
(nq/q)
%NFD
16 EPA
(nq/q)
Fenollar
(mq)
Min 285
210 71 1,201 662 53 251
0.041
Maks. 490
388
81 1,616 996 64 351 0.183
Aralıq 351
272
77 1,399 840 60 295 0.079
Orta 356
274
77 1,397 837 60 297
0.088
St
Dev
42 38 3 84 66
2
20
0.056
CV 12
14
3
6
8 4 7 64
Ağır metal konsentrasiyaları
Çöküntülərin ağır metal konsentrasiyaları Cədvəl 6.57-də xülasə edilir. Konsentrasiyalar
yüksək lil və gil tərkibini əks etdirərək yer qabığının qiymətləri üçün səciyyəvidir və
məntəqələr arasında olduqca aşağı dəyişikliyin/az fərqin olduğunu göstərdi.
Cədvəl 6.57 2011-ci ildə EN ərazisindəki çöküntülərdə ağır metal konsentrasiyalarının
statistik xülasəsi
Konsentrasiya/toplanma(μq/q)
As
Ba
HNO3
Barium
ərinməsi
Cd
Cr
Cu
Hg
Fe
Mn
Pb
Zn
Min 10.3 641
727
0.15 63 37 0.089
34,850 707 23 88
Maks. 16.6 848
947
0.27 75 39 0.113 39,470 1,142 24 99
Aralıq 12.6 802
900
0.24 68 38 0.094 37,200 1,011 24 91
Orta 12.6 799
895
0.24 69 38 0.094
37,165 1,016 24 91
