Microsoft Word Geo-6 mv az-capa doc

 
 
143 
 
 
 
Dərsdə  şagirdlərin  əsas bacarıqlarından olan planın oxunmasının təməli qoyulur. 
Nəzərə alınmalıdır ki, bu fəaliyyət, adətən,  şagirdlərdə çoxlu çətinlik yaradır. 
Planda obyektlərin real görünüşü təsvir olunmur. Bütün təsvirlər  şərti işarələrlə 
göstərilir. Şərti işarələri yadda saxlamaq və düzgün oxumaq vərdişləri şagirdlərdə 
praktiki fəaliyyətlər nəticəsində formalaşdırılır. Bu bacarıqlar şagirdlərə informati-
ka dərslərində informasiyanın kodlaşdırılması mövzusundan tanışdır.  
  Motivasiyanı dərslikdə verilən rəsm və sual  üzərində qurmaq olar. Rəsmlərin 
müzakirəsi sonradan “məhəllin planı” anlayışının izah olunması üçün şagirdlərdə 
əlverişli zəmin yaradır.  Şagirdlər cavablarını  əsaslandıran zaman “kiçildilmiş  təs-
vir”, “şərti işarələr”, “yuxarıdan görünüş” kimi ifadələrdən istifadə etmələri məq-
sədəuyğundur. 
 Fəaliyyətin nəticəsi kimi aşağıdakı cədvəl tamamlana bilər. 
 
Yer səthində təsvirlərin fərqləri 
 
 
Uyğun suallarla şagirdləri belə nəticə çıxarmağa istiqamətləndirmək olar: məhəllin 
planı  məhəll barədə daha dolğun məlumat verir. Planda bütün obyektlər  şərti 
işarələrlə təsvir olunub. Eyni bir ərazinin təsvirini planda və peyklərdən (yuxarıdan 
görünüşünü)  internet resurslardan əldə olunan şəkillərlə müqayisə etmək olar. 
İnternet resurs: http://maps.google.ru 
 Məzmunun mənimsənilməsini qrup formasında yerinə yetirmək olar. Qrup 
işinin  nəticəsi kimi sxem çəkmək olar.  
 
 
Müəyyən etmək olarmı? Aerofotoşəkildə Planda 
Şəhər, kənd və çayın adını - 
+ 
Çayın axdığı istiqaməti - 
+ 
Meşədəki ağacların enli və ya 
iynəyarpaqlı olmasını 
- + 
Ərazidən keçən yolu 
+ 
+ 
Ərazidə gölün mövcud olmasını + + 
Yaşayış məntəqəsinin formasını + + 

---

 
144
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şagirdlərin diqqətini plan və xəritədə olan şərti işarələrin bir-birindən fərqlənmənə 
yönəltmək məqsədəuyğundur. Plan və  xəritədə legendanın müqayisəsini davam 
etdirmək olar. 
 
 Öyrəndiklərinizi tətbiq edin 
Konturlu: qarışıq meşə, bağ, çəmənlik  
Xətti: çay, elektrik xətləri 
Miqyassız: körpü, kol 
 Nə öyrəndiniz  
Ərazinin yuxarıdan və şərti işarələrlə təsviri plan adlanır. Şərti işarələr konturlu, 
xətti, miqyassız  olur.  Meşə, bağ, göllər  konturlu  işarələrdir. Zavod, körpü, 
qüllələr isə  miqyassızdır. Zolaqboyu uzanan  obyektləri — yollar, kanallar və s.  
xətti  şərti işarələr ilə təsvir olunur. 
 
Öyrəndiklərinizi yoxlayın   
1. Çay  şimal-şərqə axır. 
2. Çayın üzərində taxta körpü tikilmişdir. 
3. Təzəkənd qəsəbəsindən cənub-qərbdə bağ yerləşir. 
4. Təzəkənd A nöqtəsindən şimal-qərbdə yerləşir. 
Şərti işarələr 
miqyassız 
konturlu 
xətti 
 
 Meyvə bağı 
 Kolluq 
 Çəməlik 
 Qırılmış meşə 
 Enliyarpaqlı meşə
 Seyrək meşə 
  Göl 
 Qəsəbə 
Quyu 
Taxta körpü 
 Metal körpü 
 Tək ağac 
   Bulaq 
    Bina 
Dəmiryol stansiyası 
 
Şose 
Cığır 
Elektrik xətləri 
Dəmir yolu 
Çay 
 
 
 
 

---

 
 
145 
Dərsdən sonra  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qiymətləndirmə meyarları: 
  Təsviretmə 
  İzahetmə  
Zəif Orta 
Yüksək 
Şərti işarələrin müxtəlif növ-
lərinə nümunə göstərməkdə 
və izah etməkdə çətinlik çə-
kir.  
Şərti işarələrin müxtəlif 
növlərinə nümunələr göstərir, 
amma dəqiq izah edə bilmir.  
 
Şərti işarələrin müxtəlif 
növlərini nümunələrlə geniş 
izah edir. 
 
Məhəllin planını çətinliklə 
oxuyur. 
Məhəllin planını qismən  
oxuyur. 
Məhəllin planını düzgün 
oxuyur. 
 
 
Praktiki dərs 49 / Mövzu:
 
PLANIN TƏRTİBİ VƏ ONUN ÜZƏRİNDƏ İŞ 
 
Məntəqələr 
Plan üzərində 
məsafə(sm-lə) 
İstiqamət 
Həqiqi 
məsafə 
2-ci məntəqə 
6 
Şərq 
600 metr 
3-cü məntəqə 
4 Cənub-şərq 400 
metr 
4-cü məntəqə 
2 
Şimal-şərq 200 
metr 
5-ci məntəqə 
2 
Şimal 200 
metr 
6-cı məntəqə 
4 
Şimal-şərq 400 
metr 
7- ci məntəqə 
2 
Şimal-şərq 200 
metr 
8-ci məntəqə 
1 
Şimal-şərq 100 
metr 
Yolun ümumi uzunluğu 
 
 
 
Alt 
STANDARTLAR
1.3.1. Kartoqrafik təsvirlərdə istifadə olunan elementləri  şərh 
edir. 
1.3.2. Yaşadığı ərazinin planını tərtib edir. 
 
 
 
Dərsin 
MƏQSƏDİ 
 məhəllin planına əsasən məsafə və istiqaməti müəyyən edir; 
 şərti işarələrdən istifadə etməklə, üfüqün cəhətlərini və miqyası 
nəzərə almaqla sinif otağının planını tərtib edir.  
 
 

---