Microsoft Word Elm-Senet. Kitab 2 Amine
Yüklə 5,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məruzəçinin çıxışından sonra mövzu ətrafında maraqlı fikir mübadiləsi oldu. Biz zəngin bir xəzinə ilə tanış olduq
118 XVI əsrin dəyərli nəsr nümunələrindən biri də “Kəvami- lüt-təbir” (“Ən mükəmməl yuxuyozma”) adlı yazılı abidədir. Yuxuyozmaya həsr olunmuş bu dəyərli kitabın da istər farscası, istərsə də türkcəyə tərcüməsi iki həmvətənimizin qələmindən çıxmışdır. Əsərin farsca əslini XII əsrin ensiklopedik alimi Hü- beyş Tiflisi yazmış, tükcəyə tərcüməsini isə Bağdad yaxınlığın- dakı Bəvazic qəsəbəsindən olan Əbdülhadi bin Xızır Bəvazici 1547-ci ildə tamamlamışdır. Mütərcimin öz əli ilə yazdığı “Kə- vamilüt-təbir” əlyazması da M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitu- tunda saxlanılır. Yuxuyozmanın tarixini, mahiyyətini öyrənmək baxımından olduqca dəyərli olan bu əlyazmada yuxuda görülən əşyaların əlifba sırası ilə geniş yozumu ilə verilmişdir. Bəvazici “Kəvamilüt-təbir”də Tiflisinin əsərindən (“Ka- milut-təbir” adlanır) başqa, mövzu ilə bağlı bir sıra qaynaqlar- dan da istifadə edərək, həqiqətən, ən mükəmməl yuxuyozma kitabını ortaya qoymuşdur. Tərcümə Azərbaycanın tarixi etnoqrafiyasını öyrənmək baxımından da dəyərli mənbədir. Kitabda tərcüməçinin mövzu ilə bağlı topladığı kiçik hekayətlər də verilmişdir. Tərcümədə işlənmiş bir sıra nadir türk mənşəli sözlər də diqqəti cəlb edir. Bu qiymətli tərcümə abidəsi də orta yüzilliklərin bir sıra tər- cümə örnəkləri kimi çap olunmamışdur. Tərcümə sənəti bədii yaradıcılığın xüsusi növüdür Orta yüzilliklərin tərcümə ustaları, göründüyü kimi, tərcü- mə sənətinə bədii yaradıcılığın xüsusi bir növü kimi yanaşmış və çevirdikləri əsər üzərində əsl yaradıcılıq işləri aparmışlar. Məhz belə bir münasibətin nəticəsidir ki, bu dövrün mütərcim- lərinin bir çoxu özlərini “nazim” (şair, nəzmə çəkən), “müsən- nif” (müəllif, yazıçı) kimi təqdim etmişdir. Klassik Azərbaycan tərcümə əsərlərinin çoxu üçün səciyyəvi olan bu cəhət xüsusilə diqqətəlayiqdir. Orta çağların tərcümə ustaları ərəb və fars dillərindən tər- cümə zamanı söz yaradıcılığı sahəsində sözün həqiqi mənasın- 119 da axtarışlar aparmış, bir çox əcnəbi sözlərin qarşılıqlarını tapmış, yaratmış və beləliklə də, yazılı ədəbi dilimizin təmizliyi və zənginləşdirilməsi işinə xidmət etmişlər. Klassik tərcümə örnəklərinin dil xüsusiyyətləri baxımından zənginliyi və sadəli- yi, ana dilinə məxsus sözlərin bolluğu onların eyni dövrə aid anadilli orijinal əsərləri ilə müqayisəsində xüsusilə qabarıq şə- kildə özünü göstərir. Bu dövrün Azərbaycan tərcüməçilərinin işlətdiyi bir sıra türk sözləri bu gün də ana dilimizin rəngarəng- liyi və təmizliyi baxımından yararlı ola bilər. Beləliklə, orta əsrlərə aid Azərbaycan türkcəsinə tərcümə- lər haqqındakı bu qeydlərimiz belə bir fikri vurğulamağa əsas verir ki, ilkin tərcümə örnəklərimiz ədəbiyyat və ədəbi dil tari- xinin, xüsusilə də ədəbi əlaqələr tarixinin, bütövlükdə götür- dükdə mədəniyyət tariximizin hərtərəfli öyrənilməsi baxımın- dan əvəzsiz dəyərli qaynaqlardır. *** Məruzəçinin çıxışından sonra mövzu ətrafında maraqlı fikir mübadiləsi oldu. Biz zəngin bir xəzinə ilə tanış olduq Professor Camal MUSTAFAYEV: –Bu gün mən həqiqi mənada zövq aldım. Möhsün müəllim doğrudan da çox zəngin bir xəzinənin ağzını açdı. Orta əsrlər mövzusu mənə bir az yaxındır. Mən o dövrün ictimai fikir tarixinin, fəl- səfəsinin tədqiqatçısıyam. Möhsün müəllim öz məruzəsini hə- mişə səlisliyinə, gözəlliyinə ehtiramla yanaşdığımız bir dildə bizə təqdim etdi, bizi böyük bir xəzinə ilə tanış etdi. O, burada təkcə Əlyazmalar İnstitutunun 120 əməkdaşı kimi deyil, həm də ədəbiyyatımızın yaxşı bir nüma- yəndəsi kimi çıxış etdi. Mən istərdim ki, bu, həmin sahədə ça- lışan mütəxəssislər arasında bir ənənəyə çevrilsin. Arzum budur ki, bizim ”Elm və sənət məclisi”miz gələcəkdə də öz işini bu axarda davam etdirsin. Mərsiyə ədəbiyyatı diqqətdən kənarda qalıb Rəsul İSMAYILZADƏ: – Bu mövzu mənim üçün də çox maraqlı idi. Mənə elə gəlir ki, biz bu məsələnin müzakirəsini gələcəkdə də davam etdirməliyik.Mənim bir neçə qeydim var. Onları sizinlə paylaş- maq istəyirəm. Birinci qeydim Füzulinin “Hədiqətüs-süəda”sı haqqındadır. Mən deyə bilmərəm ki, Füzuli onu “Rövzətüş-şü- həda”dan tərcümə edib. Hətta təzkirəçilər bunu tərcümə adlan- dırsalar da, mənə elə gəlir ki, səhv ediblər. Çünki bizim ədəbiy- yatda eyni mövzuya müxtəlif müəlliflər müraciət ediblər. Füzu- linin dili ilə “Rövzətüş-şühəda”nın dilini müqayisə etsək görə- rik ki, Füzulinin dili fəlsəfi-bədii bir dildir, “Rövzətüş-Şü- həda”nın dili isə çox sadə və anlaşıqlıdır. İkinci qeydim isə ondan ibarətdir ki, tədqiqatçılarımız Azərbaycan ədəbiyyatının bir qolunu unudublar. Azərbaycan ədəbiyyatında aşıq ədəbiyyatı folklorla birlikdə çox geniş öy- rənilib. Divan ədəbiyyatımız da yaxşı tədqiq olunub. Ancaq həm aşıq ədəbiyyatından, həm də divan ədəbiyyatından yüksək- də olan mərsiyə ədəbiyyatı diqqətdən kənarda qalıb. Əgər Füzulinin şah əsərini seçsək, bu, həm mövzu, həm də sənətkarlıq baxımından “Hədiqətüs-süəda” olardı. Bunları üzə çıxarmaq lazımdır. Məruzəçi bir cümlə də işlətdi ki, bəzi əsərlə- rimiz farsca yazılıb, sonradan türkcəyə çevirilib. Mən burada bir düzəliş etmək istərdim ki, bizim bir sıra həmvətənlərimiz türkcə yazmışlar, sonra öz azərbaycanlılarımız həmin əsərləri farscaya Yüklə 5,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|