Filologiya məsələləri, 2017
192
susmaq gərəkdir, elə anlar da gəlir ki, bu barədə danışmalı olursan. Mən
bütün yazılarımı izahatsız yazdım, hər şeyi mühakiməni, müzakirəni,
nəticəni oxucuların ixtiyarına buraxdım və heç vaxt necə düşünmələri barədə
kiçik bir işarə vermədim. Lakin, bu kitabçanı yazarkən Şərq
barədə heç və ya
az xəbəri olan oxucularımı məlumatlandırmaq üçün izahatsız ötüşə
bilmədim”.Yaxud da, S.Vurğun A.S.Puşkinin “Yevgeni Onegin” poemasını
“Vaqifin şirin dilinə” çevirmək üçün 2 il saz sədaları altında çalışdığını,
çəkdiyi əziyyətləri təsvir etmişdir.Deməli, öz ana dilimizə mükəmməl
yiyələnməklə və xarici dil bilməklə hər hansı bir ünsiyyəti asanlıqla qura və
tərcümə edə bilərik. Tərcümə prosesində isə nitq şifahi və ya yazılı ola bilər.
Hər iki tərcümə növü mütəxəssisdən işçi dillərini mükəmməl bilmək,
aidiyyatı olan sahə üzrə geniş məlumat, müəyyən vərdişlər tələb edir. Bu
tələblərlə yanaşı, yazılı tərcüməni şifahi tərcümədən fərqləndirən bir sıra
mühüm cəhətlər mövcuddur. Bunlar hər iki növ tərcümə üzrə peşə hazırlığı,
vərdişlər tələb edir.
Tərcümə və tərcümə nəzəriyyəçisi V.Ryaşentsev “Ən yaxşı tərcümə
nədir?” sualına belə cavab vermişdir. “Əgər ikinci dildə yaradılan əsər
orijinalın oyatdığı təəssürata maksimum dərəcədə yaxın təsir oyada bilirsə,
onu ideal tərcümə hesab etmək olar.”Ümumiyyətlə, bir dilin lüğət tərkibinə
daxil olan sözləri o dildə danışanlardan heç biri bilə bilməz.
Hər adam öz
ixtisasından, təhsilindən, sənətindən asılı olaraq, müəyyən miqdarda müxtəlif
söz işlədir. Bu cəhətdən dilin ümumi lüğət tərkibi olduğu kimi, hər adamın
da bir-birindən fərqli olan, özünəməxsus lüğət ehtiyatı vardır. Bu, tərcümə
sənətində də belədir.Bəs tərcümə peşəsi nədir?
ƏDƏBİYYAT
1. Q.Bayramov “Tərcümə sənəti”, Bakı, 2008.
2. F.Abdullayeva. “Sinxron tərcüməçi hazırlığı təcrübəsindən” Elmi
xəbərlər-2006.
3. R.Qurbanova “Qöte yaradıcılığında məhəbbət mövzusu”.
4. Чернов Г.В. Основы синхронного перевода, Москва, 1987.
А.НАСИРОВА
РОЛЬ ПЕРЕВОДА В МЕЖКУЛЬТУРНОЙ ОБЩЕНИИ
РЕЗЮМЕ
В статье говориться о художественном переводе. Художест-
венный перевод относиться международной культуре. Наши
выдающиеся переводчики провели много работ в этой сфере. В статье
Filologiya məsələləri, 2017
193
говориться о ролях, значениях, об истории и развитии перевода. Здесь
замечается также отличия и трудности письменным и устном переводе.
Речь – форма появления языка, язык и речь взаимосвязаны, связь между
ними существует как объективная необходимость, так –как речевой
процесс не может проявится без языка, а язык без речевого общения.
В статье также рассматривается перевод с иностранного языка как
метод трансформации в общей лингвистической системе,а также
перевод и обратный перевод с Английского языка на родной и с
родного на Английский язык.
A.NASSIROVA
THE ROLE OF TRANSLATION IN INTERCULTURAL DIALOGS
SUMMARY
In this article literary translation is discussed. Literary translation has
important role in international culture. In this area there are many well-
known interpreters in Azerbaijan Speech.Is the form of emergence of
language, and speech are interconnected. Communication between them
exists as objective need because language finds the existence in speech, and
speech finds the sources in language.
The article speaks about the translation from foreign language,as a
method of transformation
in general linguistic system,also translation or
bacs-translation from English into mother language or from mother language
into English.
Rəyçi: Adilə Zeynalova
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Filologiya məsələləri, 2017
194
SEVİNC BABAYEVA
ADİU
sevinc.@.mail.ru.
MÜASİR İNGİLİS DİLİNDƏ METAFORİZMLƏR VƏ ONLARIN
AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ EKVİVALENTLƏRİ
Açar sözlər: İngilis dili, Azərbaycan dili, məcazi sözlər, metafora, növ,
heyvan adları, quş adları, üslubi xüsusiyyət
Ключевые слова:
английский язык, азербайджанский язык,
метафорические слова, вид, животные имена, имена птиц,
стилстические особенности
Key words:
The English language, Azerbaijan language, the words with
figuratve meaning, metaphor, kind, the names of animals, the names of
birds, stylistic feature
Tarixi kateqoriya olan söz nəinki dildə fikri
ifadə edir, həmçinin
obyektiv varlığın obrazlı təsvirinə də xidmət edir. Söz əsasən dil tarixinin
müəyyən dövründə yaranıb formalaşır. Danışanlar ondan hazır şəkildə
istifadə edir. Dildə sözlər real şəkildə mövcuddur, obrazlı olur, hadisələrə
subyektiv qiymət verir, incə hisslər ifadə edir, emosional təsir göstərir.
Sözün bu cür səviyyəsi onun semantikasında olan müxtəlif hadisələrdir ki,
bu semantik hadisələrdən biri də məcazi mənalardır.Ə.Dəmirçizadə belə
sözlərin əvəzçilik vəzifəsi daşıdığını qeyd edərək yazır: “Diqqətlə
yoxladıqda aydın olur ki, bu əlavə mənaların əslində sözün ilk mənası ilə
uzaq və ya yaxın əlaqəsi də vardır və məhz belə əlaqələr nəticəsində həmin
sözlər əvəzçilik vəzifəsi daşıyır” . buradan belə bir nəticəyə gəlirik ki, sözün
əsas mənası ilə əlaqədar dolayı mənası da ola bilər və sözlərin belə əlavə-
dolayı mənalarda işlədilməsi mümkündür, hətta zəruridir (2, 152).
Müəllif
bundan nəticə çıxardaraq məcazi mənalı sözlərə aşağıdakı kimi tərif verir:
“Sözün əlavə vəzifədə dolayı yolla ifadə etdiyi məna məcazi məna adlanır
(yenə orada).Çoxmənalı sözün əksəriyyətinin mənalarından biri həqiqi
olduğu halda, digər mənaları ikinci dərəcəli və ya məcazi mənada olur. Bu
cür xüsusiyyət bütün dillərə, o cümlədən də İngilis dilinə xasdır.Məsələn, “
Azərbaycan dilinin İzahlı Lüğətində “alçaq” sözünün 5 mənası göstərilmişdir
ki, bunun da 2 mənası məcazi məfhum bildirir:
Alçaq sif.
1. Hündürlüyü, ucalığı az olan, hər hansı bir səviyyədən azacıq
hündür olan...
2. Bəstəboy, boyu gödək...
3. m. (məcazi) pis, xarab, keyfiyyətsiz...