163
olunmuş sayda adamla dolandan sonra qurğuya xidmət edən qrup (manqa)
komandirinin göstərişi üzrə bağlanır.
Hər bir adam mühafizə qurğusunun fərdi mühafizə vasitəsini də götürüb
gəlməlidir.
Yaşayış yeri üzrə daldalanan əhali özlərilə lazimi ərzaq ehtiyatı da
götürməlidir.
Mühafizə qurğusunda daldalanarkən bunlar qadağan edilir:
Siqaret çəkmək, spirtli içki içmək, mühafizə qurğusuna ev heyvanları
gətirmək, daldalanma yerlərinə tezalışan, partlayış təhlükəli, kəskin iyli maddələr,
habelə iri əşyalar gətirmək, səs salmaq, bərkdən danışmaq, qurğuda boş-boşuna
gəzmək, qapıları açmaq və qurğudan çıxmaq, radioqəbulediciləri, maqnitafonları
qoşmaq, açıq alovlu işıq mənbələrindən istifadə etmək, komendantın icazəsi
olmadan sığınacaqdan çıxmaq.
Mühafizə qurğusunda, ona xidmət edən dəstənin şəxsi heyəti tərbiyəvi iş
aparmalıdır. Belə işlərin əsas məqsədi bunlardır: ruh yüksəkliyinin saxlanması,
adamların mətanətli və təmkinli olmağına yardım, yoldaşlıq və qarşılıqlı yardım
hissi yaratmaq, mütəşəkkil və intizamlı olmaq, vahimə və çaxnaşmanın qarşısını
almaq, qurğuda davranış qaydalarının daldalananlara izah etmək, qurğuda olarkən
və zədələnmə ocaqlarından çıxarkən təhlükəsizlik qaydalarını izah etmək,
mühafizə qurğusuna xidmət edən qrupun (manqanın) öz vəzifələrinin icrası üzrə
dəqiq fəaliyyətini təşkil etmək.
Mühafizə qurğularında mühəndis-texniki avadanlıqlar onların texniki
sənədlərinin və təlimatlarının tələblərinə uyğun surətdə istismar edilir.
Sığınacaqlara hava süzücü ventilyasiya sistemi vasitəsilə təmiz ventilyasiya və
süzücü ventilyasiya rejimlərində verilir. Bəzi hallarda havanın regenarasiya
(bərpası) da nəzərdə tutulur.
Radiasiya daldalanacaqlarına hava mexaniki surətdə təsirləndirilən təbii
ventilyasiya hesabına verilir.
Zədələyici vasitələr təsir göstərənədək və radioaktiv toz çökən dövrdə
sığınacaqlara hava təmiz ventilyasiya rejimi (1-ci rejim) üzrə verilir.
Nüvə partlayışından sonra 1-ci rejim üzrə ventilyasiya sistemi bir saat ərzində
dayandırılır.
164
Bundan sonra sığınacaqdan kənardakı (bayırdakı) vəziyyət aydınlaşdırılır və
həmin vəziyyətin tələb etdiyi ventilyasiya rejimində sığınacaqda hava verilməsi
bərpa olunur.
Düşmən kimyəvi və bakterioloji silah işlədilən hallarda sığınacaqlar süzücü
ventilyasiya rejiminə (2-ci rejim) keçirilir.
Sığınacaq regenerasiya rejiminə (3-cü rejim) kütləvi yanğınlar baş verərkən və
ya sığınacağın yaxınlığında güclü təsirli zəhərli maddələrin (GTZM) təhlükəli
konsentrasiyası yaranarkən keçirilir.
Xarici şəbəkədən elektrik təchizatı kəsilərkən mühafizə qurğusunda
qurğusunda qəza işıq mənbələrini işə qoşurlar.
Qurğuya elektrik enerjisinin verilməsi kəsilərkən havanı içəriyə əl
ventilyatorları vasitəsilə verilir.
Sığınacağın su təchizatı sistemi sıradan çıxan hallarda əlüzyuyanlara və ayaq
yoluna gələn suyu dərhal kəsir və qəza içməli su ehtiyatına sərfinə ciddi nəzarət
edirlər.
Mühafizə qurğusunda baş verən yanğın yanğınsöndürmə vasitələrilə
söndürülür. Bu zaman havanın tərkibində oksigenin, karbon qazının və karbon
oksidinin miqdarına daim nəzarət edilir. Kəşfiyyat aparmaq üçün sığınacaqdan
ventilyasiyalı tambur vasitəsilə çıxır və geri qayıdırlar. Sığınacaqdan çıxan adamlar
əlehqaz və mühafizə paltarı geyməli və fərdi dozimetr götürməlidirlər.
Kəşfiyyatçılar zəhərli sahələrdən sığınacağa (RD-yə) qayıdarkən ventilyasiyalı
tamburda (dəhlizdə) qismən dezaktivasiya və deqazasiyadan keçirilir. Üst
mühafizə paltarları tamburda qalmalıdır.
Daldalanan adamlar mühafizə qurğularından bu hallarda çıxarılırlar:
• Hava həyəcanıı qurtardı siqnalına əsasən (qurğunun yaxınlığındakı vəziyyət
dəqiqləşdiriləndən sonra);
• qurğuda müəyyən olunmuş qalma müddəti qurtaranda;
• qurğunu növbə üzrə tərk etmək məcburiyyəti yarananda.
Məcburiyyət bunlardır:
• Sakit halda olarkən nəbzin bir dəqiqədə 120, ya da bundan artıq və ya 35-
dən az olması;
• Bədənin temperaturu 38ºS və bundan artıq olması.
165
Hər iki halda səhhət üçün yaranan təhlükə nəzərə alınmaqla qərar qəbul
edilir.
Daldalanan adamlar qurğudan çıxarılıb köçürülərkən köçürülmə qaydası,
təhlükəsizlik tədbirləri və marşurutlarda hərəkət qaydaları izah edilməlidir.
166
Mövzu 10
FƏRDİ VƏ TİBBİ MÜHAFİZƏ VASİTƏLƏRİ.
Müasir qırğın silahlarından mühafizə məqsədilə əhalinin mühafizə
qurğularında daldalandırılması, təhlükəli sahələrdən köçürülməsi ilə yanaşı, fərdi
mühafizə və tibbi mühafizə vasitələrindən vaxtında və düzgün istifadə etməsi də
çox vacib əhəmiyyətə malikdir. Bu mühafizə vasitələrindən istifadə edilməsi
lüzumu onunla izah edilir ki, nüvə, kimyəvi və ya bakterioloji silah işlədilərkən
əhali, qoşunların, mülki müdafiə dəstələrinin şəxsi heyəti müəyyən müddət
radioaktiv maddələr (RM), zəhərləyici maddələr (ZM), yaxud bakterial vasitələrlə
(BV) zəhərlənmiş sahələrdə və ya atmosferdə qalmalı, ya da burada xilasetmə
işləri aparmalı olacaqlar.
Fərdi muhafizə vasitələri bunlardan ibarətdir:
a)
tənəffüs orqanlarının mühafizə vasitələri;
b)
dəri səthinin mühafizə vasitələri;
c)
tibbi mühafizə vasitələri.
Tənəffüs orqanlarını mühafizə vasitələrinə əleyhqazlar, respiratorlar və
əhalinin özü tərəfindən hazırlanan ən sadə vasitələr aiddir.
Dostları ilə paylaş: |