Filologiya məsələləri, 2017
187
Ekvivalentsiz frazeologizmlər dildə sayca ən çox olan
frazeologizmlərdir. Belə frazeologizmlərin sırasına tərcümə olunduğu dildə
ekvivalenti olmyan frazeologizmlər daxildir. Onları tərcümə edərkən
tərcüməçi tərcümənin qeyri- frazeoloji üsullarından istifadə edir. Onların
tərcüməsi frazeoloji deyil, leksik vasiğələrin köməyi ilə verilir. Ekvivalentsiz
frazeologizmlərin tərcüməsini heç bir zaman dəqiq tərcümə adlandırmaq
olmaz. Bu cür frazeologizmlərin tərcüməsində həmişə bəzi çatışmazlıqlarlar
olur (bədiilik, ekspressivlik, məna çalarları və s.). Məsələn:
What will Mrs. Crundy say? – Camaat bizə nə deyər;
Paul Pry – Paul Pray; burnuni hər yerə soxan insan; Cordelia
′ s gift –
sakit, incə qadın səsi (King lear əsərinin qəhrəmanı Kordeliyanın səsi kimi);
Jack Sprat – cırtdan, çox kiçik boylu; Tom Tiddler
′ s ground – xəzinə (bu
frazeologizm qədim uşaq oyununun adı ilə əlaqədar olaraq yaranmışdır. Bu
oyunda kim Tom Tiddler olarsa, o, öz dayandığı yerə heç kəsi
qoymamalıdır). Ekvivalentsiz frazeologizmlərin tərcüməsində kalka tərcümə
növündən geniş istifadə olunur.
İngilis dilində verilmiş frazeologizmin Azərbaycan dilində maksimal
adekvat tərcüməsini əldə etmək üçün tərcüməçi tərcümənin müxtəlif
növlərindən istifadə edir. Bunların sırasına ekvivalent, analoq, təsviri, kalka
və ya hərfi, antonim, müştərək, parallel tərcümə növləri daxildir.
ƏDƏBİYYAT
1. Амосова Н.Н. Основы английской фразеологии. Л., 1963.
2. Arnold I.V. The english word. M-L, 1966.
3. Babayev A. Dilçiliyə giriş. Bakı, 1992
.
G.NAILA
TRANSLATION OF ENGLISH PHRASEOLOGISMS INTO
AZERBAIJANI
SUMMARY
The article deals with translation of English phraseologisms into
Azerbaijani. Translation of phraseologisms in Engglish is very difficult and
reponsible. The difficulties is caused with the difference between
composition and grammatical structure of the English and Azerbaijani
languages.
In order to get the most appropriate translation of the phraseologisim
from English into Azerbaijani the translator uses different types of
translation. It includes equivalent, analog, description, tracing paper, or
Filologiya məsələləri, 2017
188
letter, antonym, common, parallel translations. The article may be important
for those who are interested in the translation of phraseological units
Г.НАИЛА
ПЕРЕВОД АНГЛИЙСКИХ ФРАЗЕОЛОГИЗМОВ В
АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ ЯЗЫК
РЕЗЮМЕ
В статье речь идет перевод английских фразеологизмов на
азербайджанский язык. Перевод фразеологизмов в английском языке
очень сложная и ответственная. Трудности вызывает с разницы между
составом и грамматической структуре английского и азербайджанского
языков.
Для того чтобы получить наиболее подходящий перевод из фра-
зеологизмов с английского на азербайджанский, переводчик использует
различные виды переводов. Она включает в себя эквивалентное,
аналог, описание, кальку или письмо, антоним, общие, параллельные
переносы. Статья может быть важно для тех, кто заинтересован в
переводе фразеологических единиц.
Rəyçi: Həbib Mirzəyev
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Filologiya məsələləri, 2017
189
AFƏTXANIM NƏSİROVA
ADİU
afətxanım.@.mail.ru.
MƏDƏNİYYƏTLƏRARASI ÜNSİYYƏTDƏ TƏRCÜMƏNİN
ROLU VƏ ƏHƏMİYYƏTİ
Açar sözlər: tərcümə mədəniyyəti, tərcüməçilik sənəti, mədəniyyətlərarası
ünsiyyət, elm, yazıb-oxuma, dil və təfəkkür.
Key word: literary, literary translation, international culture, important
role, well-known inter-preters, communication, speech process.
Ключевые слова: статья, перевод, международная культура,
развития перевода, устный перевод, речь, язык, речевой процесс.
Mədəniyyətlərarası əlaqələr artdıqca, dilləri öyrənmə, mükəmməl
tərcüməçilik sənətinə yiyələnmə zərurətə çevrilir. Bu zərurət xalqların dilinə,
adət - ənənəsinə, ədəbiyyatına, mədəniyyətinə bələd olmaq istəyindən irəli
gəlir. Vaxtı ilə qədim yunanlar başqa dildə danışanları barbar adlandırırdı.
Antropoloji mənada hər xalqın öz mədəniyyəti var. Cəmiyyət daxilində də
ayrı-ayrı qrupların öz mədəniyyəti var. Y.Herder bunu belə izah edirdi: “Dil
və təfəkkür əlaqəlidir, dil və mədəniyyət isə millətin ruhunun və düşüncə
tərzinin inikasıdır”. “Dil bizim əqlimizin xarakteridir”. Mədəniyyət insanın
üzvü olduğu cəmiyyətdə əldə etdiyi bilik, adət və vərdişlərin toplusudur.
Bilik deyəndə nəyisə etmək, nədənsə özünü tam hüquqlu insan kimi hiss
etmək başa düşülür. Elm də bu mənada mədəniyyətin tərkib hissəsidir.
Hər hansı bir xalqın mədəniyyətilə tanışlıq üçün o xalqın dilinə
yiyələnmək, tərcümə sənətinin incəliklərinə bələd olmaq, hələ qədim
zamanların özündə belə çox vacib idi. Ona görə də elmə böyük üstünlük
verilmiş, hətta quldarlıq dövründə elmli, yazıb-oxumağı bacaran kölələr
köləlikdən azad edilərək, başqalalrına da savad öyrətməklə
görəvləndirilmişlər. Başqa xalqların mədəniyyətinə yiyələnmək üçün
müxtəlif dilləri bilmək, tərcümə sənətinə yiyələnmək lazımdır. Tərcümə işi
orta əsrlərdən Şərq xalqlarını yaxından maraqlandırmışdı. Lakin bu dəyərli
tərcümələr aşağı təbəqə üçün nəzərdə tutulmurdu, beləki, bilik özü böyük
sərvət olduğu üçün bu tərcümələri şahlıq xəzinədə hifz edib nəsildən – nəsilə
ötürürdü. Buna “Kəlilə və Dimnə” əsərinin yayılma tarixini misal göstərmək
olar. Bu əsərin vətəni Hindistandır və hind padişahının sifarişi ilə yazıldığı
üçün, onu ölkənin sərvəti kimi qoruyur, ölkəxaricinə çıxmasına, üzünün
köçürülməsinə izn verilmirdi. İran şahı özünün kamil bilikli, etibar etdiyi
Dostları ilə paylaş: |