Microsoft Word b vahabzade 11. 12. 2014. doc
Yüklə 0,65 Mb.
|
BULUDXAN XƏLİLOV ––– 66 ––– yazdığı “Ədəbiyyatın tədrisinə dair” məqaləsində qeyd olunan məsələlərə cavab axtarır, öz fikirlərini, mövqeyini söyləyirdi: “Bu elmin tədrisində, bizə görə, ən mühüm amil, müəllimin fənnə olan böyük sevgisi, xalq ruhunu, xalq mənəviyyatını dərindən bilməsidir. Ədəbiyyat müəl- limi, hər şeydən əvvəl, bəhs etdiyi məsələnin atəşinə yan- mağı, duya-duya, hiss edə-edə, alışa-alışa danışmağı ba- carmalıdır. Ədəbiyyat müəlliminin ağzından sözlər tökül- məməlidir. Onun dediyi sözlərin arxasında ürəyi od tutub alışmalıdır. Bu mənada bizə elə gəlir ki, müəllim də bir növ aktyor olmalıdır. Müəllim bəhs etdiyi məsələnin incəliklərini özü hiss etməsə, şagirdlərə aşılamaq istədiyi bir hiss, ya fikirlə özü yaşamasa, dediklərinin heç bir təsir qüvvəsi ola bilməz” 1 . Deməli, Bəxtiyar Vahabzadə ədə- biyyat fənnini tədris edən müəllimin fənnə olan sevgisini, xalq ruhunu, xalq mənəviyyatını dərindən bilməsini, bəhs etdiyi məsələləri duya-duya, hiss edə-edə danışmağı ba- carmasını təcrübəli bir pedaqoq kimi qeyd edir. Bundan başqa, o, ədəbiyyat müəlliminin mövcud dərslik, dərs və- saitinin əsiri olmamağı, fakt və rəqəmlərin sadalanması ilə işini təşkil etməməsini söyləyirdi. Doğrudan da, istə- nilən bir bədii əsəri və o əsər haqqında ədəbi tənqidin mövqeyini bilmədən onu necə tədris etmək olar?! Ona görə də ədəbiyyat müəlliminin oxumağa, mütaliə etməyə ayırdıqları vaxt, həm də yuxusuz gecələr hesabını almalı- dır. Bu mənada Bəxtiyar Vahabzadə çox dəqiq və dürüst fikir söyləyir və ədəbiyyat müəllimlərinin qarşısına və- zifələr qoyurdu. O yazırdı: “Ədəbiyyat müəllimi tədris kitabının əsiri olaraq qalmamalıdır. Müəllim hər hansı
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 190-191 BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 67 ––– yazıçının həyatını keçərkən o həyatın eniş-yoxuşları ilə enib-qalxmalı, gecələr səhərə qədər masa arxasında ya- nan yazıçının həyatı ilə yanmalıdır. Yoxsa “filanıncı ildə filan əsərləri yazdı və filanıncı ildə öldü” deyə cansız bir dil ilə, soyuq rəqəmləri saymaqla şagirdlərdə heç bir fikir, heç bir hiss oyatmaq olmaz” 1 . Ədəbiyyat müəllimi yazıçının həyatının da, yazdığı əsərin özünün də məna və məzmunu, əsas kredosunu, fəlsəfəsini şagirdlərə aşılama- ğı bacarmalıdır. Belə olmasa, ədəbiyyat müəllimi şagird- lərdə yazıçıya da, onun yazdığı əsərə də məhəbbət, istək yarada bilməz. Odur ki, bu fənnin tədrisində müəllim əsl müəllim olmalıdır. Bəxtiyar Vahabzadənin fikrincə, ədə- biyyat müəllimində yüksək savad, fənnə böyük sevgi hissləri, tədrisin metodikasını və onun qanunlarını bilmək vacibdir. Ancaq bununla belə, fənnin tədrisi metodikasını və onun qanunlarını bilməkdən daha çox ədəbiyyat müəl- limi, ümumiyyətlə müəllim fənnin özünü bilməlidir, yüksək biliyə və nəzəri hazırlığa malik olmalıdır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, bu mənada tədrisi metod fənlərinin, daha doğrusu, bu fənləri tədris edən müəllim- lərin işi daha ağırdır. Onlar həm elmi-nəzəri cəhətdən ha- zırlıqlı, bilikli olmalı, həm də tədris etdikləri fənnin me- todikasını dərindən bilməlidir. Hansı yolla öyrətməyin asan və mümkün olduğunu bilməlidir. Eyni zamanda asan yolla öyrətməyin yollarını axtarmalıdır. Ancaq, hər şeydən əvvəl, fənnin özünü bilməyən müəllim, o cümlədən ədəbiyyat müəllimi o fənnin tədrisi metodika- sını da arzu olunan səviyyədə apara bilməyəcəkdir ki, onun tədrisi metodikasını da yaxşı qura bilsin. Bəxtiyar
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 191 BULUDXAN XƏLİLOV ––– 68 ––– Vahabzadənin fikri ilə desək: “Şübhəsiz, tədris üsulları, metodik qanun-qaydalar da vacibdir. Lakin, yazıçılıqdan başqa (Bəxtiyar Vahabzadə özünü nəzərdə tutur – B.X.) bir ədəbiyyat müəllimi olmaq etibarilə, mənə elə gəlir ki, ən vacib olan məsələ bilik və eşqdir! Müəllimdə bilik və eşq varsa, tədris üsulu öz-özünə gələcəkdir. Daha doğru- su, tədris üsulu da bilik və məhəbətdən doğur” 1 . Təbii ki eşq, məhəbbət deyəndə fənnə olan sevgi, məhəbbət nəzərdə tutulur. Fənni sevmədən onu tədris etmək olmaz. Fənni və onun nəzəri əsaslarını sevə-sevə, məhəbbətlə öyrəndikdən, mənimsədikdən, biliyə çevirdikdən sonra onu tədris etmək olar və hətta tədrisi yüksək səviyyədə aparmaq olar. Bəxtiyar Vahabzadə ədəbiyyat fikrinin tədrisi məsələlərindən danışarkən öz təcrübəsi ilə yanaşı, orta məktəbdə gözü ilə gördüklərinə əsaslanırdı. Doğru- dan da fənnin tədrisi barədə dürüst söz demək üçün orta məktəbdə müntəzəm olmaq, tədris prosesini dinləmək çox vacibdir. Orta məktəblərdə fənn müəllimlərinin dərsi keçmə prosesini izləmədən, eləcə də şagirdlərin dərsə hazırlığını gözlə görmədən tədrisin vəziyyəti barədə söz demək çox çətindir. Bu baxımdan Bəxtiyar Vahabzadə orta məktəblərdə ədəbiyyat fənnin tədrisini izləməklə, müşahidə etməklə öz fikir və mülahizələrini bildirirdi. O, təkcə müəllimlərin tədris prosesinə münasibətini izləmir, həm də şagirdlərin bu prosesdə özlərini necə aparmalarını da nəzərdən qaçırmırdı. Təsadüfi deyil ki, Ağdam rayo- nunda orta məktəblərin birində şagirdlərin ədəbiyyat fənninə necə hazırlaşmaları barədə maraqlı fikirlər söylə- yirdi. Qeyd edirdi ki, Ağdam rayonunda orta məktəblərin
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 191 Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|