Microsoft Word Hikmet 15. doc
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- qalxaram.
- Mey iç ki, f əl ək m əni v ə s əni h əlak etm ək ist əyir, M ənl ə s ənin pak canının q əsdind
- Bir bu q əd ər çocuqluqdan ustad olduq, Bir bu q əd ər öz ustadlı ğımıza şad olduq. Sözun sonun e
- Bu kuz ə m ən kimi zar a şiq olub, Bir nigarın saçının b əndind ə olub. Onun boynunda gördüyün bu d əst ə
Ədəbiyyatşünaslıq 35 Rumi v ə Hafizdə işlənən bu sayaq bədii-rəmzi deyimlər hedonizmdən və maddiyyatdan uzaq batini hikm ətamiz məna bildirir (10.s.143; 4.c.2.s.958): ز م ا ا ن ن زا . ردا ، ر فد ! ا م رد Torpa ğımdan əgər buğda bitsə, Ondan çör ək bişirsələr məstlik artırar. D əfsiz qəbrimin üstünə gəlmə, qardaş Allahın b əzmində qəmlik yaraşmaz. ب و ر ز م ن Türb əm üstündə mey və mütriblə otur S ənin qoxunla qəbirdən rəqs edə-edə qalxaram. Dünya fani v ə dəyişkəndir, bu gün səbzə çəməndə otur ki, sabah sənin və m ənim torpağımdan səbzə çıxacaq (1.s.40): ر و ه و ن دراد ر و رد د و ز Mey iç ki, f ələk məni və səni həlak etmək istəyir, M ənlə sənin pak canının qəsdindədir. Ç əməndə (səbzədə) otur və şirin mey iç, M ənimlə sənin torpağından çox belə səbzə çıxar. Füzuli is ə torpağından düzələn sağərin rindlər məslisini gəzib onun niyazını çatdırmasını ist əyir (13.s.166): M ən xud öldüm, ey türabımdan olan sağər, müdam Rindl ər bəzmin gəzib bir-bir yetir məndən niyaz. X əyyam dünyəvi amildən yapışanda ömrü mənasız və puç bilir, hətta elmd ə ustad olmağı da ona təsəlli vermir (1.s.35): د ا د د د د ا ر ار ن زا د و 36 Щикмят Bir bu q ədər çocuqluqdan ustad olduq, Bir bu q ədər öz ustadlığımıza şad olduq. Sözun sonun e şit ki, bizə nə yetdi? Torpaqdan g ələrək küləyə getdik. Torpaqdan yaranan kuz ə də, onu düzəldən insan da yenə torpağa gedir, y əni Qur’an təbirinə görə Haqqın vəchindən savayı nə varsa fanidir: رد شود ر نا ز ر ز را ه ود م د ش و شو درو ز ز شو ز ور ز و Dün ən kuzəgərlər kargahına getdim, İki min susan və danışan kuzə gördüm. Bird ən bir kuzə haray qopardı: Hanı kuz əgər, kuzədən içən və kuzəsatan? B əs çöldə bitən lalə və bənəfşə, kuzəyə qoyulan dəstək onun hikmtamiz b ədii təxəyyülündə necə təsəvvür edilir? (1.s.14, s.4): رد ا د راز د ه ا د ر ن زا ور ز خ ه ا ا د ر خر Çöld ə olan hər bir laləzar Bir şəhriyarın qanından qızarıb. Yerd ən bitən hər bənəfşə gülü Bir nigarın üzünd ə xal olmuşdur. ا ا د راز ز ا د ر ز رد وا ند رد د ا ا د ند ا د ر Bu kuzə mən kimi zar aşiq olub, Bir nigarın saçının b əndində olub. Onun boynunda gördüyün bu d əstə, Bir yarın boynunu qucan əl olub. Kims ə öz zahiri gözəlliyinə, qüdrət və hakimiyyətinə qürrələnə bilməz, tale el ə gətirər ki, nadanın gəzdiyi torpaq bəlkə də bir cananın çöhrəsi və ya binaya qoyulan k ərpic isə sultanın barmağı ola bilər (1.s.9): Ədəbiyyatşünaslıq 37 ا اد ه ز ا و ا ا ا ه زو ا ا H ər nadanın ayağı altında olan torpaq Bir s ənəmin əli və bir cananın çöhrəsidir. Eyvan sütununa qoyulan k ərpic, V əzir barmağı və ya sultan başıdır. Ox şar məzmunlar Fəridəddin Əttarın rübailərində də müşahidə edilir (12.s.102): ا ا ا نا د ز ا ه تارذ ا نا د و ! را وا ن ا نا د ور و Torpa ğın tərkibi ağıllıların bədənindəndir, Havanın z ərrələri cümlə dodaq və dişdəndir. Dü şün! Ayaq qoyduğun torpaq, Göz əllərin saçı və dilbərlərin üzündəndir. Bütün bu v ə ya buna oxşar mənada söylənən hikmətamiz deyimlər keçmi şdə baş verənlərdən ibrət üçündür və Xaqani “Eyvani-Mədain”i həmin ibr ətlə başlayır (3. s.303): ،ن ه ن ه ، د زا ت لد ا ا نا ا ناد ت ار Ayıl, ey ibr ət görən könül, ayıl! M ədayin xərabələrini ibrət aynası bil!. Hafizin bu beyti d ə həmin mənaya uyğun dünya həyatının vafasızlığına i şarə edən hikmətamiz xəbərdarlıq kimi səslənir(4.c.1.s.454): ح از بدا ط ز د و ا و Q ədəhi ədəblə götür ki, onun tərkibi C əmşidin, Bəhmənin və Qubadın başının kasasındandır. “Buludun s əbzə üzərinə ağlaması” çox incə bir kinayəli istiarə və ya t əşxis sənətidir. Bu gün biz həmin səbzə üstündə tamaşa ediriksə, bizim torpa ğımızdan çıxan səbzə üstündə kimlər tamaşa edəcək? (1.s.4): Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|