Microsoft Word Elmi Mecmue 21
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Xəlvətiyyə təriqəti 17 dəf kimi alətlərdən istifadə olunur. Yenə bir çox təriqətdə halqa şəklində hərəkət edərək icra edilən zikir, yəni dövran da xəlvətiyyədə çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Yuxarıda deyilənlərə əsasən, belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür ki, xəlvətilik sırf Azərbaycanda qurulmuş bir təriqət olmaqla, bütün İslam dünyasına da buradan yayılmışdır. Məhz təriqətin ikinci piri Seyid Yəhya Şirvaninin ətraf bölgələrə göndərdiyi xəlifələrin təbliğatı nəticəsində xəlvətilik Azərbaycanla məhdudlaş- mayaraq Balkan yarımadasından Şimali Afrikaya qədər 29 bütün islam dünyasında yayılmış və hal-hazırda islam dünyasının ən böyük təriqətlərindən biridir. İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT Akgündüz, Murat, “Mevlevîlik ve Osmanlı Padişahları”, Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu, Bildiriler II [Mevlânâ Celaleddin Rumi’nin 800. Doğum Yılı Anısına], 26-28 Ekim 2007, [t.y.], cilt: II Aşkar, Mustafa, “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye’nin Tarihî Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1999, cilt: XXXIX Bahadıroğlu, Mustafa, “İbrahim Zahid-i Geylani”, DİA, İstanbul, 2000. Cövhəri, İsmail ibn Həmmad, Əs-Sihah, Beyrut, tarixsiz, c. 4 Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul, 1998 Mazzaoui, Michel M., The origins of the safawids: siism, sufizm and the gulat, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1972. Rıhtım, Mehmet, Seyid Yahya Bakuvi və Xəlvətilık, Qismət nəşriyyatı, Bakı 2005. ---------------------, Seyid Yəhya Bakuvi, Bakı, 2013 ---------------------, “Seyid Yahya Şirvani”, DİA, İstanbul, 2013. Sarıcık, Murad, Osmanlı İmparatorluğu’nda nakibü'l-eşraflık müessesesi, Ankara, 2003 Spencer, John, The Sufi Orders in Islam, Oxford, 1971. Tatcı, Mustafa, “Elmalı’nın İrfan Ocakları: Bektâşîlik ve Halvetîlik Üzerine Bir Değerlendirme”, Elmalı İrfan ve Sevgi Şehri, 2009
29 Bax. Spencer,The Sufi Orders in Islam, s. 75-80. Akad. Vasim Məmmədəliyev, Aqil Şirinov 18 Tayşi, Mehmet Serhan, “Ömer Halveti”, DİA, İstanbul, 2007 Uludağ, Süleyman, “Halvet”, DİA, İstanbul, 1997 Vicdani, Sadık, Tomar-ı Turuk-ı Aliyyeden: Halvetiyye Silsilenamesi, İstanbul 1338-1341 Yağlıkçızade Ahmed Rifat Efendi, Lügat-i tarihiyye ve coğrafiyye, İstanbul : Mahmud Bey Matbaası, 1299
ب ،ةيملعلا بتكلا راد ، فوصتلا لھأ بھذم ىلع فرعتلا ،قاحسإ نب دمحم ركب وبأ ،يذابلاكلا ،توري
١٤١٣
ه –
١٩٩٣ م
ربا لامك دمحم روتكدلا:قيلعت و قيقحت ،ةيفوصلا تاحلاطصا ،قازرلا دبع نيدلا لامك ،يناش ،رفعج ميھا ،باتكلل ةماعلا ةيرصملا ةئيھلا :ةرھاقلا ١٩٨١ .
نانبل ةبتكم ،ةيفوصلا تاحلطصملا مجعم ،مازخ يبأ داؤف رونأ روتكدلا
Xəlvətiyyə təriqəti 19
XÜLASƏ
Xəlvətiyyə təriqəti Azərbaycanda təşəkkül tapmış və daha sonra Şimali Afrikadan Balkan yarımadasına qədər islam dünyasının müxtəlif bölgələrində yayılmış ən böyük sufi təriqətlərindən biridir. Şamaxıda doğulub Bakıda vəfat edən Seyid Yəhya Şirvaninin fəaliyyətləri nəticəsində xəlvətiyyə sistematik bir təriqət halını almışdır. Ələvi silsiləyə mənsub xəlvətiyyə zöhd və xəlvətə xüsusi əhəmiyyət verən bir təriqətdir. Bu məqalədə xəlvətiliyin yaranması, inkişaf tarixi və əsas prinsipləri tədqiq olunur.
Khalwatiyya is one of the biggest Sufi orders (tariqa) which was established in Azerbaijan and later on spread in different places of Islamic world, from the Northern Africa to the Balkans. As a result of Sayyid Yahya Shirvani`s activites, who was born in Shamakhi and died in Baku, the Khalwatiyya order became a systematical Sufi order. Belonging to the 'Alawi silsila (the chain of spiritual transmission), the tariqah of Kahlawatiyya gives a special importance to the notions of zuhd and khalwa. In this article, the formation, development and main principles of Khalwatiyya has been investigated.
Сформировавшийся в Азербайджане, позже распространившийся в различные районы исламского мира от Северной Африки до Балканского полуострова, Орден Халватиййа являлся одним из самых больших суффийских орденов. В результате активной деятельности, родившегося в Шамаха и скончавшегося в Баку, Сейид Яхйя Ширвани Халватиййа принимает системную форму ордена. Принадлежавшая к алавийской силсила (цепь духовной преемственности) Халватиййа является орденом, придающим определенную значимость зохду и халвату. В данной статье исследуются появление, историческое развитие и оснавные принципы Халватиййа.
Son dövr Azərbaycan müfəssirləri 21
SON DÖVR AZƏRBAYCAN MÜFƏSSİRLƏRİ 1 f.f.d. Mirniyaz Mürsəl oğlu Mürsəlov BDU-nun İlahiyyat fakültəsinin müəllimi Açar sözlər: Bakuvi, Şəkəvi, Haşimzadə, təfsir, müfəssir. Key words: Bakuvi, Shakavi, Hashimzada, tafsir, mufassir Ключевые слова: Бакуви, Шекеви, Гашимзаде, тафсир, муфассир
Məqalədə XIX-XX əsrlərdə yaşamış görkəmli Azərbaycan müfəssirləri Mir Məhəmməd Kərim Bakuvi, Mövlazadə Şəkəvi və Əhməd Haşımzadənin həyat və yaradıcılıqlarını araşdırdıq. Yaşadıqları dövrdə İslam aləminin düşdüyü vəziyyətdən qurtulması üçün çıxış yolunu müsəlmanların maariflənməsində, bu məqsədlə də təhsil müəssisələrinin yaradılması, dini təfriqələrə düşməmək üçün məzhəb təəssübkeşliyindən uzaq durmaqda və Qurani-Kərimi insanların idrak səviyyəsinə görə izah etməkdə görürdülər. Öz düşüncələrini insanlara praktik müstəvidə çatdırmaq məqsədilə təfsir əsərləri yazmış və Azərbaycan din elminə öz töhfələrini vermişlər. Məqalədə, həmçinin Mir Məhəmməd Kərim Bakuvinin “Kəşfül-həqaiq an nükətil-ayati vəd-dəqaiq”, Mövlazadə Şəkəvinin “Kitabul-bəyan fi təfsiril-Quran” və Əhməd Haşımzadənin “Təfsirul-Quranil-Azim” əsərləri təfsirin rəvayət və dirayət növünə görə tərəfimizdən təhlil olunmuşdur.
Mir Məhəmməd Kərim Mircəfərzadə Bakuvi 1858-cü ildə Bakıda anadan olmuşdur. İlk təhsilini mədrəsədə almışdır. Övladının yüksək təhsil almasını istəyən atası Mircəfər 1871-ci ildə onu İraqa göndərmişdir. On il ərzində o, Bağdad şəhərində ərəb dili, İslam tarixi, fiqh, hədis kimi ilahiyyat elmlərini öyrənmişdir. İraqdan geri qayıdarkən bir müddət İranda qalmış, Bakıya qayıtdıqdan sonra İçəri
1 Bu məqalə Dialoq və Əməkdaşlıq uğrunda İslam Konfransı Gənclər Forumu Avrasiya Regional Mərkəzinin dəstəyi ilə İslam Araşdırmaları Mərkəzində həyata keçirdiyimiz post- doktorluq proqramı üzrə xüsusi tədqiqatın nəticəsində ərsəyə gəlmişdir. Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|