Microsoft Word b vahabzade 11. 12. 2014. doc
Yüklə 0,65 Mb.
|
BULUDXAN XƏLİLOV ––– 62 ––– təqdim edir. Bu sınma şüanın mənbəyinə uyğun gəl- mədiyindən pedant müəllim abituriyentin cavabını səhv kimi başa düşür. İmtahan götürən müəllim bu incə nöqtəyə xüsusi diqqət yetirməlidir” 1 . İmtahan qaydalarının necə olması məsələsi bütün zamanlarda ziyalıları düşündürmüşdür. Bütün zaman- larda imtahan qaydaları ziyalıları razı salmamışdır. Bu mənada Bəxtiyar Vahabzadəni də imtahan qaydalarının bəzi məqamları qane etməmişdir. Məsələn, texniki fakültələrə ərizə verən abituriyentlər ixtisas fənlərindən yüksək qiymət alsalar da, bəzən o vaxt yazı işindən kə- silir və ali məktəbə qəbul olunmurdu. Bəxtiyar Vahab- zadənin fikrincə, “Belələri haqqında ayrıca düşünmək lazımdır. Əks halda biz ali məktəbin qapılarını istedad- ların üzünə qapamış olarıq. Çünki istedad norma tanı- mır. O, ütülənmiş cümlələrlə fikrini ifadə etmir. Biz onu qrammatik normalar qəlibinə sala bilmərik. Çünki onun öz istedadına münasib öz üslubu var. Çünki o, isteda- dının dili ilə danışır. Bunu təyin etmək isə müəllimdən son dərəcə həssaslıq, vaxt, səbir və hövsələ tələb edir” 2 .
hüm keyfiyyət kimi, vəzifə borcu kimi dəyərləndirir. Doğrudan da, tələbəni bir-birindən ayırmaq, seçmək, fərqləndirmək üçün müəllimin məsuliyyəti böyükdür. Bəxtiyar Vahabzadə bu məsuliyyətdən çıxış edən bir müəllim kimi deyirdi: “İmtahan qəbul edən müəllim, birinci növbədə cəmiyyət qarşısında boynuna götürdüyü
1 Qəbul imtahanları barədə. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s.238 2 Yenə orada. s.239 BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 63 ––– vəzifənin çətinliyini dərk etməlidir” 1 . Yaxud: “Müəllim pedant olduqca, ali məktəb üçün seçdiyi gənclər də pe- dant olacaq. Mən imtahan qaydalarındakı bu pedan- tizmin əleyhinəyəm” 2 .
1 Qəbul imtahanları barədə. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s.237 2 Yenə orada. s.236 BULUDXAN XƏLİLOV ––– 64 ––– ƏDƏBİYYATIN TƏDRİSİNƏ DAİR Tədris məsələsi həmişə cəmiyyətin diqqət mərkəzin- də olmuşdur. Tədris olunan fənlərə gəldikdə isə onlar müxtəlifdir. Hər bir fənnin özünəməxsusluğu vardır. Hər bir fənnin fərdi xüsusiyyətləri vardır. Tədris prose- sində bunu nəzərə almaq mütləq lazımdır. Ona görə də fənn müəllimləri fənnin spesifik xüsusiyyətlərini duy- maqla, hiss etməklə tədris prosesini aparmalıdırlar. Konkret olaraq ədəbiyyat fənninin tədrisində də fənnin spesifik xüsusiyyətlərini nəzərə almaq vacibdir. Bəxti- yar Vahabzadə uzun müddət Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki BDU-da) müəllim kimi fəaliyyət göstərdiyindən öz təcrübəsindən istifadə edərək ədəbiy- yatın tədrisi ilə bağlı bir çox məqamları tədrislə məşğul olanların nəzərinə çatdırırdı. O, ədəbiyyatın tədrisi mə- sələsində bu fənnin xalqın həyatı, mənəviyyatı və ictimai varlığı ilə bağlı olduğunu qeyd edirdi. Ədəbiyyat elə bir fəndir ki, bu fənn gənclərimizin tərbiyəsinin və dünyagörüşünün formalaşmasında mühüm rol oynayır. Bəlkə də ədəbiyyat qədər gənc nəslin formalaşmasında təsir qüvvəsi olan ikinci bir fənn yoxdur. Bu da o səbəb- lə bağlıdır ki, ədəbiyyatın başqasına çatma və təsiretmə imkanları genişdir. Uşaq dünyaya gəldiyi gündən eşitdi- yi laylaların, nəğmələrin təsiri altında böyüyür. Sonralar oxuduğu bədii əsərlərin təsiri altına düşür. Bununla da uşaqlıqdan başlayaraq şagird mənsub olduğu xalqın ruhuna, mənəviyyatına bələd olmağa başlayır. Həmin ruhda və mənəviyyatda böyüyür, vətəndaş kimi yetişir. BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 65 ––– Bəxtiyar Vahabzadə ədəbiyyat fənnini xarakterizə etmək üçün onu digər fənlərlə müqayisə edir və fənlə- rin, xüsusilə ədəbiyyat fənninin fərdi cəhətlərini ədəbiy- yat müəllimlərinə təcrübəli bir müəllim kimi izah edirdi. Məsələn, o yazırdı: “Şagird qrammatika fənni ilə dilin qanun-qaydalarını öyrənirsə, ədəbiyyat vasitəsilə bu dilin nələrə qadir olduğunu, bu dilin əzəmət və böyük- lüyünü görür, incəlik və gözəlliyinə heyran qalır” 1 . Yaxud tarix və coğrafiya elmləri ilə müqayisələr aparmaqla ədəbiyyat fənnini inandırıcı şəkildə, əyani olaraq xarakterizə edirdi. Məsələn, “Şagird tarix elmi va- sitəsilə əcdadının keçdiyi şərəfli yolları, xalqın apardığı mübarizəni faktlarla öyrənirsə, ədəbiyyat vasitəsilə əcda- dının şanlı tarixini bədii lövhələrdə görür, onun keçmişi ilə yaşayır, bugünkü qələbələri ilə fəxr edir. Coğrafiya elmi şagirdə Vətəninin qüdrətini, iqlimini, təbii sərvətlərini, iqtisadi qüdrətini rəqəmlərlə öyrədirsə, ədə- biyyat Vətənin mənəvi qüdrətini, mənəvi böyüklüyünü bədii lövhələrlə göstərir” 2 . Hər bir fənni tədris edən müəllim o fənnin spesifik xüsusiyyətlərini bilməklə yana- şı, tədris prosesində onları nəzərə almağı da unutmamalı- dır. Bu mənada ədəbiyyat fənnini tədris edən müəllimin də qarşısında mühüm vəzifə borcları dayanır. Həmin borcları dərindən dərk etməklə ədəbiyyatın tədrisini təşkil etmək lazımdır. Ona görə də Bəxtiyar Vahabzadə ədəbiy- yat müəllimi necə olmalıdır, hansı keyfiyyətləri özündə daşımalıdır, hansı mənəvi keyfiyyətlərə malik olmalıdır məsələlərinə öz mövqeyini bildirirdi. O, 1960-cı ildə
1 Ədəbiyyatın tədrisinə dair. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 190 2 Yenə orada. Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|