Microsoft Word fiz-9 mv az capa docx

89 
 
 
2. Cavab: Dairəvi cərəyanın istiqaməti sağ yivli burğu və ya sağ əl qaydasına əsasən təyin 
olunur: 
 
3. Cavab: K nöqtəsində induksiya vektorunun istiqaməti və maqnit əqrəbinin qütbləri səhv 
göstərilmişdir.  
4. Cavab: Elektrik cərəyanının istiqaməti elektronların hərəkət istiqamətlərinin  əksi 
istiqaməti qəbul olunmuşdur. Bu səbəbdən hidrogen atomunda elektronun 
saat  əqrəbinin hərəkəti istiqamətində dövr etməsi nəticəsində yaratdığı 
elementar dairəvi cərəyan saat əqrəbinin əksi istiqamətindədir. Sağ əl qaydası 
tətbiq olunduqda baş barmaq şəkil müstəvisindən bizə doğru perpendikulyar 
yönəlir. Bu istiqamət dairəvi cərəyanın yaratdığı maqnit sahə induksiya 
vektoru ilə üst-üstə düşür – induksiya oxu sanki dairədən bizə doğru çıxır.  İnduksiya 
xətlərinin çıxdığı hissə maqnit sahəsinin şimal qütbü qəbul olunmuşdur.  
5. Cavab: Sarğacdakı  cərəyanın istiqamətini dəyişməklə onun yaratdığı maqnit sahəsinin 
qütblərini dəyişmək olar. 
6. Cavab: A. 
 
Dərs 29/Mövzu: 
CƏRƏYANLARIN MAQNİT QARŞILIQLI TƏSİRİ 
Maraqoyatma mərhələsini dərslikdə verilən mətn və uyğun sualların (A bloku) müza-
kirəsi ilə həyata keçirilməsi tövsiyə olunur. Şagirdlərin fərziyyələri dinlənilir, maraq doğuran 
və təkrarlanmayan fərziyyələr lövhədə qeyd edilir.  
Tədqiqat sualı:
  “Naqildən cərəyan keçməsini digər cərəyanlı naqillə müəyyən etmək 
olarmı?”  
Təhlükəsizlik və vaxta qənaət etmək baxımından “Cərəyanlı naqillər arasında maqnit qar-
şılıqlı təsiri” araşdırmasının müəllim tərəfindən icra olunması tövsiyə edilir. Araşdırmanı icra 
edərkən kömək və  şagirdlərin diqqətini artırmaq məqsədilə  hər sıradan bir şagird nümayiş 
masasına dəvət olunur. Aparılan eksperiment nəticəsində məlum olur ki, paralel naqillərdən: 
1) birindən elektrik cərəyanı keçib digər naqildə  cərəyan olmadıqda onlar arasında heç bir 
maqnit qarşılıqlı təsiri baş vermir; 2) hər ikisindən eyni istiqamətdə cərəyan keçərsə, onlar 
Alt 
STANDARTLAR 
1.1.1. Elektromaqnit (maqnit, işıq), atom və nüvə hadisələrini, onların 
başvermə səbəblərini şərh edir.  
1.1.4. Elektromaqnit (maqnit, işıq), atom və nüvə hadisələrinin qanunauy-
ğunluqlarına dair topladığı məlumatları şərh edir. 
Təlim  
NƏTİCƏLƏRİ 
 Cərəyanlı paralel düz naqillərin maqnit qarşılıqlı təsirini təcrübələrlə 
nümayiş etdirir. 
 Cərəyanlı paralel düz naqillərin maqnit qarşılıqlı təsirinin 
qanunauyğunluğunu izah edir. 

---

 
ara
on
Ar
ara
dai
fər
S
1
2
Da
blo
 C
  C
old
 C
Ya
İk
Şa
yet
yo
El
1. 
2. 
Qi
mü
M
asında cazibə xar
nlar arasında itələm
raşdırmada müşah
asındakı maqnit 
ir fikir mübadi
rziyyələrlə müqay
.s 
 
Elektrik cə
istiqa
1 
Naqillərdəki c
istiqamətd
2 
Naqillərdəki c
istiqamətd
aha sonra şagirdl
oku) oxuyub aşağ
Cərəyanlı paralel 
Cərəyanlı parale
duğu kəmiyyətlər
Cərəyan şiddətini
aradıcı tətbiqetmə
ki paralel cərəyanlı
sarğac 
 
agirdlər dərsliyin 
tirirlər. Şagirdlər
xlayın” hissəsind
ektron resurslar
https://www.yout
https://www.yout
iymətləndirmə. 
üəyyən etmək ola
M-lar 
I səv
Nümayi
şetm
ə 
Cərəyanlı p
naqillərin m
şılıqlı təsiri
bələrlə nüm
məkdə çətin
rakterli maqnit qa
mə xarakterli ma
hidə olunan nətic
qarşılıqlı  təsirini
ləsi edirlər. Bu
yisə olunur. 
ərəyanının 
aməti 
cərəyanlar əks  
də olduqda 
ərəyanlar eyni 
də olduqda 
lər qruplara ayrıl
ğıdakı müddəalar
naqillər arasında
el naqillər arasın
r. 
in BS - də vahidin
ə mərhələsində v
ı 
Cərəyanlı para
ların uclarınd
sahələrinin q
təyin ed
Sağ əl qaydasın
 “Nə öyrəndiniz
rin özlərini qiymə
də verilən tapşırıq
r: 
tube.com/watch?
tube.com/watch?
Aşağıdakı meya
ar.  
viyyə 
paralel düz 
maqnit qar-
ini təcrü-
mayiş et-
nlik çəkir. 
Cərəy
naqillə
şılıqlı 
bələrlə
vermə
edir. 
90 
arşılıqlı təsiri yar
aqnit qarşılıqlı təs
cələr müzakirə e
in xarakteri, onu
u fikirlər  şagird
Maqnit qarşılıqlı 
xarakteri
Cəzbetmə 
 
 
lır və onlara dər
r əsasında təqdim
a maqnit qarşılıql
ndakı maqnit qar
nin tərifi.   
erilən keyfiyyət x
alel sarğac-
da maqnit 
qütblərini 
din 
Bu s
dakı m
təsir
na əsasən: 
 
Caz
z” hissəsində ver
ətləndirmələri üç
qlar yerinə yetiril
?v=1I3Pls38ipQ
?v=JP6Xpi2VxGw
arlar  əsasında təl
II səviyyə 
anlı paralel düz 
ərin maqnit qar-
təsirini təcrü-
ə az səhvə yol 
əklə nümayiş 
C
n
ş
b
y
ranır; 3) əks istiq
siri yaranır.  
edilir. Şagirdlər c
un səbəbləri haqq
lərin dərsin  əvv
təsirinin 
i 
Ma
xa
apar
İtələmə 
 
 
slikdə verilən nə
mat hazırlamaq tap
lı təsirlər mövcud
rşılıqlı  təsir qüvv
xarakterli şəkil m
sarğaclar arasın-
maqnit qarşılıqlı 
rinin xarakterini 
təyin edin 
zibə xarakterli 
rilən tapşırığı  çə
çün mövzunun so
lir.  
w 
lim  məqsədlərinə
III səviyyə 
Cərəyanlı paralel dü
naqillərin maqnit qa
ılıqlı təsirini təcrü-
bələrlə əsasən nüma
yiş edir. 
qamətli cərəyan k
cərəyanlı paralel 
qında gəldikləri 
vəlində irəli sü
aqnit qarşılıqlı təsi
arakteri eksperim
rılmadan necə mü
olunur? 
əzəri dərs materia
pşırılır: 
ddur. 
vəsinin modulun
məsələ həll olunur
Soldakı sarğacda c
istiqamətini dəy
onlar arasındakı
təsirinin necə dəy
təyin edin
İtələmə xarakterli
ətinlik çəkmədən
onunda “Öyrəndik
ə nail olmaq də
IV səviy
üz 
ar-
-
a-
Cərəyanlı para
naqillərin maq
şılıqlı təsirini t
bələrlə düzgün
yiş edir. 
keçdikdə 
naqillər 
qənaətə 
ürdükləri 
irinin 
ment 
üəyyən 
alını  (C 
nun asılı 
r: 
cərəyanın 
yişdikdə 
ı maqnit 
yişdiyini 
n 
 
n yerinə 
klərinizi 
ərəcəsini 
yə 
alel düz 
qnit qar-
təcrü-
n nüma-

---