26
Maliyyə axınlarının idarə olunması.
nformasiya texnologiyalarının maliyyə
axınlarının idarə olunmasında tətbiqini əsaslandıran səbəb bu sahədə də baş verə
bilən səhvlərin yol verilməzliyidir. Tədarükçülərlə və istehlakçılarla hesablaşma
sisteminin düzgün qurulmaması digər məsələlərin yaxşı həll olunduğu halda belə,
maliyyə böhranlarına gətirib çıxara bilər və əksinə, maliyyə hesablaşmalarının
düzgün aparılması və ciddi nəzarət edilməsi firmanın dövriyyə vəsaitlərinin xeyli
artmasına səbəb ola bilər.
Mal dövriyyə sinin, çeş idin və tə darükün idarə olunması
. Mal dövriyyəsinin,
çeşidin və tədarükün təhlili prosesinin avtomatlaşdırılması vəsaitlərin daima
çatışmaması şəraitində müəssisənin gəlirlə işləməsinə və dinamik inkişafına zəmin
yaradır. Dövriyyə vəsaitlərinin həddən artıq miqdarda anbarlarda yığılıb
«dondurulması» istənilən istehsal müəssisəsinin zərərinə yönələn proses hesab
olunur. Perspektiv malları nəzərə almadan müəssisə inkişaf edə bilməz. Bütün
bunlar isə mal dövriyyəsinin, çeşidin və tədarükün informasiya texnologiyalarının
tətbiqi ilə hərtərəfli təhlili və məqsədyönlü idarə olunması sayəsində aradan
qaldırıla bilər.
stehsal proseslə rinin idarə olunması.
stehsal proseslərinin idarə olunması
çox zəhmət tələb edən problemdir. Burada əsas məsələ istehsal prosesinin
planlaşdırılması və optimal idarə olunmasıdır. Bu məsələnin avtomatlaşdırılmış
həlli istehsal güclərini, sərfləri, bazarı və s. nəzərə almaqla planlaşdırmanı düzgün
aparmağa, istehsalın texniki hazırlağını yerinə yetirməyə, istehsal proqramına və
texnologiyaya uyğun məhsul istehsalı prosesini operativ idarə etməyə imkanlar
yaradır. Aydındır ki, istehsalat böyük olduqda gəlirin alınmasında iştirak edən
biznes proseslərin sayı çox olur, odur ki, informasiya sistemindən istifadə olunması
həyati zərurət daşıyır.
Texnoloji proseslə rin idarə olunması.
Texnoloji proseslərin idarə
olunmasında kompüter texnologiyasından uzun müddətdir (təxminən 70-ci illərdən
başlayaraq) istifadə olunur. lk vaxtlar bu məqsədlə aparat vasitəsi kimi
xüsusiləşdirilmiş idarəedici kompüterlərdən istifadə olunurdu. Mikroprosessorlar
27
və fərdi kompüterlər yaradılandan sonra aparat vasitəsi kimi onlardan istifadə
olunmağa başlandı. Əksər hallarda kompüter və ya mikroprosessor texnoloji
qurğunun özündə yerləşdirilir. Texnoloji proseslərin idarə olunmasında əsas
problem sistemin həqiqi zaman miqyasında (online) işinin təmin olunmasıdır. Bu
problemin həlli sistemin bütün komponentlərinə xüsusi tələblər qoyur. Onlardan ən
əsası kompüterin texnoloji qurğu ilə əlaqəsini online rejiminə uyğun təşkil
etməkdir. Müasir texnoloji qurğuların əksəriyyətində avtomatlaşdırılmış idarəetmə
sistemi qurğuların layihə edilməsi və hazırlanması mərhələlərində nəzərə alınır və
onların tərkib hissəsi kimi istehlakçılara təqdim edilir.
Marketinqin idarə oluıunası.
Marketinqin idərə olunması rəqib firmalar,
onların məhsulları və qiymət siyasəti haqqında verilənlərin toplanması və təhlili,
həmçinin optimal qiymət səviyyəsinin təyini, gəlirin proqnozlaşdırılması və reklam
kampaniyasmın
planlaşdınlması
üçün
xarici
mühitin
parametrlərinin
modelləşdirilməsini əhatə edir. Bu məsələlərin əksəriyyətinin həlli formallaşdırıla
bilir və informasiya sistemində asan reallaşdırılır. Bununla da marketinqin idarə
olunmasının səmərəliyini artırmaq mümkün olur.
Sənəd dövriyyəsi.
Sənəd dövriyyəsi istənilən müəssisənin fəaliyyətində çox
vacib proses hesab olunur. Uçot və hesabat sənədlərinin dövriyyəsi sisteminin
yaxşı təşkili müəssisədə cari istehsal fəaliyyətinin real gedişini əks etdirir və bu
prosesə idarəetmə orqanlarının operativ reaksiya verməsinə zəmin yaradır. Odur ki,
sənəd dövriyyəsinin avtomatlaşdırılması idarəetmənin səmərəliyini artırmağa
imkan verir. Müəssisənin bütün funksional bölmələrinin kompüterləşdirilməsi
şəraitində lokal kompüter şəbəkəsi yaratmaqla və sənədlərin elektron
variantlarından istifadə etməklə, sənəd dövriyyəsini tam avtomatlaşdırmaq olar.
Müəssisənin operativ idarə edilməsi.
Müəssisədə fəaliyyət göstərən
korporativ informasiya sistemi müəssisənin operativ idarə olunmasında əvəzsiz rol
oynayır. Sistemin informasiya bazasında müəssisənin istehsal fəaliyyəti,
funksional bölmələr və onların yerinə yetirdikləri funksiyalar, istehsal sahələri,
28
avadanlıq, xammal, materiallar, məhsullar, əmək və maliyyə resursları və s.
haqqında informasiya toplanır.
Operativ idarəetmə məqsədilə istifadə olunan informasiya sistemi biznes-
proseslərin avtomatlaşdırılması üçün müxtəlif proqram vasitələrinə malik olur. Bu
cür informasiya sistemlərindən çeviklik, adaptasiya və inkişaf imkanına malik
olmaq tələb edilir.
Firma haqqında informasiyanın təqdim edilməsi.
nternet/ ntranet
texnologiyası korporativ serverlərin yaradılmasına və bununla da müəssisə
haqqında müxtəlif növ informasiyanın nternetə çıxarılmasına imkan yaradır.
Hazırda praktik olaraq hər bir müəssisə özünün Web-serverinə malikdir. Həmin
Web-serverin köməyilə müəssisə bir tərəfdən öz imicini yaradır, digər tərəfdən isə
özü haqqında, təqdim etdiyi məhsullar, xidmətlər, qiymətlər və s. haqqında lazımi
informasiyanı maraqlı şəxslərə və firmalara çatdırmaqla, informasiya-arayış
fiınksiyaları yerinə yetirilir. Bundan əlavə, Web-texnologiyalardan istifadə
edilməsi elektron ticarət və nternet vasitəsilə alıcılara xidmət edilməsi üçün geniş
imkanlar yaradır.
1.3
Müasir informasiya sistemlərinin təsnifatı
MRP
50-ci illərin sonunda 60-cı illərin əvvəlində yaradılan və müəssisənin əsas
planının tərtibi üçün nəzərdə tutulan ilkin standart MPS (Master Planning Sche-
duling – təqvim planlaşdırmanın idarəsi) standartı olmuşdur. Tələbat haqqında
verilənlər əsasında son məhsulun istehsalat planları işlənilirdi.
stehsalatın optimal idarəediməsi məqsədi ilə 60-cı illərin ortalarında
müəssisənin maddi ehtiyyatlarının idarəetmə prinsipləri formalaşdırılmışdır. Bu
prinsiplər əsasında MRP (Material Requirement Planning – maddi tələbatların
planlaşdırılması) sinfi sistemləri yaradıldı. Bu sistemlər istehsalatın cari
yüklənilməsində yeni sifarişin yerinə yetirilmə zamanını hesablayırlar. Verilən
sifarişin yerinə yetirilməsinin mümkünsüzlüyündə əgər sifarişçi konkret zamana
Dostları ilə paylaş: |