Microsoft Word fiz-9 mv az capa docx

77 
 
Qiymətləndirmə.  Aşağıdakı meyarlar əsasında təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini 
müəyyən etmək olar.  
M-lar 
I 
səviyyə 
II 
səviyyə 
III 
səviyyə 
IV 
səviyyə 
Ə
sa
sla
nd
ır
ma
 
Maqnit sahəsinin 
yaranmasını sadə 
təcrübələrlə çətinliklə 
əsaslandırır. 
Maqnit sahəsinin 
yaranmasını sadə 
təcrübə ilə az səhv-
lərə yol verməklə 
əsaslandırır. 
Maqnit sahəsinin 
yaranmasını sadə 
təcrübə ilə qismən 
doğru  əsaslandırır. 
Maqnit sahəsinin 
yaranmasını sadə 
təcrübə ilə tam 
əsaslandırır. 
Şə
rhetm
ə 
Maqnit sahəsinin 
mənşəyinə dair Am-
per fərziyyəsini 
müəllimin köməyi ilə 
şərh edir. 
Maqnit sahəsinin 
mənşəyinə dair Am-
per fərziyyəsini 
səhvlərə yol verməklə 
şərh edir. 
Maqnit sahəsinin 
mənşəyinə dair 
Amper fərziyyəsini 
əsasən doğru şərh 
edir. 
Maqnit sahəsinin 
mənşəyinə dair 
Amper fərziyyəsini 
düzgün şərh edir. 
Dərsin sonunda iş vərəqləri yığılır və şagirdlərin portfoliosuna əlavə olunur. 
 
 
Dərs 21/ 
MƏSƏLƏ HƏLLİ 
 
Burada çalışma 2.1-dəki tapşırıqlar həll oluna bilər: 
1. Cavab:  
 
2. Cavab: kompas və ya dəmir tozu ilə 
3. Cavab:  
 
4. Cavab:  
     
5. Bir sapdan asılan iki iynəyə sabit maqnit yaxınlaşdırdıqda onlar maqnitlənir – iynələrin 
sərbəst ucları maqnitə doğru cəzb olunur. Lakin iynələrin sərbəst uclarının maqnit sahələri 
eyniadlı qütbə malik olduqlarından (hər iki uc sabit maqnitin müəyyən qütbünə, məsələn, 
şimal qütbünə cəzb olunduğundan iynələrin uclarında maqnit sahəsinin cənub qütbü yaranır 
və ya əksinə)  onlar bir-birindən itələnir. 
6. Cavab: D) Eyniadlı qütblər bir-birini itələyir, müxtəlifadlı qütblər cəzb olunur. 
 
 
 

---

78 
 
Dərs 22/Mövzu:
 MAQNİT SAHƏSİNİN İNDUKSİYASI 
Maraqoyatma dərslikdə verilən materialdan əlavə (A bloku), “Fizika multimedia” dərs-
liyinin (III disk) uyğun adlı mövzusundakı “Maqnit sahəsi də bu sahəyə  gətirilən maqnitə 
təsir göstərir” animasiyasının nümayişi ilə də yaradıla bilər. Şagirdlər müşahidələri əsasında 
belə  nəticəyə  gəlirlər ki, maqnit sahəsi də qravitasiya və elektrik sahələri kimi qüvvə 
xarakteristikasına malikdir. Bu zaman dərslikdə verilən suallarla sinifdə müsahibə  təşkil 
edilir: 
– Maqnit sahəsinin qüvvə xarakteristikası elektrik sahəsinin intensivliyindən nə ilə fərqlənir? 
Şagirdlərin irəli sürdükləri fərziyyələr lövhədə yazılır və  tədricən tədqiqat sualı for-
malaşdırılır:  
Tədqiqat sualı:
    “Maqnit sahəsinin qüvvə xarakteristikasını necə müəyyənləşdirmək 
olar? Onun istiqaməti necə təyin edilir?” 
Dərsin “Araşdırma” hissəsi qrup şəklində icra olunur. Müəllim  şagirdlərin diqqətini 
maqnit əqrəblərinin düz maqnitin ətrafında düzülüşünə yönəltməlidir. Fikir vermək lazımdır 
ki, təcrübə apararkən yaxınlıqda maqnitlənə bilən əşyalar olmasın. 
Qruplar işlərini təqdim etdikcə onlara dərslikdəki suallardan savayı aşağıdakı sualları da 
vermək olar: 
– Düz maqnitin qütblərinin yeri dəyişdirilərsə maqnit əqrəblərinin düzülüşündə hansı 
dəyişiklik baş verər? 
– Maqnit əqrəbləri maqnitdən uzaqda yerləşdirilərsə,  əqrəblərin düzülüşündə  və onlar 
arasındakı maqnit qarşılıqlı təsirin xarakterində nə müşahidə olunar? 
Nəticənin müzakirəsindən sonra qruplara C blokunda verilən nəzəri materialı oxuyub onun 
əsasında aşağıdakı plan əsasında təqdimat hazırlamaq tövsiyə edilir: 
 Maqnit sahəsinin qüvvə xarakteristikası –  maqnit sahəsinin induksiyası. 
 Maqnit sahəsinin induksiya vektorunun istiqaməti. 
 Maqnit induksiya xətləri. 
 Maqnit induksiya xətləri burulğanlı formaya malikdir. 
 Elektrik və maqnit sahələrinin qüvvə xarakteristikalarının müqayisəsini vermək. 
Təqdimatların hər birinə 2-3 dəqiqə vaxt verilir. Qrup liderlərinin məlumatlarından sonra 
onlar yaradıcı tətbiqetmə mərhələsinə keçirlər. Dəmir tozları ilə aparılan təcrübələr şagirdlər-
də maqnit sahəsinin induksiya xətlərinin əyani təsvirini müşahidə etməyə imkan verdiyindən 
onlar dərslikdəki araşdırmanı (D bloku) icra edirlər. 
Diferensial təlim.  Dərsdə bütün araşdırmaların  yerinə yetirilməsi tövsiyə olunur, lakin 
ümumi mənimsəmə səviyyəsi aşağı və sağlamlıq imkanları məhdud olan şagirdlərin çoxluq 
təşkil etdiyi siniflərdə bu araşdırmalardan birinin icra olunması kifayət edər. 
 “Maqnit induksiya xətlərinin mənzərəsinin alınması” adlı araşdırma  şagirdlərin  əldə 
etdikləri biliklərin tətbiqinə yönəldilmişdir.  Şagirdlər yerinə yetirdikləri araşdırmada alınan 
maqnit spektrinin qanunauyğunluğunu müəyyən edir, sahənin burulğanlı formasını 
əyaniləşdirmiş olurlar.  
Alt 
STANDARTLAR 
1.1.1. Elektromaqnit (maqnit, işıq), atom və nüvə hadisələrini, onların baş 
vermə səbəblərini şərh edir.  
1.1.4. Elektromaqnit (maqnit, işıq), atom və nüvə hadisələrinin qanuna-
uyğunluqlarına dair topladığı məlumatları şərh edir. 
Təlim  
NƏTİCƏLƏRİ 
 Maqnit sahəsinin induksiyasının sahənin qüvvə xarakteristikası olduğunu 
izah edir. 
 Maqnit sahəsinin induksiya xətlərinin mövcudluğunu və istiqamətini sadə 
təcrübələrlə yoxlayır. 

---

 
Tə
iza
 
cəd
 
Qi
mü
M
Də
 
və 
Ye
mü
A
S
T
N
əklif olunan cəd
ahını yazırlar. 
Araşdırmanın
Mövzunun “Nə
dvəldə yazırlar: 
iymətləndirmə. 
üəyyən etmək ola
M-lar 
I
səvi
İzahe
tm
ə 
Maqnit sah
induksiyası
hənin qüvv
teristikası o
müəllimin k
izah edir. 
T
ətbiq
et
m
ə 
Maqnit sah
duksiya xət
mövcudluğ
istiqamətin
rübələrlə m
köməyi ilə
ərsin sonunda iş v
Maraqoyatma s
ya kompas əqrə
erin Cənub coğr
üzakirəsi dərslikd
Maqnit 
induksiyası
__________
Alt 
STANDARTLAR
Təlim  
NƏTİCƏLƏRİ 
dvəl və sxemlər.
n sxematik təsviri
ə öyrəndiniz”  h
Aşağıdakı meya
ar.  
I 
iyyə 
həsinin 
ının sa-
ə xarak-
olduğunu 
köməyi ilə 
Maqni
induks
hənin 
teristik
az səh
məklə
həsinin in-
tlərinin 
ğunu və 
i sadə təc-
müəllimin 
yoxlayır. 
Maqni
induks
mövcu
istiqam
təcrüb
xətalar
yoxlay
vərəqləri yığılır v
Dərs 23/Möv
sadə nümayiş təcr
əbinin şimal qütb
rafi qütbünə istiq
də verilən suallar 
__
Maqnit
induksiyası
istiqamə
_________
1.1.1. Elektro
başvermə səb
3.1.1. Elektro
cihazlardan is
 Yer kürəsin
yətini izah edi
 Kompasın  q
nümayiş etdiri
79 
  Şagirdlər araşdı
 
hissəsində verilən
arlar  əsasında təl
II 
səviyyə 
it sahəsinin 
siyasının sa-
qüvvə xarak-
kası olduğunu 
hvə yol ver-
ə izah edir. 
M
in
h
te
ə
e
it sahəsinin 
siya xətlərinin 
udluğunu və 
mətini sadə 
bələrlə kiçik 
ra yol verməklə  
yır. 
M
in
m
is
tə
d
və şagirdlərin por
 
vzu: 
YERİN M
rübəsi ilə yaradıl
bü həmişə Yerin 
qamətlənmiş  vəz
əsasında aparıla 
t 
ının 
ti
_____
Maqnit ind
xətlə
___
omaqnit (maqnit, 
əblərini şərh edir.
omaqnit (maqnit v
stifadə edir. 
nin maqnit sahəsin
r. 
quruluş  və  iş prins
ir.  
ırmanın sxemini 
İzahı
n açar sözlərin 
lim  məqsədlərinə
III 
səviyyə 
Maqnit sahəsinin 
nduksiyasının sa-
hənin qüvvə xarak-
eristikası olduğunu
əsasən doğru izah 
edir. 
Maqnit sahəsinin 
nduksiya xətlərinin
mövcudluğunu və 
stiqamətini sadə 
əcrübələrlə qismən
doğru yoxlayır. 
rtfoliosuna əlavə 
MAQNİT SAHƏ
la bilər: ipək sap
Şimal coğrafi q
ziyyət alır. Müş
bilər. 
duksiya 
əri
____ 
Maqnit
____
işıq), atom və  nü
və  işıq), atom və  n
nə malik olduğunu
ipini izah edir, on
çəkir və hadisən
şərhini təqdim 
 
ə nail olmaq də
IV 
səviyyə
u 
Maqnit sahəsin
induksiyasının
hənin qüvvə x
teristikası oldu
ətraflı və doğru
edir. 
n 
n 
Maqnit sahəsin
induksiya xətlə
mövcudluğunu
istiqamətini sa
təcrübələrlə sə
və düzgün yox
olunur. 
ƏSİ 
pdan asılan düz m
ütbünə, cənub qü
şahidə olunan ha
t spektri
________
üvə hadisələrini,  o
nüvə hadisələrinə  u
u  və bu sahənin  əh
ndan necə istifadə 
nin qısa 
olunan 
ərəcəsini 
ə 
nin 
n sa-
arak-
uğunu 
u izah 
nin 
ərinin 
u və 
adə 
ərbəst 
xlayır. 
maqnitin 
ütbü isə 
adisənin 
onların 
uyğun 
həmiy-
etməyi 

---