Yağ nasosu. Yağ nasosu yağın sistemdә dövr etmәsini tәmin edir. Avtomobil
mühәrriklәrindә xarici ilişmәli dişli çarxlı nasoslar tәtbiq olunur. Bu nasosların
kütlәsi çox da böyük deyil, hazırlanma texnologiyası sadәdir, kompaktdırlar vә
etibarlıdırlar. Porşenli vә digәr tip nasoslar çox nadir hallarda tәtbiq olunur.
Dişli çarxlı nasos iki dişli çarxdan ibarәtdir. Bunlardan biri val vasitәsilә
hәrәkәtә gәtirilir, digәri isә öz oxu әtrafında sәrbәst fırlanır. Yağ dişli çarxların
dişlәri vasitәsilә sorma hәcmindәn vurma hәcminә tәzyiqlә verilir.
Yağ nasoslarının mәhsuldarlığının yüksәk olması tәlәb olunur. Bunun sәbәbi
mühәrrikin bütün iş rejimlәrindә sistemdә yağın tәzyiqini normal sәviyyәdә
saxlamağın vacibliyidir.
Porşen üzüklәrinin araboşluğundan sızan qaz vә yağ buxarlarının
kәnarlaşdırılması üçün karterin ventilyasiyası tәlәb olunur.
Karterin ventilyasiyası. Mühәrrik işlәyәrkәn yanacaq buxarı vә xaric qazlar
silindrin gilizlәri ile ona kip yatmayan porşen üzüklәrinin arasında yaranan
araboşluğundan karterә keçir. Yanacaq buxarları kondensә olunaraq yağı
durulaşdırır, tәrkibindә su vә kükürd birlәşmәlәri olan islәnmiş qazlar isә yağın
keyfiyyәtini pislәşdirir. Karterә keçәn yanacaq ve qaz buxarlarını oradan
çıxarmaq üçün karterdә ventilyasiya sistemi mövcuddur. Karterin ventilyasiyası
xüsusi qurğu vasitәsilә yerinә yetirilir. Bu qurğu karter hәcmini bir tәrәfdәn әtraf
mühitlә, digәr tәrәfdәn isә karbüratorla vә ya sorma borusu ilә әlaqәlәndirәn
borulardan ibarәtdir.
Yağlama sistemindә hәmçinin nәzarәt qurğuları da mövcuddur. Bura yağın
tәzyiqini ölçәn manometr vә temperaturunu ölçәn termometr daxildir. Müasir
mühәrriklәrin yağlama sistemlәrindә yağın soyudulmasını avtomatik idarә edәn
termostat vә yağın tәzyiqinin azalması zamanı siqnal verәn qurğular da tәtbiq
olunur.
Yağlama sistemi müherrikin sürtünәn detallarına yağ vermәk, yağı tәmizlәmәk
vә soyutmaq üçündür. Yağın kifayәt qәdәr verilmәmәsi mühәrrikin gücünün
azalmasına, detalların şiddәtli yeyilmәsinә, yataqların hәddәn artıq qızmasına vә
hәtta әrimәsinә, porşenlәrin pәrçimlәnmesinә vә mühәrrikin sıradan çıxmasına
sәbәb olur.
Yağın hәddindәn artıq verilmısi isı yağın bir hissәsinin yanma
kamerasına keçmәsinә, nәticәdә qurum çöküntüsünün çoxalmasına vә alışdırma
49
şamlarının iş şәraitinin pislәşmәsinә sәbәb olur.
Müherrikin işlәmәsi prosesindә yağın bir hissәsi sәrf edilir, yağ öz
keyfiyyәtini itirir ve onun dәyisdirilmәsi tәlәb olunur.