Microsoft Word b vahabzade 11. 12. 2014. doc
Yüklə 0,65 Mb.
|
BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 75 ––– salmalı və bu əsərlərlə balalarımızda bədii zövq tərbiyə etməliyik. Hələ 1955-ci ildə “Literaturnaya qazeta”nın “Literatura v şkole” seriyasından buraxdığı məqalələrdə bu məsələlərə çox ciddi toxunulmuş və bədii zövq, estetik duyğu oyatmayan əsərlərin dərsliklərə salınması ciddi surətdə tənqid edilmişdi” 1 . Bəxtiyar Vahabzadə ədəbiyyat dərsliklərinə salınan müəlliflər, əsərlər barədə də öz sözünü deyirdi. Onun vaxtilə qaldırdığı bu məsələlər indi də öz aktuallığını itirməmişdir. Bəxtiyar Vahabzadənin fikrincə, ədəbiyyat tarixinin xronoloji ardıcıllığına riayət etmək naminə bütün yazıçılar ədəbiyyat dərsliyinə salınmamalıdır. Bu, uşaqların işini çətinləşdirir 2 . İkincisi, orta məktəbdə ədəbiyyat tarixi başlayana qədərki siniflər (yəni keçmişdəki V, VI, VII siniflər) üçün yazılan dərslik- lərdə uşaqların tərbiyəsinə müvafiq əsərlər salınmalıdır. Ancaq Bəxtiyar Vahabzadənin fikrincə, burada da əksər vaxtlar müəlliflər ədəbiyyat tarixinin xronologiyasına riayət etməyə çalışırlar 3 .
Bəxtiyar Vahabzadə ədəbiyyat dərsliyinə hansı müəlliflərin salınması məsələsinə də münasibət bil- dirirdi. O, təbii ki, ədəbiyyat tarixi başlayan yuxarı si- niflərin ədəbiyyat dərsliyində çoxdan bəri ictimaiyyətin diqqətini cəlb edən edən şair və yazıçıların dərsliklərə salınmasını gündəmə gətirirdi. Məsələn, o yazırdı: “Hüseyn Hüseynzadə, Nəbi Xəzri, Həsən Seyidbəyli, İ.Şıxlı, İsa Hüseynov və başqa yazıçıların yaradıcılığı
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 193-194 2 Yenə orada. s.194 3 Yenə orada. BULUDXAN XƏLİLOV ––– 76 ––– ilə şagirdlərimizi nə vaxt tanış edəcəyik?” 1 Hətta onun bir mövqeyi də çox dürüst bir mövqe olmuşdur. Belə ki, çoxdan bəri ictimaiyyətin diqqətini cəlb edən müəl- liflərin əsərlərinin aşağı siniflər üçün yazılan dərsliklərə salınmasını şagirdlərdə böyük duyğular, hisslər yarat- dığını əminliklə bildirirdi. Onun fikrincə, vətənimizə, ədəbiyyatımıza mədəniyyətimizə sevgi oyatmaq üçün həmin şair və yazıçıların dərsliklərə salınması dərslik müəlliflərinin vəzifələrindən biri olmalıdır. Məsələn, o yazırdı: “Hüseyn Hüseynzadənin “Şeir deyilmi?”, “Sən dərsə gəlməyəndə” şeirləri balalarımızda nə qədər gözəl duyğular, gözəl hisslər oyada bilər! Şeirin, lirikanın mahiyyətini şagirdə izah edən müəllimin “Şeir deyilmi?”ni oxuması kifayətdir:
Yenə gözüm qaldı bağçada, bağda Min-min gül açıldı aranda, dağda Eyvana əyilən çarpaz budaqda Bülbülün nəğməsi şeir deyilmi?” 2
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 194 2 Yenə orada. BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 77 ––– MÜƏLLİM OBRAZI Dünyada elə bir insan tapmaq olmaz ki, o, ilk müəl- limini, ümumiyyətlə, müəllimlərini unutsun. Mən deyər- dim ki, insan hansı çətin vəziyyətdə, şəraitdə olmasın- dan asılı olmayaraq heç zaman müəllimlərini, xüsusilə də ilk müəllimini unutmur. Müəllim bizim hər birimiz üçün valideynlərimiz qədər əzizdir. Tarix boyu hər bir kəs müəlliminə, onun xeyirxahlığına inanmışdır. Təsa- düfi deyildir ki, Bəxtiyar Vahabzadə ilk müəllimini əziz, mehriban, xeyirxah bir insan kimi xarakterizə etmişdir. O yazırdı: “Müəllim dediyim zaman həmişə mənim yadıma ən əvvəl ilk müəllimim düşür. İlk müəl- lim! Bizə qələm tutmağı öyrədən, gözümüzə nur verən, beynimizdə ilk naxış açan bu gözəl, xeyirxah insan həmişə bizim üçün ana qədər mehriban, ata qədər əziz olmuşdur” 1 . Bəxtiyar Vahabzadə ilk müəllimə sanki poetik bir tərif vermişdir. Bu poetik tərifdə ilk müəllimi xarakterizə edən xüsusiyyətləri möhür kimi vurmuşdur. Məsələn, o, ilk müəllimi “xarüqladə bir varlıq kimi”, “böyük bir sirr xəzinəsi” kimi, “sehrli, möcüzəli dün- yadan” gələn insan kimi, Allahın yaratdığı hər bir şeyin dilini bilən varlıq kimi xarakterizə etmişdir. O yazır: “Adam ilk müəllimini nəsə xarüqüladə bir varlıq kimi təsəvvür edir. O, hərflərin sirrini bizə açdıqca, nəzəri-
1 Müəllim! – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s.195 BULUDXAN XƏLİLOV ––– 78 ––– mizdə gündən-günə daha da böyüyür, daha da ucalır. Adama elə gəlir ki, o, böyük bir sirr xəzinəsidir. Nənə- lərimizin danışdığı sehrli, möcüzəli dünyadan gəlib. O, axar çaya “dayan desə, dayanır”, “günəşə sön desə, sö- nər”. O, nəinki kitabların, otların, çiçəklərin, quşların da dilini bilir. O bizim kimi çörək yeyib, su içmir. O bizdən ayrılan kimi öz sehrli nağıllar dünyasına çəkilir” 1 . Bəxtiyar Vahabzadə üçün ilk müəllim ana, ata kəl- məsini oxudan və bununla da dünyanı dərk etməyə səfərbər edən insandı. Sözün həqiqi mənasında cəfakeş, qayğıkeş, fədakar insan. O yazır: “İlk dəfə “ana” kəlməsini oxuya bildiyim gün bugünkü kimi yadımdır. Mənə elə gəldi ki, dünyada məndən xoşbəxt, məndən savadlı adam yoxdur. Mən “ana” kəlməsi ilə təbiətin, xilqətin, varlığın sirrini oxumuşdum, dünyanı dərk etmişdim. “Ana” yerdir, “ata” – göy! Bu iki müqəddəs söz həyatın mayası, varlığın əsası, başlanğıcıdır?!” 2
ki, onlar hər şeyi bilirlər. Müəllim insanı elə bir yola çıxarır ki, o, ömrü boyu öyrənməli olur. Ancaq nə bilik tükənir, nə də onun öyrəndikləri. Belə olduğundan insanlar müəllimə ehtiyac hiss edirlər. Ömrü boyu oxuyan, öyrənən, həyatı dərk edən hər bir insanın etirafı bundan ibarətdir. Bəxtiyar Vahabzadə kimi: “Son nəfəsimizə qədər biz öyrənəcək, öyrənəcəyik. Axı, insan üçün “bilirəm” sözü yoxdur. O, “biləcəyəm” deyə-deyə hər gün, hər ay, hər il, ucalır, böyüyür. Təbiət və kainat
1 Müəllim! – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s.195 2 Yenə orada. Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|