Microsoft Word Antol-18-Seki

 

510 

- “Sağalar” “şəfa” tapar sözü ehtimal olunur. “Sapa” çıxar sö-

zü  dünyasını  dəyişər,  dağın  ətəyi(nə), təpə(yə),  oradakı  qəbirsan-

lığa çıxar mənasında fərz etmək olar. 

62 

Biləcikli  Mədət  dayı  yonca  otu  çalıb,  qurudub,  qotmana 

yığmışdı ki, güclü yağış yağırdı.    

-  Biçilmiş  kiçik  ot  topası;  -  Bi  qotman  ot  yığmışdım,  geyif 

gördüm oğurriyitdilər.   

63 

Şəkinin  Kiş  kəndinin  sakini  Şəmi  kişi  müharibə  dövrü 

qəssab dükanından başayaq almaq istəyir. 

- Kəllə-paça.   

64 

Qaraqoyunlu lətifələri.  

- Şəkinin Qaraqoyunlu kəndlərindən biridir. 

 

 

65 

Şəkidə bir adam yaşayırdı. Ona camaat Dəli Mehdi deyirdi. 

O, həmişə  bazarda sakit-sakit gəzərdi: Dindirib danışdıranda  mə-

zəli söhbətlər edirdi.     

- Şəkidə məşhur baməzə olub.   

66

  Kiçik  oğlum  gah  yalan  danışır,  gah  da  doğru.  Həfrayi-

məssəf qalıram.       

- Avara, qeyri-müəyyən vəziyyətdə. 

67 

Ə,  rahatlanmağa  da  ananın  tumanınnan  yapışıb  gedirsən. 

Səndən  karvan-zad  soyan  olmaz…  Tez  işini  gör,  yuxum  gözüm-

dən tökülür. 

- Ayaqyoluna, tualetə getmək mənasında.   

68 

Molla deyir: Ay olaydı burda bir qab süttü aş. Yanının əz-

məsiylə.   

- Əzmə - Bişirilərək ət doğrayan  maşından keçirilən qara ci-

yər  və  quyruq,  duz,  istiot,  sarıköklə  ərinmiş  yağda  hazırlanır  və 

əsasən paxla-şüyüdlü plovun yanında verilir.    

69 

Yanının  kavabı  ilə,  yanının  oşarasiylə.  Vurasan  şapalağı, 

yağ süzülə aşağı əlindən.   

- Oşara - Gülab, süd, boymədərən, şəkər tozu qaynanmış suda 

həll edilərək hazırlanır.       

70

 Uzaq səfərdən gecə yarısı evə qayıdan kişi içəri girəndə iki 

nəfərin    pəncərədən  atılıb  qoyun  küzünə  girdiyini  görür  və  tez 

---

 

511 

qutanın ağzını bağlayıb arvadını haraylayır ki, tez bir pərdi dəyə-

nəyi gətirsin.  

- Mal qara saxlanılan yer, tövlə.  

71 

İki ləzgi keçəçi Qaraqoyunlu kəndlərindən birinə gəlir.   

-  Keçə-qoyun  yunundan  toxunub  yoğun  ağaclarla  döyülüb 

bərkidilən palaz növü.  

72 

Bu  minvalla  Sərkar  Məcid  çobanlarına  zülm  edər,  onlara 

qarın dolusu yemək yeməyə qoymurmuş. Çobanlar da onun acığı-

na sürünü yaxşı otarmır, arxacdan uzaqlaşan kimi bir dərəyə yığıb 

yatdırırdılar.    

- Arxac - qoyun-keçi saxlanılan yer.  

73

 Tiflis həkimi Monse və Samux qaçaqları.  

-  Əhvalatı  85  yaşlı  Tbilisi  vətəndaşı  Monse  söyləmiş,  Əşrəf 

Vahabov qələmə almışdır.  

74

 Bir gün Dağar Cabbar baytar kimi tanıdığı Şirəlidən 3 gir-

vənkə ət alanda deyər: 

- 409.5 qr.    

75 

Ay Şirəli, camışımızın balası quyruqdan gəlib.   

- “Tərs gəlib” anlamındadır. 

76 

Bir kişinin belindən yel tutur. O, 5-6 ay xəstə vəziyyətində 

qalır. Şəhərdəki ara həkimləri - mama Zəhra, həkim baba - hərəsi 

bir cür müalicə yolu göstərsə də, köməyi olmur. Dedilər ki, Çaq-

qal dərəsi adlanan yuxarı məhəllədə bir Hacı həkim yaşayır. Onu 

da gətirin.     

-  Təxminən  1920-1922-ci  illər  arasında  baş  verdiyi  ehtimal 

olunur.  Əhvalatı  söyləyən  90  yaşlı  Şirəli  baba  deyirdi  ki,  bunu 

nənəmdən, nənəmin qardaşlarından təkrar-təkrar eşitmişəm. Onun 

ağzından  eşidənləri  14  yaşlı  nəvəsi  Məmməd  qələmə  almışdır. 

Qeyd: şərhin müəllifi L.Vahabovdur.    

77

  Şəki  xanını  Dəhnə  kəndinə  qonaq  çağırırlar.  Həmişə 

olduğu kimi Xan Hacı Feyzi oğlu İlyası da özü ilə aparar.   

- Məşhur baməzə Hacı dayı nəzərdə tutulur.    

78

 Ədilxan İlisulu.     

---

 

512 

- Şəkidəki xanlardan biri idi. Ədil xan əvvəllər İlisuda, 1930-

cu ildən sonra Tiflisdə və Şəkidə yaşamış, 1950-ci illərin sonunda 

vəfat etmişdir.    

79 

Xanabad  körpüsü:  Şəki-Zaqatala  bölgəsinə  tərəf  ancaq 

Xanabad kəndindəki körpüdən keçmək olardı.    

-  Əhvalatı  Lütvəli  dayıya  atası  danışmışdır,  o,  103  yaşında 

dünyasını    dəyişmişdir.  

80 

Hacı Vahabın Məmə adında bir beyşüyür oğlu da vardı.   

- Tənbəl, avara, işə-gücə yaramayan.    

81 

Leyli qarı həyətdə xana qurub parça toxuyurmuş.   

- Şəkinin Çayqaraqoyunlu kəndinin Dalolu məhləsində yaşa-

yan Leyli qarı Tanrıverdi qızı igid qadınlarımızdan idi. O, məşhur 

Rəfiuşağı nəslindən idi. Rəvayət kimi el arasında söylənən hadisə, 

deyilənlərə görə 1945-ci ilin aprel ayında baş vermişdi. O, zaman 

Leyli qarı tamam  yaşa dolub qarımışdı. Qeyd: Bu şərhin  müəllifi 

L.Vahabovdur.    

82 

İ.Mustafayev  sakit  səslə  soruşur:  -  kişi,  maşına  mindiyin 

kənddənsən? (yəni Suçma kəndini nəzərdə tutur). Cavad kişi arxa-

ya baxmadan deyir: 

- Allah eləməsin, muğal olam, mən qaraqoyunluyam, tərəkə-

məyəm.  

Suçma  -  Su-çi-vin.  Vaxtilə  Su-çi-vin  Şəki  qəzasının  2-ci 

dairəsinə daxil idi. Kəndin sakinləri türklər idi. Türkləri isə muğal 

(moğal) adlandırırdılar. (indi də ləzgilər və d. etniklər yerli əhalini 

(türkləri)  muğal  adlandırırlar)  Daha  ətraflı  məlumat  üçün  bax: 

Ədalət Tahirzadə “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” ss. 175, 183. 

83 

Molla Cuma. Həsən əminin öküzü Ustadnamə.     

1. “Həsən əminin öküzü” R.Rüstəmzadənin  “Aşıq rəvayətlə-

ri”ndə  verilib.  Lakin  həmin  variantda  ustadnamə  də  verilməmiş-

dir. İndiki variantda isə ustadnamə verilir, həm də bu, fərqli vari-

antdır. Dastan ustadnamədən əlavə 24 beytdən ibarətdir. 

2.  “Həsən  əminin  öküzü”  digər  variantda  “Molla  Cümə  və 

Dabbax”  adı  ilə  deyişmə  kimi  verilib.  Cəmi:  6  beyt  (bax:  Molla 

Cümə.  Əsərləri.  Toplayıb  yazıya  alanı  və  tərtib  edəni  prof. 

---