Microsoft Word etraf muhit cavab az doc
Yüklə 480,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
35
• istehsalat xərclərini azaltmaq və əlavə məhsulun yaranması hesabına gəlirin artmasına nail olmaq və s.
pasportda üç qrup göstərici öz əksini tapır: • müəssisənin ətraf mühitin vəziyyətinə təsiri; • təbiəti mühafizə fəaliyyətinin təşkili-texniki təşkil səviyyəsi; • təbiəti mühafizə fəaliyyətinə çəkilən xərclər. Ekoloji pasportun işlənib hazırlanması üçün əsas kimi, istehsalat göstəriciləri, çirkləndirici maddələrin PDV (PDS) hesablamaları, dövlət statistik hesabat formalarının göstəriciləri, çirklənmə mənbələrinin inventarlaşması və normativ- texniki sənədlər xidmət edir. Müəssisənin ekoloji pasportu aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir: 1. Müəssisə haqqında ümumi məlumat (adı, sahə mənsubiyyəti, idarə tabeçiliyi, ünvan). Müəssisənin digər obyektlərə münasibətdə yerləşdiyi yer, sanitar-mühafizə zonası sərhədləri ilə, sənaye zonasının yerləşməsinin xəritə-sxem göstərilir. 2. Müəssisənin yerləşdiyi rayonun qısa təbii-iqlim xarakteristikası (ərazinin ekoloji vəziyyətinin xarakteristikası, atmosferdə çirkləndici maddələrin fon konsentrasiyası və s. daxil olmaqla). 3. stehsalatın qısa xarakteristikası (istehsalat obyektin adı – sex, korpus; onların imkanları, buraxılan məhsulun adı, istehsalat həcmi, çirkləndirici maddələrin, tullantıların və s. yaranması baş verən texnoloji sahələrin, ilkin xammal və aralıq məh- sul növlərinin göstərilməsi ilə istehsalatın texnoloji sxemləri). 4. Torpaq resursların istifadəsi haqqında məlumatlar. 5. Məhsulun növləri üzrə xammal və köməkçi materialların istifadəsi haqqında göstəricilər. 6. Məhsul növləri üzrə enerji resurslarının istifadəsi. 7. Atmosferə zərərli maddələrin ayrılması və tullanması mənbələrinin xarakteristikası. 8. Müəssisədə suyun istifadəsinin, çəkilməsinin və çirkab suların təmizlənməsinin xarakteristikası (mənbələr növləri üzrə götürülən suyun miqdarı, çirkab sular mənbələri haqqında göstəricilər, onların miqdarı və keyfiyyəti, təmizləyici qurğuların, su dövriyyəsi sistemlərinin xarakteristikası). 9. Müəssisədə yaranan tullantıların xarakteristikası. 10. Tullantıların toplanması (basdırması) üçün nəzərdə tutulan poliqon və yığıcıların xarakteristikası. 11. Pozulmuş torpaqların rekultivasiyası və torpağın pozulmuş qatının götürülməsi. 12. Müəssisənin nəqliyyatı və onun ətraf mühitə təsiri haqqında göstəricilər. 13. Tullantılara görə ödəmələrin miqdarı, tullantıların yerləşdirilməsi, ətraf mühitin mühafizəsi üçün kapital xərcləri və s.
36
. Ekoloji pasportun göstəriciləri müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin ekoloji aspekt- lərini təhlil etməyə və ətraf mühitə yükləmənin azaldılması üzrə tədbirlər proqramını işləyib hazırlamağa imkan verir.
Məlumdur ki, bu ölkələrdə iqtisadi stimullaşdırma mexanizmi XX əsrin ə vvəllərindən işləyir və ABŞ, Yaponiya və Qərbi Avropada mövcud olan modellər çoxillik axtarışların nəticəsidir.Qərbdə ekoloji sahənin tənzimlənməsinin iki iqtisadi metodu tətbiq edilir: qiymət və ya vergi tənzimlənməsi və xüsusi bazar mexanizmləri. Resursqoruyucu fəaliyyətdə qiymət və vergi rıçaqlarından istifadə yanaşmasının baniləri A.Piqu, A.Marşall, onlardan bir qədər sonra C.Mid və başqaları olmuşlar. Qərbin aparıcı ölkələrində, hal-hazırda, ekoloji qiymət tənzimlənməsinin aşağıdakı əsas alətlərindən istifadə edilir:
. Təbiət istifadəçisi olan müəssisələr tərəfindən onların tullantılarının zərərsizləşdirilməsi və assimilyasiya edilməsi, çirkli suların su hövzələrinə axıdılması, atmosfer havasının çirkləndirilməsi, bərk tullantıların toplanılması üzrə onlara göstərilən “xidmətlərə” görə dövlət büdcəsinə müəyyən məbləğlərin ödənilməsi. 2. Bələdiyyəyə məxsus təmizləyici qurğulardan istifadəyə görə ödənişlər . Mahiyyət etibarilə, bu ödəniş bələdiyyə orqanlarının göstərdiyi xidmətlərin müqabilində həyata keçirilir. Təmizləyici qurğulara və zibil emal edən zavodlara verilən çirkləndirmələrin (çirkli sular, bərk tullantılar və s.) həcmi və tərkibindən asılı olaraq ödənişlərin vahid, habelə fərdi tarifləri tətbiq edilir.
. Təbii resurslardan istifadə hüququ, onların bərpası və mühafizəsi üçün ödənişdir. Tükənən resurslar üçün onların aşağıdakı növləri tətbiq edilir:
a) satış həcmlərinə tətbiq edilən vergi. Bu vergi ilkin mərhələlərdə resursun hasilat templərinin azalmasına kömək edir, çünki həmin resursa görə qiymətlərin qalxmasına səbəb olur; b) mənfəət (renta) vergisi də təbii resursun hasilat templərinin aşağı düşməsinə səbəb olur; c) royalti − şirkətlər tərəfindən hasil edilmiş resursların dəyərindən hökumətə ödənilən hissədir və mahiyyət etibarilə, ümumi satış gəlirlərindən vergidir.
. stehsalı və ya sonrakı istifadəsi ətraf mühitə mənfi təsir göstərən məhsulların qiymətinə edilən əlavədir. Ekoloji cəhətdən “çirkli” məhsul və texnologiyaların bazardan sıxışdırılıb çıxarılması vasitəsi kimi xidmət edir. 5. Mənfəət vergisinin diferenasiasiyası − ekoloji təmiz məhsul istehsal edən müəssisələr üçün vergi güzəştlərinin tətbiq edilməsini və əksinə, ekoloji “çirkli” məhsul istehsal edən müəssiələrə böyük məbləğlərdə vergi tətbiq edilməsini nəzərdə tutan sistemdir. Belə diferensiasiyanın çatışmazlığı ondan ibarətdir ki, vergilər büdcəni doldurmalı olduğu halda, əksinə, büdcəyə daxilolmaları neytrallaşdırırlar Yüklə 480,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|