Microsoft Word beynelxalq neqliyyat huququ hazir Восстановлен
Yüklə 6,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3.Beynəlxalq sərnişin daşınması müqaviləsi
- Beynəlxalq sərnişin daşınması müqaviləsi tərəflərindən biri xarici şəxs olan və dövlətlər arasında həyata keçirilən
64
ilə, bir sözlə, mülki qanunvericiliyin yarımsahəsi olan nəqliyyat qanunvericiliyi ilə tənzimlənir. Beynəlxalq yük daşınması müqaviləsini daxili yük daşınması müqaviləsin-dən fərqləndirən ikinci cəhət həmin müqavilələrin tərəflərinə (subyekt tərkibinə) aiddir. Bildiyimiz kimi, həmin müqavilələr iki tərəf arasında bağlanılır: -yükgöndərən (yük sahibi) və daşıyıcı. Hüquq ədəbiyyatında haqlı olaraq göstərildiyi kimi, beynəlxalq yük daşınması müqaviləsinin tərəflərindən biri (yük sahibi və daşıyıcı) hökmən və mütləq xarici dövlətin şəxsi olmalıdır. 1
Xarici dövlətin şəxsi dedikdə həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər başa düşülür. Amma bununla belə, istisna hal kimi beynəlxalq yük daşınması müqaviləsini bağlayan tərəflərin eyni bir dövlətin şəxsləri olması mümkündür. Beynəlxalq yük daşınması müqaviləsində yükalan da iştirak etdiyi hallarda (yükalan öz hüquqi statusuna görə müqavilənin tərəfi deyil, üçüncü şəxs kimi iştirakçısı hesab edilir), üç iştirakçıdan biri hökmən xarici şəxs olmalıdır. Daxili yük daşınması müqaviləsinin həm tərəfləri, həm də iştirakçıları qismində eyni bir dövlətin fiziki və ya hüquqi şəxsləri çıxış etməlidir. Beynəlxalq yük daşınması müqaviləsini daxili yük daşınması müqaviləsindən fərqləndirən üçüncü cəhət həmin müqavilələrin icrasının gedişində hüquq normalarının tətbiqi məsələsinə aiddir.
1 Бах: .Садиков О.Н. Правовое регулирование международных перевозок. М., 1981, с.74. Авчинкин Д.В.Международные перевозки. Минск, 1999, с.6.
65
Belə ki, beynəlxalq yük daşınması müqaviləsinin icrası prosesi üç «nəqliyyat mərhələsi»ndən ibarətdir. Bu «mərhələlər»in hər birində müxtəlif nəqliyyat əməliyyatları həyata keçirilir. Həmin əməliyyatlara aiddir: yükün göndərilməsi (yola salınması), yükün bilavasitə daşınması və yükün təyinat yerində verilməsi. Məlum məsələdir ki, göstərilən əməliyyatlar beynəlxalq daşımalar zamanı, eyni bir dövlətin deyil, iki və daha artıq dövlətin ərazisində həyata keçirilir. Belə halda nəqliyyat əməliyyatlarına iki və daha artıq dövlətin hüquq normaları tətbiq ediləcəkdir. Belə ki, beynəlxalq nəqliyyat müqaviləsinin icrası gedişində müxtəlif kollizion prinsiplərdən istifadə olunur. Həmin prinsiplərə aşağıdakılar aiddir: -yükün göndərilməsi (yola salınması) əməliyyatı həyata keçirilərkən göndərmə yerinin (dövlətin) qanunu; -təyinat yerində yükün verilməsi əməliyyatı həyata keçirilərkən təyinat yerinin (dövlətinin) qanunu. Qalan hallarda daşıyıcının və ya məhkəmənin olduğu yerin (dövlətin) qanunu kimi kollizion prinsip (bağlama) tətbiq edilir. Daxili yük daşınması müqaviləsinin icrası prosesində «nəqliyyat mərhələ-ləri»nə və bu mərhələlərin əhatə etdiyi nəqliyyat əməliyyatlarına ayrı-ayrı dövlətlərin nəqliyyat qanunvericiliyi tətbiq ediləcəkdir. Bu növ daşıma müqavilə- sinin icrası prosesində müxtəlif kollizion prinsiplərdən istifadə olunmur. Beynəlxalq yük daşınması müqaviləsini daxili yük daşınması müqavilə- sindən fərqləndirməyə imkan verən dördüncü cəhət müqavilə şərtlərinə aiddir. Göstərilən müqavilələr, hər şeydən əvvəl, bağlanma qaydasına və formasına görə bir-birindən fərqlənir. Belə ki, beynəlxalq yük daşınması müqaviləsi beynəlxalq nəqliyyat (daşıma) sənədləri ilə rəsmiləşdirilir ki, onların formasını çox vaxt beynəlxalq nəqliyyat təşkilatları müəyyən edir. Digər tərəfdən, göstərilən müqavilələr yükün təyinat yerinə çatdırılması müddəti, daşıma haqqı və daşıyıcının məsuliyyəti kimi müqavilə şərtlərinə görə fərqlənir. Bundan əlavə, həmin müqavilələri bir-birindən fərqləndirən xüsusiyyət mübahisələrin həll edilməsi qaydasından ibarətdir.
Beynəlxalq nəqliyyat daşıma müqaviləsinin növlərindən biri də beynəlxalq sərnişin daşınması
66
müqaviləsidir. Bu müqavilə novü nəqliyyat vasitələri ilə beynəlxalq sərnişin daşımaları həyata keçirilən zaman tətbiq edilir.
Beynəlxalq sərnişin daşınması müqaviləsi öz hüquqi
təbiətinə görə daxili sərnişin daşınması müqaviləsi kimi konsensual, əvəzli və ikitərəfli müqavilədir. Beynəlxalq sərnişin daşınması müqaviləsi daxili sərnişin daşınması müqaviləsi ilə eyni tipli müqavilə olduğuna görə onların
iki növ müqavilənin predmetini təşkil edir. Bu fəaliyyət (xidmət) sərnişinin xarici dövlət ərazisində olan təyinat yerinə (mənzil başına) çatdırılmasına yönəlir. Beynəlxalq sərnişin daşınması müqaviləsinin bağlanma qaydasına və formasına gəldikdə isə, qeyd etmək lazımdır ki, sərnişin daşınması zamanı daşıyıcı sərnişinə minik (gediş) bileti verir. 1 Bu bilet beynəlxalq sərnişin daşınması müqaviləsinin sadə yazılı formasını ifadə edir. Həmin biletin olması onu ifadə edir ki, daşıyıcı ilə sərnişin arasında sərnişin daşınması müqaviləsi bağlanmışdır. Ona görə ki, hüquq ədəbiyyatında haqlı olaraq göstərildiyi kimi, beynəlxalq daşımalarda minik (gediş) biletində müqavilənin bütün əsas şərtləri (yola düşmə vaxtı və günü, reysin nömrəsi, sərnişinə verilən yer, daşıma haqqı, təyinat yeri) ifadə olunur. 2 İngilis- amerikan hüququna görə biletdə daşımanın əsas şərtləri barədə göstəriş olmalıdır.
1 Мясялян, бах: Сярнишинлярин вя багажын бейнялхалг автомобил дашынмасы мцгавиляси щаггында Конвенсийанын 5-ъи маддяси. 2 Бах: Быков А.Г., Половинчик Д. И. Основы автотранспортного права. М., 1974, с.186. Yüklə 6,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|