Microsoft Word 06 Env Description Final az

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
6/92
 
6.8.6.1 Dənizdibi çöküntülərin fiziki və kimyəvi tərkibi 
 
Çoküntülərin fiziki xüsusiyyətləri  
 
Çöküntülər vahid şəkildə narın lildən ibarət idi və bütün məntəqələrdə çöküntü hissəciklərinin 
orta diametri 4 -7 µm arasında idi və onlar bundan əvvəl regional tədqiqatlar zamanı buna 
oxşar dərinliyə malik məntəqələrdən götürülmüş çöküntü nümunələrinə çox oxşar idi. 
 
2010 və 2011-ci illərdə aparılmış  tədqiqatların statistik xülasəsi aşağıdakı  Cədvəl 6.49-də 
verilib. Bu məlumat 2007-ci ilin müşahidələrini, yəni çöküntülərin olduqca narın lil olduğunu 
təsdiq edir. Bir çox parametrlər üzrə qiymət sahəsi 2007-ci ildə olduğundan genişdir, lakin bu, 
hər bir tədqiqatda (SDX5-8 və ES10) tək stansiyada sərt çöküntülərin mövcudluğuna aiddir. 
Bu məntəqələr istisna olmaqla, nümunələrlə əhatə olunmuş sahə üzrə aparılmış üç tədqiqatın 
hər birində çöküntülər olduqca oxşar idi. 
 
Cədvəl 6.49 ES ərazisindəki çöküntülərdə  ağır metal konsentrasiyalarının statistik 
xülasəsi 
 
 
 
Orta 
diametr 
Karbonat 
Üzvi 
maddələr 
Lil/Gil 
Lil 
Gil 
 
 
Xμm 
% 
% 
% 
% 
% 
Minimum 
2011 
5  19 4.0 95  31 8 
2010 
5  14 1.9 82  36 7 
Maksimum 
2011 17 
33 
11.7 
100 
87 
68 
2010 26 
35 
12.2 
100 
74 
64 
Aralıq 
2011 5 
27 
7.7 
100 
38 
61 
2010 6 
26 
8.7 
100 
40 
59 
Orta 
2011 6 
27 
7.8 
99 
40 
59 
2010 7 
25 
8.3 
99 
43 
55 
 
Karbohidrogen konsentrasiyaları 
 
Çöküntülərin ümumi karbohidrogen konsentrasiyaları 109-241 ppm (milyonda bir hissəcik) 
arasında dəyişirdi, ümumi orta konsentrasiya göstəricisi 160ppm təşkil edirdi və onların 
hamısı yüksək dərəcədə  aşınmışdı. Cədvəl 6.50-dən də göründüyü kimi tədqiqat sahəsi 
boyunca konsentrasiyada kiçik sistematik dəyişiklik mövcud idi. Buna baxmayaraq, 
konsentrasiyalar oxşar dərinliyə malik regional tədqiqat məntəqələrindəki konsentrasiyalara 
nisbətən 2-4 dəfə aşağı idi. 
 
ÜKM və PAK-ın maksimum konsentrasiyaları  və qiymətləndirmə silsiləsi 2010 və 2011-ci 
illərdə 2007-ci ildəkinə nisbətən həmçinin geniş idi. Hər iki tədqiqatda nümunələrdə az 
miqdarda qatı çöküntülərdə müşahidə edilənlərə uyğun olan “Alfa etilen karbohidrogen” 
qazma məhlulunun izləri tapıldı. 
 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
6/93
 
Cədvəl 6.50 2007, 2010 və 2011-ci illər ES ərazisi üzrə karbohidrogen nümunələrinin 
götürülməsinin nəticələri  
 
 
 
THC, 
μq/q 
HMQ (Həll 
olunmamış 
mürəkkəb 
qatışıqlar), 
% 
Ümumi 2-
6 ring 
PAK nq/q 
NFD 
(nq/q) 
NFD (naftalinlər, 
fenantrenlər və 
dibenzotiofenlər) 
% 
Fenol 
(Karbol 
turşuları) 
μq/q 
Min 
2007 109 
66 
525  281 
43 
0.6 
2010 103 
43 
528  289 
49 
0.38 
2011 23 
71 
103  43 
35 
0 
Maks. 
2007 241 
80  1,405 732 
54 
6.6 
2010 786 
77  2,433 1,245 
81 
3.25 
2011 2,847 
88 
1,813  707 
63 
4 
Aralıq 
2007 155 
74 
997  485 
52 
3.4 
2010 236 
73  1,581 794 
51 
1.98 
2011 214 
76 
839  323 
40 
2 
Orta 
2007 160 
74 
994  499 
50 
3.5 
2010 269 
71  1,489 770 
53 
1.89 
2011 399 
76 
954  382 
41 
2 
 
Ağır metal konsentrasiyaları 
 
Ağır metal konsentrasiyaları bütün tədqiqatlarda  ən çox məntəqələrdə  təbii lil-gil qarışıqları 
üçün səciyyəvidir və  Cədvəl 6.51-də göstərildiyi kimi nümunə nüsxələri və  məntəqələr 
arasında çox az seçilirdi. 2010, 2011-ci illər eyni məntəqələrdə (ŞDX5-8 və ES-10) içərisində 
qatı çöküntülər yaranan hədsiz barium konsentrasiyası müşahidə edildi. Bu barium 
konsentrasiyaları kifayət qədər yüksək olduğu üçün bu, nümunələrin,  əsasən, su əsaslı 
qazma məhlulundan ibarət olmasına işarə edir. Yüksək barium konsentrasiyaları  yüksək 
kadmium konsentrasiyaları ilə  əlaqədardır. Kadmium və barium istisna olmaqla,  tədqiqatlar 
arasında kiçik sistematik  və yaxud əsaslı fərq var idi, lakin 2007-ci ildəkinə nisbətən 2011-ci 
ildə  əksər metalların çeşidi daha çox idi; çeşidin çox olması    bəzi nümunələrdə  təbii 
çöküntüləri müəyyən həddə qədər “durulaşdırmış” ola biləcək SƏQM olmasının əlaməti sayıla 
bilər. 
 
Cədvəl 6.51 ES ərazisindəki çöküntülərdə  ağır metal konsentrasiyalarının statistik 
xülasəsi 
 
 
 
Konsentrasiya/toplanma(μq/q) 
 
As 
Ba HNO3  Ba Fusion 
Cd 
Cr 
Cu 
Fe 
Hg 
Mn 
Pb 
Zn 
Min 
2007 8.7 
446 
658 
0.18 51.8 41.8 33,021 0.07  777  22.9 76.5 
2010 2.7 
635 
778 
0.18 11.6 36.1 20,500 0.03  739  24.7  33 
2011  8 
414 
683 
0.01 29  37 28,800 0.04 711  14  49 
Maks. 
2007 14.5 
643 
802 
0.27 77.9 46.5 41,674 0.09  934  25.6 88.5 
2010 13.0  24,800 
426,000  0.88 70.6 63.3 43,800 0.15 1,740 38.2  115 
2011 13  6,199  169,600  0.88 75  45 45,900 0.21 1160  25  97 
Aralıq 
2007 11.7 
563 
751 
0.24 67.3 44.2 36,864 0.08  831  24.5  83 
2010 7.0 
735 
885 
0.23 62.9 40.6 39,600 0.10  839  27.7  105 
2011 11 
660 
937 
0.25 72  41 41,150 0.09 790  24  88 
Orta 
2007 11.4 
553 
742 
0.23 66.1 44.1 37,174 0.08  838  24.4 82.7 
2010 7.0  2,607 
33,556  0.27 59.5 41.7 38,269 0.10  893  28.3  99 
2011 11 
923 
9153  0.25 71  41 40,806 0.09 831  23  87 
 
6.8.6.2 Dənizdibi çöküntülərinin bioloji xüsusiyyətləri 
 
Cədvəl 6.52-də göstərildiyi kimi, tədqiqat zamanı yalnız 4 takson qeydə alındı  və onların 
hamısı çox az bolluq göstəricisinə malik idi; bir növ çoxqıllılar, iki növ azqıllılar və bir növ 
yanüzənlər.  Əldə olunan göstərici bu cür su dərinliklərində yerləşən məntəqələr üçün 

---