Microsoft Word H. Eliyev 21 cild haz?r doc
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________________________________ 380
Məhz buna görə də 1994-cü ilin may ayında biz Ermənistanla atəşin dayandırıiması haqqında saziş imzalamışıq və bu sazişə indiyə qədər riayət edirik. Beş ildən artıqdır ki, həm Ermənistan, həm də Azərbaycan atəşkəs rejimi şəraitində yaşayır. Amma məsələ bu vəziyyətdə qala bilməz. Bizim üçün bu, çox ağırdır. Çünki, artıq qeyd etdim, bizim torpaqlarımız işğal altındadır, insanlar çadırlarda yaşayırlar. Ermənistan üçün bəlkə bizim kimi ağır deyildir. Amma onlar üçün də bu, böyük bir problemdir. Ona görə də, şübhəsiz ki, dil tapmaq lazımdır. Düzgün qərar qəbul edilməlidir, ədalətli sülh əldə etməliyik. Bilirsiniz ki, bu məsələ ilə ATƏT-in Minsk qrupu məşğul olur. Minsk qrupunun həmsədrləri - Rusiya, Amerika Birləşmiş Ştatları, Fransa bu işlərə rəhbərlik edirlər. Ötən illər biz onlarla çox geniş əməkdaşlıq etmişik. İki dəfə - 1994-cü ilin dekabrında və 1996-cı ilin dekabrında Budapeştdə və Lissabonda ATƏT-in zirvə görüşlərində Ermənistan- Azərbaycan münaqişəsi müzakirə edilib və bu barədə müvafiq qərarlar qəbul olunubdur. Ondan öncə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası Azərbaycanın torpaqları işğal olunan zaman işğal edilmiş torpaqlardan Ermənistan silahlı qüvvələrinin qeyd-şərtsiz çıxması haqqında qətnamələr qəbul edibdir. O qətnamələr Ermənistan tərəfindən yerinə yetirilməyibdir. Budapeştdə, Lissabonda qəbul olunmuş prinsiplər isə yenə də Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyinə görə həyata keçirilməyibdir. Siz bilirsiniz, Lissabon zirvə görüşündən sonra ATƏT-in Minsk qrupu iki təklif irəli sürdü. Biz onların ikisinə də müsbət münasibət göstərdik. Ancaq onlar həyata keçirilmədi. Çünki Ermənistan o təklifləri qəbul etmədi. Keçən ilin sonunda yeni bir təklif irəli sürüldü. Bu təklifi də biz qəbul etmədik. Əvvəlki iki təklif Azərbaycanın tələblərini o qədər də təmin etmirdi, ancaq müəyyən qədər ədalətli hesab oluna
__________________________________________ 381
bilərdi. Onların əsasını təşkil edən prinsiplər ondan ibarətdir ki, Dağlıq Qarabağa Azərbaycanın tərkibində yüksək dərəcəli özünüidarəetmə statusu verilsin, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfındən işğal olunmuş Azərbaycan torpaqları azad edilsin və yerlərindən zorla çıxarılmış insanlar öz daimi yaşayış yerlərinə qayıtsınlar. Dağlıq Qarabağın əhalisinin hamısının - həm azərbaycanlıların, həm də ermənilərin təhlükəsizliyi təmin edilsin. Ermənistan bunu qəbul etmədi. Son təklif isə ondan ibarətdir ki, «Ümumi dövlət» formulu irəli sürülür. Yəni formal olaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyü saxlanılır və Azərbaycanın ərazisində Dağlıq Qarabağ kimi yeni bir dövlət yaranır. Azərbaycan dövlətinin isə özünün tərkibində olan və bu bölgəsində yaranan dövlətə heç bir hüququ olmur. Məlumdur ki, Ermənistan tərəfi münaqişə başlanandan qarşısına məqsəd qoyub: ya Dağlıq Qarabağı Ermənistana tamamilə qatmaq, bağlamaq, yaxud da ki, Dağlıq Qarabağa müstəqillik statusu əldə etmək. Son təklif, yəni «ümumi dövlət» formulu Ermənistanın bu iddiasını şübhəsiz ki, təmin edir. Biz isə, görünür ki, özümüz-özümüzü aldatmalı olacağıq. Düşünəcəyik ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü pozulmayıbdır, Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın tərkibindədir, yəni ərazisindədir, amma Dağlıq Qarabağ tam müstəqildir. Təbiidir ki, biz bunu qəbul edə bilməzdik və bu gün də deyirəm ki, biz bunu qəbul edə bilmərik. Son 15 gündə Amerika Birləşmiş Ştatları prezidentinin Dağlıq Qarabağ problemi üzrə xüsusi səfiri və Rusiyanın xarici işlər naziri bizim bölgəmizi - həm Ermənistanı, həm də Azərbaycanı ziyarət etmişlər. Mən onların ikisi ilə də çox ətraflı danışıqlar aparmışam və açıq-aydın bildirmişəm ki, həm Amerika Birləşmiş Ştatları, həm Rusiya, həm də Fransa Lissabon zirvə görüşündə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri kimi üzərlərinə düşən vəzifəni indiyə qədər yerinə
__________________________________________ 382
yetirməyiblər. Biz hesab edirik ki, Minsk qrupu və onun həmsədrləri Azərbaycan üçün münasib olan yeni təklif təqdim etməlidirlər. Belə olmasa məsələ həll edilə bilməyəcəkdir. Siz bilirsiniz ki, Azərbaycan təcavüzə məruz qalmış bir ölkədir. Azərbaycanın bir milyondan artıq qaçqınları yeddi ildir ki, çadırlarda yaşayırlar. Bizim millətimiz dözümlüdür, ancaq hər dözümün də bir həddi vardır. Mən bunları sizə bildirərək bir daha bəyan edirəm ki, biz məsələnin yalnız və yalnız sülh yolu ilə həll olunmasının tərəfdarıyıq. Bunun üçün bundan sonra da çalışacağıq, atəşkəs rejimini qoruyub saxlayacağıq. Bu məqsədlə son dəfə Yaltada Ermənistan prezidenti Koçaryanla mənim görüşümün nəticəsində biz müdafiə nazirlərinə göstəriş verdik ki, onlar görüşsünlər və lazımi tədbirlər görsünlər. Bir neçə gün bundan öncə sərhəddə Ermənistanın müdafiə naziri ilə Azərbaycanın müdafiə naziri görüşüblər, danışıqlar aparıblar və atəşkəs rejiminin daha da möhkəmlənməsi üçün tədbirlər həyata keçirəcəklər. Biz sülh əldə etmək üçün bütün vasitələrdən istifadə etməyə çalışırıq. O cümlədən son zamanlarda Azərbaycan prezidenti və Ermənistan prezidentinin görüşləri də, hesab edirəm, çox əhəmiyyətlidir. Ancaq məsələni həll etmək üçün Minsk qrupu, ATƏT daha ciddi çalışmalıdır. Siz buyurdunuz ki, təşkilatımz münaqişələrin həll edilməsi ilə məşğul olmur. Biz bunu bilirik. Ancaq eyni zamanda siz bu işə çox böyük maraq göstərirsiniz. Bu, bizi sevindirir. Güman edirik ki, böyük maraq göstərərək və Avropa Şurası kimi, Avropanın bütün bölgələrində sülhün, əmin-amanlığın təmin olunmasına nail olmaq üçün siz də öz səylərinizi imkan dairəsində qoyacaqsınız. Siz buyurdunuz ki, Gürcüstanın Avropa Şurasına qəbul olunmasından guya biz narahatıq. Bu, belə deyil. Biz sevinirik. Mən prezident Şevardnadzeni bu münasibətlə
Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|