Microsoft Word Agr?l? dusunc?l?rim Kitab Publisistika 2015 docx
Yüklə 442,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Nə vaxt ki, qəmlisən işlə! Bu, kədəri qovmaq üçün yeganə vasitədir. Qüssəyə batmamaq üçün işlə! Işlərin
- “özünüidarə, özünəhörmət və özünüələalma yolu ilə rəzalətlərin onda doqquzunu aradan qaldırmaq olar.”
161 etməlidir ki, gələcək mövcüd vəziyyətdən daha yaxşı olacaqdır. Buna görə də gələcək üçün, sabahımız üçün daha əzmlə fəaliyyət göstərmək lazımdır. Məhz bu cür ümid, inam insanda ruh yüksəkliyi, özünəinam duyğusu yaradır. Kim sabaha ümid ilə baxmırsa, o bugünkü qüvvələrini də qeyb edir, özünü tərksilah edir, özündəki potensial imkanları azaltmış olur. Stressə qarşı mühüm mübarizə vasitələrindən biri özünü tam dolğun realizə etməkdir. Öz fiziki, mənəvi intellektual qüvvələrini realizə edə bilməyən, öz istedad və bacarığını ifadə edə bilməyən adam bir qayda olaraq gec-tez xroniki stress vəziyyətinə düşür.İnsan öz arzu və ideallarını həyata keçirmək üçün real mübarizə aparmalıdır, fəaliyyət göstərməlidir. İnsan fəaliyyətdə olarkən, mübarizə apararkən heç şübhəsiz, müəyyən müvəffəqiyyətlər əldə edir. Bu ugurlar özünə inamsızlığı aradan qaldırmaq üçün ən qüdrətli qüvvəyə çevrilir. Fəaliyyət gec-tez müvəffəqiyyətlərlə nəticələnir. Həm də hər bir müvəffəqiyyət özünəinamın rəhnidir. İnsan hər şəraitdə özünün böyük gücünə, qüdrətinə, imkanına inanmalıdır. Fəaliyyət sanki insanı mənasız qəm yükündən azad edir, dolaşıq fikirlərini dağıdıb aydınlaşdırır, vəziyyətini yüngülləşdirir. Bunu nəzərə alaraq Emil Zolya demişdir: “Ən böyük həqiqət fəaliyyətdir, əməkdir. Həyatın bütün nəşəsi yaradıcılığıdır. Yaratmaq - ölümü öldürmək deməkdir.” Görkəmli alman şairi İ.Bexer də bu fikri təkrar edib yazmışdır: “Nə vaxt ki, qəmlisən işlə! Bu, kədəri qovmaq üçün yeganə vasitədir. Qüssəyə batmamaq üçün işlə! Işlərin yaxşı gedən də işlə, müvəffəqiyyət qazananda da işlə! Müvəffəqiyyətdən baş gicəllənmə xəstəliyinə qarşı işləməkdən başqa gözəl dərman yoxdur.”Əksinə, fəaliyyətsizlik, bekarçılıq özü ilə bərabər ürəksıxıcı, darıxdırıcı vəziyyət gətirir. Bütün bu mənfi emosiyaların toplanması həm təbiətdən, həm də insanın özündən asılıdır. Çətin başa düşmək olur ki, 162 təbiətə bu qədər mənfi emosiyaları yaratmaq nə üçün gərək olubmuş. Belə emosiyaları “psixi ağrı” (pis əhvali- ruhiyyə, ruhi əzginlik, depressiya, intizar...) adlandırmaq olar. Belə bir fikrə gəlmək olur ki, təbiət burada həddən artıq canfəşanlıq etmişdir. Ancaq bununla belə təbiət özünə həmişə asanlıqla haqq qazandıra bilər. İstisna deyildir ki, “psixi ağrı” vicdan adlandırılan insanlararası münasibət üçün bir əsasdır. İnsandakı “psixi ağrını” aradan qaldırmaq həqiqətən çətin problemdir. Başqa ümumbəşəri problemlər kimi “psixi ağrının”da həm bioloji və həm də sosioloji cəhətləri vardır. Ümumbəşəri ölçüdə “psixi ağrını” cəlb etmək nəinki son dərəcə çətindir, hətta lazım da deyil. İnsanı narazılıq duymaq hissindən məhrum eləmək, ağrı hissindən məhrum eləmək qədər qorxuludur. Ancaq bütün bunlarla belə insanlar “psixi ağrı” ilə var qüvvələri ilə mübarizə aparırlar. Onların təbii, qarşısı alınmaz miqdarını minimuma endirmək və bu “psixi ağrını”idarə etmək lazımdır. Hər şeyin mənası məhz ölçüdə və təsir istiqamətindədir. Bizim emosiyamızda kəmiyyət çox vaxt asanlıqla keyfiyyətə keçir.Ancaq emosiyalar onunla fərqlənirlər ki, onlar nə kəmiyyət uçotuna, nə də keyfiyyət istiqamətinə uyurlar. Hələ heç kəs hesablamayıb ki, öz qüvvələrinə lazımı qədər inam duymadıqları üçün cəmiyyət nə qədər bacarıqlı adam itirib. Belə adamlar dumanlı, yaxud aydın şəkildə öz nöqsanlarını duyurlar. Bəzən “ilhamlı dəqiqələrdə” inam meteor kimi şəfəq saçır. Ancaq dərhal sönüb zülmətə bürünür, bacarığın gözəl inciləri öləzəyir. Həddən artıq inamlı olanları həyat düzgün yola çıxaracaqdır. Bir sözlə emosional - iradi “ təməlin” mühümlüyünü sübuta ehtiyac yoxdur. Əgər insanda bu keyfiyyət yüksəkdirsə arxayınlaşmaq olar ki, xarici şərait əlverişli olmadıqda belə, insan öz imkanlarını açacaq və bacarığı dairəsində maksimum fəaliyyət göstərəcəkdir. 163 Özünü bütün çətin, mürəkkəb şəraitlərdə ələ ala bilmək şəxsiyyətin əzəmətinin əsas əlamətidir.Bunu nəzərə alaraq əxlaq nəzəriyyəsi S.Smayls yazmışdır ki, “özünüidarə, özünəhörmət və özünüələalma yolu ilə rəzalətlərin onda doqquzunu aradan qaldırmaq olar.” Nə vaxt ki, insan özünü əla ala bilmir, öz hərəkət və davranışlarını idarə edə bilmir, o vaxt artıq o, öz əzəmətini, öz şəxsiyyətini də itirir, çatdığı insanlıq zirvəsindən aşağı doğru yuvarlanmağa başlayır.Bu vaxt heyvanilik insanlığa qalib gəlir, insan kiçilir, yazıqlaşır. Ən hirsli vaxtda belə özünü ələ ala bilmək, öz hərəkətlərinin, dediyin sözlərin mənasını və labüd nəticələrini dərk edə bilmək insanın “ruhi səlimliyinin” mühüm şərtidir. Özünüələalma eyni zamanda əxlaqi azadlığın təzahürüdür, mənəvi sərbəstliyin mühüm göstəricisidir. İnsanın ən çətin, ən mürəkkəb şəraitdə özünü ələ ala bilməsi, öz coşqun ehtiraslarını boğa bilmək dərəcəsi, eyni zamanda onun əxlaqi azadlığının, mənəvi muxtariyyatının dərəcəsidir. İnsan öz iradəsini itirən kimi, öz hiss və ehtiraslarının cilovunu əlindən buraxan kimi, dərhal öz əxlaqi azadlığını da itirir, ağlını çaşdırır, zəkasını bulaşdırır. Bir sözlə, insan idarə edəndən idarəolunana, özünə ağalıqdan öz ehtiraslarının köləsinə çevrilir. Əbəs deyilməmişdir ki, ən böyük qələbə insanın öz üzərində qazandığı qələbədir. Ən çətin vəziyyətdə özünü ələ almaq əxlaqi igidlikdir və bu cür igidlik hamıya müyəssər ola bilər. Bunun yeganə açarı özünü dərindən dərk etməkdən, sözün əsil mənasında özünə ağa olmaq qabiliyyətini qazanmaqdan ibarətdir. İndi planetin elə bir guşəsi yoxdur ki, orada insanlar stress vəziyyətində olmasınlar. Çünki yer kürəsinin hər bir nöqtəsində sanki “qaynar vulkanlar” fəaliyyət göstərməkdədir. Biz XX əsrin son iyirmi illiyini “stress illəri” adlandırsaq, heç də səhv etmiş olmarıq. Yüklə 442,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|