Microsoft Word Antol-18-Seki
Yüklə 3,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkidə bəzi məhəllə, nəsil, tayfa və soy adları Ağvanlar
421
Qafqazda “Əhmədiyyə-Məhəmədiyə” təriqətinin (nəqşbəndilik də bunun bir qoludur) sırf sünni icmalarına məxsus olmasını Qaf- qaz müftisi, böyük alim, ruhani xadim Məhəmməd Əfəndiyə İlu- su qazısı Səidin zilhiccə ayı 1279-cu (20.V-18.VI.1863) il tarixli məktubundan da aydınlaşdırmaq mümkündür. Məktubun mətnin- dən aydın olur ki, Qafqazda şəriət işləri Məhəmməd Əfəndiyə Rusiya imperatorluğu tərəfindən həvalə olunmuşdur. Bu zaman Qafqazda nəqşbəndilik çarizmin müstəmləkəçilik siyasətinə qarşı baş vermiş xalq hərakətlarının ideologiyası olan müridizmin əsasını təşkil edirdi. Müridizm hərakatının başında duran Şeyx Şamilə (vəfatı 1871) İlusu sultanı Daniyal bəy də qoşulmuşdu. Görünür, sonralar nəqşbəndilik öz təşkilatında şiyə- ləri də birləşdirmişdir. Bəzi arxiv sənədlərindən məlum olur ki, çar canişinləri sünni-şiə təriqətlərindən istifadə edərək Zaqafqaziyada, o cümlədən Azər- baycanda qardaş qırğınları törətməyə çalışmışlar. Şeyxin övladları, onun şiyələrə qarşı yaxşı münasibətdə olduğunu və bu məzhəblərə çox fərq qoymadığını dədə-babalardan eşitdiklərini nəql edirlər.
Ağvanlar Şəkidə Qoçu Abbasın hamamından başlayaraq “Gödək minarə” məscidinin ətraf məhəllələri də daxil olmaqla böyük bir ərazini əhatə edir. Bu ərazidə “Daşagirənlər” ləqəbi ilə tanınan məşhur dramaturq Sabit Rəhmanın nəsli də məskunlaşmışdı. Onun yaşadığı ev hazırda ev muzeyi kimi fəaliyyət göstərir. “Ağvanlar” sözünün etimologiyası Alban və bu sözün təhrif şəkli “ağvan”
dir.
“Ağvan”, şəksiz, qədim Şimali Azərbaycandır. Görünür, yuxarıda qeyd olunan məhəlləyə “Ağvan- lar” adının verilməsi də vaxtilə burada albanların məskunlaşması ilə bilavasitə bağlıdır. 422
“Ağvanlar”ın ərazisində tarixi memarlıq abidəsi – “Gödək minarə” məscidi vardır. Bu ərazidə vaxtilə məşhur yazıçı-dramaturq Sabit Rəhmanın anadan olduğu və yaşadığı ev-muzey fəaliyyət göstərir. Xalq təbabətinin mahir bilicisi kimi ad-san qoymuş mama Zəhra da bu məhəllədə yaşamışdır. Sarıtorpaq Bu məhəllə Nakam küçəsi ilə Nurəddin küçə- sinin kəsişdiyi yerdədir, Dəmirqayalar, Dartqop- sunlar, Zorbalar nəsli bu ərazidə məskunlaşmışdır. Bu məhəlləyə “Sarıtorpaq” adının verilməsi, buranın vaxtilə Qobu adlanan yerində sarı torpaq təbəqəsinin mövcudluğu ilə bağlıdır. Sarı torpaq xüsusi torpaq növü kimi nadir hallarda müəyyən yerlərdə olur. Sarıtorpaqdan yerli tikinti materialı kimi, həm də çiy kərpiclə tikilmiş evlərin daxili və çöl divarlarını şirələmək
üçün istifadə edirlər. Sarıtorpağın daha qiymətli və aztapılan təbə- qəsindən evlərin divarlarına (əsasən daxili divarlara və eyvana çıxan divarlara) xüsusi üsulla hazırlanmış suvaq-sincir 123 vurulur. Dolmabağ çalar Şəhərin ortasından axan Dəyirmançayının sahi- lində, keçmiş dəri skladının (anbarının), indiki şəhər İcra Hakimiyyətinin inzibati binasının yuxarı tərəfdən 400-500 metrliyində məskunlaşmış böyük nəsildir. “Dolmabağçalar” 124 sözünün maraqlı etimologiyası var. Matorun aralığı Nakam kürəsinin başlanğıcından Sarıtorpa- ğadək “Mator məhləsi”, “Matorun aralığı” adlanır. “Matorun aralığı”nın maraqlı etimologiyası vardır. Nakam küçəsinin başlanğıcında “Matorun aralığı” başlanan yerdə vaxtilə elektrik yarımstansiyası quraşdırılmış və bu münasibətlə yarımstansiya “mator” adını almışdır. Şair ismi bəy Nakam, ictimai xadim Zəkəriyyə Şahvələqov, mədəniyyət xadimi Zahid Məlikov, 423
görkəmli maarif xadimi Seyfi Hüseynov, istefada olan polkovnik Rauf Bəşirov vaxtilə “Matorun aralığı” məhəlləsində yaşamışlar.
Şəhərin qədim məhəlləsi hesab edilir. Bu məhəllə Şəki xanlarından Şəkixanovların evinin (hazırda tarix- memarlıq abidəsi kimi qorunur) yanındadır. Otaq eşiyi geniş meydançanı əhatə edir və burada beş küçə qovuşur. Elə buna görə buranı “ortaq eşiyi” kimi yozanlar da var. Otaq eşiyi məhəlləsində şair Hikmət Ziyanın nəslinə mənsub milli memarlıq üslubunda yerli ülkün daşı
, bişmiş kərpic və kirəc 126 lə tikilmiş mülk vardır. Müsəlman dünyasında müqəddəs sayılan “Qırxlar” nəslinə (bu nəslin son yadigarı Yar oğlu Yaqub idi. Allah ona və bu nəsildən dünyasını dəyişənlərə qəni-qəni rəhmət eləsin) mənsub ev də bu məhəllənin yaxınlığında yerləşir.
Şəhərin yuxarı hissəsində 3 №-li baramaaçan və ipəkburan fabrikin yaxınlığında, otaq eşiyi mə- həlləsi ilə yaxın məsafədə yerləşir. “Dolçalar” sö- zünün etimologiyası barədə dolğun məlumat yoxdur. Lakin bəzən bu məhəlləyə “olçalar” da deyilir. (bu sözün etimologiyası barədə bax: AFA, VI kitab, Şəki folkloru, II cild səh. 419 H.Ə.) Arx üstü Şəhərin dağ ətəyi məhəlləsidir. “Hacının tiki” məhəlləsinin yaxınlığından başlamış 7-ci zavodun yanınadək ərazini tutur. “Arx üstü” sözünün etimo- logiyası bu adı daşıyan məhəllənin ərazisindən keçən böyük su arxı ilə bağlıdır. Bu arx vasitəsilə vaxtilə şəhərin ərazisinin xeyli hissəsinə suvarma üçün su verilərdi (buna “cohar 127 ” suyu da deyərdilər. H.Ə.). Bu məhəllədə vaxtilə məşhur tarzən Əhməd bəy Ta- hirov və oğlu rəssam Ağa Tahirov yaşamışdır, ev hal- hazırda saxlanılır. Məşhur diluzçular əsabəli və söyüb Məmmədov qardaşları bu ərazidə məskunlaşmışlar. Yüklə 3,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|