Microsoft Word b vahabzade 11. 12. 2014. doc
Yüklə 0,65 Mb.
|
BULUDXAN XƏLİLOV ––– 72 ––– dir və müəllim bu dil ilə uşağa istədiyi fikri, riyazi həlli başa sala bilməz. Bunun üçün “mənim iki karandaşım var, sənin də iki karandaşın var, mən öz karandaşlarımı sənə bağışlayıram”, - deyə müəllim öz karandaşlarını şagirdin karandaşlarının üstünə qoyur və sözünə davam edir: - İndi say görək sənin neçə karandaşın oldu? Bu, tədrisdə tamamilə doğru yoldur” 1 . Bəxtiyar Va- habzadə təkcə dərsliyin əlində aciz qalmağın əleyhinə ol- muşdur. Hər şeydən əvvəl, müəllim dərsliyin qulu olmamalıdır. Məsələn, ədəbiyyat müəllimləri şair və yazıçının yaradıcılığı ilə bağlı əlavə kitablardan istifadə etməlidir. Bəxtiyar Vahabzadə Zakirin lirikasını keçən müəllimin simasında qeyd edirdi ki, müəllim dərslikdən əlavə şairin kitabını alıb mütaliə etsəydi, onda Zakirin böyük- lüyünü dərslikdəki bir-iki cümlə ilə deyil, geniş və maraqlı izah edə bilərdi. “Məgər pismi olardı ki, əyanilik üçün müəllim Zakirin “Müntəxəbat” kitabında olmayan və özünün ən gözəl hesab etdiyi şeirlərdən biri- sini oxuyaydı, onu misra-misra uşaqlara izah edəydi, klassik şeirimizin gözəlliyini açıb göstərəydi” 2 .
Bəxtiyar Vahabzadə dərsliklərdəki nöqsanlara da bi- ganə qalmırdı. Belə hesab edirdi ki, yaradıcılığın ma- hiyyəti duyğuların, hisslərin həyatiliyində, incəliyində və yazıçının, şairin sənətkarlığındadır. Odur ki, sənət- karlıq məsələlərinin dərsliklərdə nöqsanlı olmasını qeyd edirdi. Və ümumiyyətlə, dərslikdəki nöqsanları, dərslik müəlliflərinin bu işi hələ də həll etməmələrini tənqid
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 192 2 Yenə orada. s. 193 BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 73 ––– edirdi. O yazırdı: “Bu işdə müəllimlərimizdən ən əvvəl, günahkar dərslik yazan müəlliflərdir. Demək lazımdır ki, bizim ədəbiyyat dərsliklərimiz çox cansıxıcıdır. Biz- cə, ədəbiyyat dərsliklərindəki nöqsanlardan geniş şəkil- də danışıb bunu birdəfəlik həll etməyin vaxtı çoxdan gə- lib çatmışdır. Ədəbiyyat dərsliklərində klassik sənətkar- larımızın yaradıcılığı əsasən birtərəfli, yalnız sosioloji baxımdan izah olunur. Şairin sənətkarlığından, onun bədii sözdən istifadə etmək bacarığından, ümumən bədii sözün nələrə qadir olduğundan qətiyyən danışılımır” 1 . Bəxtiyar Vahabzadənin bu mövqeyi indi də dərslik- lərimizdə, təbii ki, ədəbiyyat dərsliklərində hökm sür- məkdədir. Bu qüsurlar indiyə qədər dərslik müəllifləri tərəfindən nədən qaldırılmır. Görünür ki, ədəbiyyat dərsliklərindəki belə qüsurlar dərsliklərimizdə tarixən dərin kök salmışdır. Ona görə də az qala ənənə halını almış bu qüsurlardan yaxa qurtarmaq olmur. Təsadüfi deyil ki, Bəxtiyar Vahabzadə belə qüsurların vaxtilə Səməd Vurğun tərəfindən tənqid olunduğunu da qeyd etməklə həqiqəti bir daha təsdiqləyirdi. O yazırdı: “Hələ 1944-cü ildə mərhum şairimiz Səməd Vurğun “Balala- rımız üçün gözəl əsərlər yaradaq”adlı məqaləsində bu məsələyə çox ciddi toxunmuş, uşaqlar üçün yazılan əsərlərin bədii cəhətdən çox sönük olduğunu ürək ağrısı ilə qeyd etmişdi. Məsələn, Səməd Vurğun dərsliyə salınan aşağıdakı şeiri misal gətirmişdi:
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 193 BULUDXAN XƏLİLOV ––– 74 ––– Neftdən olur yağ, benzin, Neftdən olur kerosin, Bütün avtomobillər Benzinlə yol gedirlər. Traktor kerosindən, Təyyarə də benzindən Qüvvət alır, güc alır.
Bu misaldan sonra şair göstərirdi ki, bunu yazan şairdə və dərsliyə salan müəllifdə insaf yoxdur. Onlar cansız və qansız rəqəmləri, zövqsüz, quru nəzmləri uşaqlarımıza əzbərlədirlər” 1 . Dərsliklərə salınan bədii əsərlərin ideyası, qayəsi və məfkurəsi ilə yanaşı, bədii cəhətləri də nəzərə alınma- lıdır. Bədii cəhətdən əsrlər elə olmalıdır ki, onlar uşaqlarda ən gözəl duyğular, hisslər yaratmalıdır. Eyni zamanda uşaqlarda bədii zövqü formalaşdırmalıdır. Bu, vacib bir məsələdir. Ona görə vacibdir ki, biz vətəndaş hazırlayırıq. Vətəndaşın isə təmiz hissləri, duyğuları olmalı və onlarda bədii təfəkkür tərbiyə edilməlidir. Be- lə ki, vətəndaş təmiz hisslərə, duyğulara malik olma- yanda, bədii zövqü formalaşmayanda quru, rəsmi olur, onunla söhbət cansıxıcı və yorucu təsir bağışlayır. Məhz Bəxtiyar Vahabzadə məsələlərə metodist kimi yanaşır, hətta bu istiqamətdə çap olunmuş məqalələrə istinad edirdi. Fikir verin: “Bizcə, dərsliklərə salınan əsərlər yalnız məfkurəvi baxımdan deyil, bədii cəhətdən də düşünülməli, ən gözəl, ən təmiz duyğular tərənnüm edən, özü də yaxşı tərənnüm edən əsərləri dərsliyə
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 193 Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|