Microsoft Word fm idar?Etm? M?Diniyy?Ti 2013. doc

Fuad Məmmədov

 

 

568

o, müvəffəqiyyət qazanıb. Əgər minnətdarlıq sözlərini əsirgəməyibsə, dün-

yanın gözəlliyini qiymətləndiribsə  və bu barədə danışmağa sıxılmayıbsa, 

əgər o, insanlarda ən yaxşı olanı görməyi bacarıbsa və özündə olan ən yax-

şı ilə səxavətlə paylaşıbsa, əgər onun həyatı insanları ruhlandırıbsa, haq-

qındakı xatirə isə onların qəlbində qalıbsa, - o, müvəffəqiyyət qazanıb.”  

Nəticə etibarilə  səmərəli fəaliyyət  şəxsiyyətdən xüsusi vərdişlər tələb 

edir. İnsan özündə şüurlu təfəkkürü, düzgün həyat mədəniyyətini və istəni-

lən həyat situasiyasında qələbəyə yönəldilmiş  uğurlu texnologiyaları  tək-

milləşdirməyi bacarmalıdır. O, şəraitin qurbanı olmayaraq və öz köməksiz-

liyinə  bəraət qazandırmayaraq, öz arzuları  və qoyduğu məqsədləri nəzərə 

alaraq, ona lazım olan şəraiti özü qurmağı və onu idarə etməyi, düzgün qə-

rarlar tapmağı və hətta faciəli situasiyalarda qələbə sonluğunu təmin etməyi 

öyrənməlidir. İnsanın xarakteri və şüurlu seçimi ilə şərtlənən həyat qabiliy-

yəti haqqında danışaraq, Bodo Şefer “qartalın” və “ördəyin” xarakterləri-

nin müqayisəsini verir. O, eqoizmdən azad olmağa qadir qartalları tərbiyə 

etmək zəruriliyindən danışır. “Ördəyin” prinsipi – hər bir şəraitə uyğunlaş-

ma, mübarizə və problemin həlli yollarını tapmaq əvəzinə - bəhanələrin ax-

tarışı, situasiyanı, onun innovativ təhlili  əvəzinə - birtərəfli görmə, nikbin 

mövqe  əvəzinə - bədbin mövqedir. Ördəklər  şəraitdən  şikayət edirlər və 

malik olduqlarını istəməyə məcburdurlar. Qartallar isə şəraiti dəyişirlər və 

istədikləri  şeyi əldə edirlər. Bu fərqi dərk edərək, ördəyə bənzəməmək və 

“qağıldamamaq”, şikayət etməmək, lakin hərəkət etmək çox vacibdir. Mü-

vəffəqiyyətə hesablanmış özünüidarə,  öz ləyaqətini, təbii keyfiyyətləri və 

qabiliyyətlərini obyektiv qiymətləndirmək, öz güclü cəhətlərini məqsəd-

yönlü şəkildə inkişaf etdirmək və pozitiv nəticələr əldə etmək üçün onlar-

dan effktiv istifadə etmək və onları müntəzəm olaraq günü-gündən yaxşı-

laşdırmaq bacarığını nəzərdə tutur. Belə özünüidarənin zəruri effektivlik şərti 

– biliklər, məntiq və gərgin əmək, qətiyyət, dözüm və möhkəm iradə, müəyyən 

situasiyada mövcud olan əlverişli üstünlükləri görmək, dərk etmək və düzgün 

istifadə etmək bacarığıdır. Hər bir insan təkrarolunmazdır. Onun təbii keyfiy-

yətləri, qəlbinin xüsusiyyətləri, xarakterinin əlamətləri,  şəxsi həyat təcrübəsi 

təkrarolunmazdır. Onun fərdiliyi yalnız ona məxsusdur.  

Öz qabiliyyətlərini və xöşbəxt həyat qurmaq imkanlarını lazımi surətdə 

qiymətləndirmək vacibdir, çünki ağıl, istedad və qabiliyyət – özünün inkişa-

fı, tələbatlarını təmin etmə və məqsədlərinə nail olma üçün səmərəli istifadə 

edilməli olan şansdır.  Ağılın sərvəti xeyirxahlığın sərvətindən üstündür, 

çünki sərvətlə  ağıl ala bilməzsən, ağılla isə  sərvət yaratmaq mümkündür. 

Sərvəti itirmək də olar, ağıl, bilik və vərdişlər isə şəxsiyyətin inkişafının nə-

ticəsi olan ayrılmaz insan kapitalıdır. Özündə yeniliyə həssaslığı, kreativli-

yi, innovativliyi, bəzən bu və ya digər mühitlə bizə sarınmış, bizim analitik 

---

İdarəetmə mədəniyyəti 

 

569

təfəkkür imkanlarımızı  məhdudlaşdıran təfəkkür stereotiplərindən imtina 

etmək bacarığını, taxılı alaq otundan ayırmaq qabiliyyətini, öz seçimimizi 

və bizim özümüzə məxsusluğumuzu təkmilləşdirmək çox vacibdir. Özünü 

bizim inkişafımıza, ruhi vəziyyətimizə pozitiv təsir göstərən, zəngin təcrü-

bəyə və məhsuldar həyat fəaliyyətinin effektiv strategiyalarına malik yaxşı 

və ağıllı adamlarla əhatə etmək lazımdır. Bununla bərabər mədəniyyətinin 

sizin mədəniyyətinizlə uyğunsuzluğu aşkar olan insanlarla ünsiyyətdən qəti 

surətdə çəkinmək lazımdır, çünki belə insanlar sizin sağlamlığınıza, şüuru-

nuza və davranışınıza destruktiv təsir göstərən mənbə ola bilərlər. Lakin bu 

zaman, əgər bu mümkündürsə, mənbəyinin sosial mühit və insanın tərbiyəsi 

ilə şərtlənən müəyyən dünyagörüşü olduğu neqativ energetikaya malik in-

sanların mədəniyyətinin pozitiv dəyişilməsinə kömək etməyə çalışmaq la-

zımdır. İnsan şəraitin qulu olmalı deyil, lakin vəziyyətləri öz maraqları xid-

mətinə yönəldərək, digər insanların maraqlarına zərər yetirmədən, onları 

pozitiv dəyişdirməlidir. Əgər hər hansı bir vəziyyəti dəyişmək bizim qüv-

vəmiz xarıcindədirsə, təbii hadisələr kimi onları da sakitcə qəbul etməliyik.  

Bizim fəaliyyətimizi çətinləşldirən səbəbləri yalnız xarici mühitdə deyil, 

həm də öz mövqeyimiz və fəaliyyətimizdə, qətiyyətimizdə və real vəziyyət-

ləri öz maraqlarımızda istifadə etmək bacarığında axtarmaq lazımdır. Bu-

nun üçün insan öz həyat fəaliyyətinə görə yüksək məsuliyyət mədəniyyəti-

nə malik olmalı, özünü şəxsi taleyinin sahibi hiss etməlidir. Mürəkkəb və-

ziyyətləri nikbin qavramaq, onlara ləyaqətlə reaksiya vermək və təmkinini 

saxlayaraq imkan daxilində düzgün qərarlar və hərəkətlər qəbul etmək çox 

vacibdir. Öz əlacsızlığına bəhanə axtarmaq deyil, amma bütün enerjisini 

qoyulmuş məqsədə çatmağa yönəldərək, situasiyanın çağırışına ağıllı cavab 

tapmaq lazımdır.

58 

Bu zaman pozitiv təfəkkür və hadisələrə hakim münasi-

bət yetişdirmək, situasiyanı düzgün qiymətləndirmək və elə aktiv fəaliyyət 

göstərmək lazımdır ki, vəziyyəti öz müvəffəqiyyətinin və öz xoşbəxtliyinin 

maraqlarına tabe edərək, onu dəyişəsən.  

Müvəffəqiyyətin  əldə edilməsində  şəxsi intizam və özünə  nəzarət  mü-

hüm rol oynayır. Biz artıq o haqda danışmışıq ki, əgər insan situasiyanı ida-

rə etmirsə, onda situasiya onu idarə etməyə başlayır. Bu bizim uğurlarımı-

zın əsasını təşkil edən gündəlik praktik fəaliyyətə münasibətdə də ədalətli-

dir. Qoyulmuş məqsədə çatmaq üçün yalnız biliklər və bacarıqlar, istedad 

və qabiliyyətlər, fəaliyyət planları və texnologiyalar kifayət deyil. Nəzərdə 

tutulan planların daha yaxşı tərzdə həyata keçirilməsində özünə inam, şəxsi 

                                                            

58

 Françesko Petrarka deyirdi: “ Əgər qartal ola bilərsəndə, dolaşalar arasında birinci olmağa 

çalışma”. 

 

---