Microsoft Word Dede-Qorqud-2015-3
Yüklə 2,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Key words
- Ключевые слова
Dədə Qorqud ● 2015/I I I 110 ment kimi səciyyələndirir: “Əlbəttə, bu, ağır mübarizələrlə bağlı çətin proses idi, əzablı enişləri, yoxuşları olmuşdu, müxtəlif müqavimətlərə rast gəlmişdi. Lakin heç zaman qırılmamışdı, aramsız olaraq davam etmişdi və çox təbiidir ki, məhz Vaqif ya- radıcılığında bu proses tamamlandı, yalnız ona görə yox ki, Vaqif böyük istedad idi, qırılmaz tellərlə xalq mənbələrinə bağlı idi, canlı xalq dilinin və xalq ədəbiyyatının çeşmələrindən su içmişdi, bir də ona görə ki, zəmanənin özündə bunun üçün ehtiyac yaranmışdı, prosesin tamamlanmasına lazım olan amillər var idi” (4, 613). Qeyd edək ki, M.İbrahimovun xalq dili üzərində apardığı müşahidələrin bu nəticələrinin bu gün belə böyük əhəmiyyəti vardır. Çünki bu nəticələrdə xalqın dilinə bütün varlığı ilə bağlı olan M.İbrahimovun dərin elmi müşahidə və intellekti öz əksi- ni tapmışdır. Müəllifin başlıca elmi qənaətləri belə bir əsas nöqtədə ümumiləşir ki, Azərbaycan dili minilliklər boyunca fasiləsiz ədəbi inkişafda olmuşdur. Onun əv- vəlki minilliklərə aid yazılı sənədləri əlimizdə olmasa da, “Kitabi-Dədəd Qorqud”, “Koroğlu”, məhəbbət dastanları kimi abidələr, dilin zəngin deyim fondu Azərbaycan türkcəsinin fasiləsiz təkamülündən soraq verir. Bu nöqtə M.İbrahimovun folklora və folklor dilinə olan sönməz marağını da izah edir. O, Azərbaycan folklorunu onun təkcə yüksək bədii-mənəvi dəyərlərinə görə tədqiq etmirdi. Ədib üçün Azərbaycan folkloru həm də Azərbaycan dilinin bu torpaqdakı qədim tarixini təsdiq edən inkar- olunmaz şifahi sənədlər – sübut idi. Müəllif ona görə də folkloru öyrənməyin əhə- miyyətini durmadan öz əsərlərində vurğulamışdır. ƏDƏBİYYAT 1. İbrahimov M. Gəlin gözəl danışaq / M.İbrahimov. Əsərləri, 10 cilddə, VIII c., Bakı: Yazıçı, 1981, s. 282 2. İbrahimov M. Dilimizin inkişaf yolları / M.İbrahimov. Əsərləri, 10 cilddə, X c., Bakı: Yazıçı, 1983, s. 34 3. İbrahimov M. Azərbaycan dili / M.İbrahimov. Əsərləri, 10 cilddə, X c., Bakı: Yazıçı, 1983, s.87 4. İbrahimov M. Vaqifin dövrü və şeiri / M.İbrahimov. Əsərləri, 10 cilddə, IX c., Bakı: Yazıçı, 1982, s.612-613 5. İbrahimov M. Aşıq poeziyasında realizm. Bakı: Elm, 1966, 81 s. 6. Əliyev H. Milli varlığımızın mötəbər qaynağı / Dədə Qorqud dünyası (məqalələr). Bakı: Öndər, 2004, s.8 7. Nəbiyev B., Qarayev Y. Xalq mənəviyyatının güzgüsü (Kitabi-Dədə Qorqud). Bakı: Elm, 1999, s.16-17 8. Qarayev Y. Bütün xalqların və dövrlərin kitabı / Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər. X kitab. Bakı: Səda, 2001, s.4 Çapa tövsiyə edən: fil.ü.e.d. Seyfəddin Rzasoy Dədə Qorqud ● 2015/I I I 111 Günel XƏLİLOVA AMEA Folklor İnstitunun doktorantı e-mail: lit.gun@mail.ru ESXATOLOJİ MİFLƏR VƏ ONLARIN MAHİYYƏTİ Xülasə Esxatoloji miflər dünyanın sonu, “son gün”, kosmik qəza, ölüm, ölümdən sonrakı həyat haq- qında mifləri əks etdirilir. Bu miflər dünyanın gələcəkdə baş verəcək sonundan bəhs edir. Esxatoloji katastrofların ardınca hüquq və əxlaqın pozulması, cinayətkarlığın artması baş verir. Bu miflərə əsasən dünya sonda ya odda yanır, ya daşqına məruz qalır, ya da şər qüvvələr ilə kosmik döyüş baş verir. Amma bütün hallarda insanlığın mütləq məhvindən söhbət gedə bilməz. Esxatoloji miflər tamamilə məhv olmaqdan çox yenilənmə, bərpanı nəzərdə tutur. Dövrəvi zaman konsepsiyasına sadiq qalan mi- foloji təfəkkürdə dövrəvilik, sonla başlanğıcın daim bir-birini izləməsi, tamamlaması öz təsdiqini ta- pır. Dünyanın sonu haqqında esxatoloji təsəvvürlər bu mənada dairəvi zaman konsepsiyasına tabedir. Açar sözlər: esxatologiya, esxatoloji görüşlər, dünyanın sonu, axirət, Nuh peyğəmbər, son, kosmik tufan THE ESCHATOLOGICAL MYTHS AND THEIR ESSENCE Summary The eschatological myths reflect the myths about the end of the world, the last days (the hereafter day), the cosmic catastrophe, the death and the afterlife. These myths are about the end of the world in the future. After the eschatological catastrophe there happens the violation of human law and the morality and the crime increases. According to these myths in the end the world is on fire, or exposed to flooding, or there happens space battle with the forces of evil. But in all cases, there cannot be talked about the absolute destruction of humanity. Eschatological myths mean the renewals, the restoration, not the absolutly destruction. In mythological thinking which remains true to the circular time consept are confirmed the circularity, “the end” and “the beginning” which follows and comple- tes each other. The eschatological myths about the end of the world comply with the circular time con- seption. Key words: eschatology, eschatological concepts, the end of the world, the hereafter day, prophet Noah, cosmic cataclysm ЭСХАТОЛОГИЧЕСКИЕ МИФЫ И ИХ СУТЬ Резюме Конец света, «последний день», космическая катастрофа, смерть, жизнь после смерти- все эти представлении отражены в эсхатологических мифах. В этих мифах речь идет о буду- щем конце света. После эсхатологической катастрофы происходит нарушение человеческих прав и моральных норм. В этих мифах в конце мир либо горит в огне, либо происходит навод- нение, либо война со злом. Но во всех случаях, речь не может идти об абсолютном уничтоже- нии всего человечества. Эсхатологические мифы о конце света подчинены концепции циклич- ности времени. Ключевые слова: эсхатология, эсхатологические представлении, конец света, пророк Ной, космическое наводнение. Məsələnin qoyuluşu. Esxatoloji miflər bəzən kosmoqonik miflərin içində ve- rilmiş, tədqiqata az cəlb olunmuşdur. Müxtəlif xalqlara, dinlərə məxsus esxatoloji görüşlər tədqiqata cəlb olunmuşdur. Onların mütləq məhv deyil, bütün hallarda yara- dılışa kiçik olsa da bir işarə olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Yüklə 2,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|