Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama
işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/29
Yekun
variant
sonra baş verəcək. Onlar hər biri bir saatdan artıq olmamaqla davam edəcək və ona görə də,
atqı və dispersiya şleyfləri vaxtında tamamilə ayrılacaq. Bu zaman hər quyu üzrə 2 tıxac və 2
sement tamponajı nəzərə alınır ki, bu da 12 dəfə sementin təmizləmə atqıları ilə nəticələnir.
Hər hansı təsir olunmuş şleyfin bulanıqlıq dərəcəsini müəyyən etmək üçün atqılar
modelləşdirilmişdir. Şəkil 9.10a və 9.10b-də atqının başlanmasından 2
saat sonra şleyfin
yerləşməsi və yüksəlmə görünüşü təsvir edilir. Bu zaman şleyf daxilindəki hissəcik
konsentrasiyaları 5-50 mq/l aralığındadır və ona görə də, mənfi bulanıqlıq təsirinə malik
olmaq üçün çox aşağıdır. Şleyfin üfüqi və şaquli yayılması təxminən müvafiq olaraq 150 m və
10 m-dir. Atqının başlamasından dörd saat sonra modelləşdirmə göstərir ki, şleyf tamamilə 5
mq/l-dən az olan hissəcik konsentrasiyalarına çevrilmişdir.
Şəkil 9.10a Atqının başlanmasından 2 saat sonra sementin yayılma şleyfinin yerləşmə
görünüşü
ŞC1-b
ŞC2-a
ŞC2-b
WC (sanitariya qovşağı)
tullantıların
konsentrasiyası (ppm)
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/30
Yekun variant
Şəkil 9.10b Atqının başlanmasından 2 saat sonra sementin yayılma şleyfinin yüksəlmə
görünüşü
Modelləşdirmə həmçinin göstərir ki, bərk sement maddələrinin 0,1 %-dən azı atqı
məntəqəsindən 1,5 km məsafə daxilində dəniz dibində yığılacaq və hər hansı sahədə dəniz
dibində sementin əhəmiyyətli dərəcədə yığılması baş verməyəcək.
Cədvəl 9.20-də Orta Vəziyyət Miqyasını əks etdirən dəniz dibinə sement atqılarına 7, yuyulma
nəticəsində sement atqılarına 6 qiymətinin təyin olunması əsaslandırılır.
Cədvəl 9.20 Hadisənin miqyası
9.4.3.3 Reseptorun həssaslığı
Dəniz dibinə atılan sement atqılarına gəldikdə, bunlar hər bir quyunun bilavasitə ətrafındakı
kiçik dənizdibi ərazidə məhdudlaşacaq və heç bir kimyəvi maddə sızması gözlənilmir. Buna
görə də, yeganə bioloji reseptor bentik toplumdur. Sement çöküntülərinin əhatə dairəsi
birbaşa sement qalaqlarının əhatə etdiyi ərazidən kənara çıxmayacaq və ona görə də, hər
Hadisənin
parametri
Dəniz dibinə sement atqıları
Yuyulma nəticəsində sement atqıları
Dərəcə/miqyas
1 1
Tezlik
3 2
Davametmə
müddəti
1 1
İntensivlik
2 2
Hadisənin
miqyası:
7 6
Dəniz dibinə sement atqıları
Yuyulma nəticəsində sement atqıları
Məsafə (km)
Dərinlik (m)
WC (sanitariya qovşağı)
tullantıları konsentrasiyası
(ppm)
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/31
Yekun variant
hansı əlavə təsir yaratmayacaq. Sement atqılarına qarşı bütün dəniz orqanizmləri üzrə
Reseptorların həssaslığının az olacağı hesab edilir və Cədvəl 9.21-də bununla bağlı 2 qiyməti
təyin edilib.
Cədvəl 9.21 Reseptorların həssaslığı (bentik onurğasızlar)
Parametr
İzahı
Qiymətləndirmə
Davamlılıq
Əhəmiyyətli təsir riskinə məruz qalacaq nadir, unikal, yaxud nəsli kəsilmək
təhlükəsi altında olan növlər mövcud deyil, reseptor quyuya yaxın bentik
toplumla məhdudlaşır.
1
Mövcudluq
Sement komponentlərinin toksikliyi və dayanıqlığı azdır və sement tez
bərkiyəcək. Təsirlər kiçik bentos sahəsinin fiziki örtülməsi ilə
məhdudlaşacaq.
1
Cəmi
2
Yuyulma fəaliyyəti ilə əlaqədar sement atqılarına gəldikdə, atqı 150 m-dən artıq məsafəyə
yayılmayan, çökmə qabiliyyətinə malik olan bərk maddələr
və həll olma qabiliyyətinə, aşağı
toksikliyə malik olan kimyəvi maddələrdən ibarət məhdud şleyf əmələ gətirəcək. Bərk
maddələrin miqdarı SƏQM atqıları ilə müqayisədə azdır və dəniz dibində əhəmiyyətli
dərəcədə bulanıqlıq və atqının əhəmiyyətli dərəcədə yığılmasına səbəb olmayacaq. Həll olma
qabiliyyətinə malik olan kimyəvi tərkib hissələri az toksiklik və zəif dayanıqlığa malikdir və
balıqlar və planktona minimal təsir etməklə sürətlə həll olacaq.
Cədvəl 9.22-da Aşağı Reseptor Həssaslığını əks etdirən 2 qiymətinin təyin olunması
əsaslandırılır.
Cədvəl 9.22 Reseptorların həssaslığı (suitilər və balıqlar/ zooplankton / fitoplankton)
Parametr
İzahı
Qiymətləndirmə
Davamlılıq
Əhəmiyyətli təsir riskinə məruz qalacaq nadir, unikal yaxud tükənmək
təhlükəsi altında olan növlər mövcud deyil.
1
Mövcudluq
Sement komponentlərinin toksikliyi və dayanıqlığı azdır və sement dəniz
dibinə çökəcək (bərk hissəciklər) və ya dərhal yayılacaq (həll olan
komponentlər). Reseptorlar yalnız məhdud şleyf daxilində mövcuddur ki,
bunlar da məhdud dayanıqlığa malikdir.
1
Cəmi
2
9.4.3.4 Təsirin əhəmiyyəti
Cədvəl 9.23-də dəniz dibinə sement atqıları və sement qurğusunun yuyulması ilə əlaqədar
bentik onurğasızlara, suitilərə və balıqlara, zooplanktona və fitoplanktona olan təsirlərin
xülasəsi verilir.
Cədvəl 9.23 Təsirin əhəmiyyəti
Hadisə
Hadisənin
miqyası
Reseptorun həssaslığı
Təsirin əhəmiyyəti
Dəniz dibinə sement atqıları Orta
(Bentik
onurğasızlar) Aşağı
Cüzi mənfi
Sement qurğusunun yuyulması
nəticəsində atqılar
Orta
(Suitilər və balıqlar /
zooplankton / fitoplankton)
Aşağı
Cüzi mənfi