Microsoft Word Hikmet 15. doc
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Güman p ərd əsi aradan ged ərs ə, O qalar, O! n ə s ən qalarsan, n ə m ən.
- Bu qaranlıq gec əd ən k ənara yol tapmadılar, Əfsan ə söyl əyib yuxuya getdil ər.
- Biliyim o yer ə çatdı ki, Bildim ki, h əl ə nadanam.
- Qara palçıqdan tutmu ş Züh əlin zirv əsin əd ək, Dünyanın bütün mü şküll ərini h əll etdim. T
- Bir d əm al əmin b əndind ən azad deyil əm, Bir d əm vücudumdan şad deyil əm. Ruzigara çox
- Ey könül, mü əmmanin idrakına yetm əzs ən, Bilik sahibl ərinin inc əlikl ərin ə yetm əzs ən.
26 Щикмят Əzəlin sirlərin nə sən bilirsən, nə mən. Bu mü əmma hərfi nə sən oxuyursan, nə mən. P ərdə arxasında mən-sən söhbəti var, P ərdə düşsə, nə sən qalarsan, nə mən. Gerç əkliyin insan zehnində təsəvvürü, əzəli sirlər barədə şəkk və t ərəddüd, elm və mərifətin aşkar olması, ruhi yüksəliş və bütün varlıq aləminin ilahi nurla mü şahidəsi barədə çox şeylər söylənilib. Ancaq pərdə arxasında nə var? Bunu kims ə bilmir. Hafiz bu barədə belə deyir ;.c.2.s.747): و ز د هاز ا و د ا زار د ها ن و Get, ey xudbin zahid ki, s ənin və mənim gözümdən, Bu p ərdənin sirri gizlidir və gizli qalacaq. M əsələyə vəhdət baxımından yanaşsaq, kəstət və maddi varlıq rəmzi olan”m ən” və “sən” pərdəsi aradan götürülərsə, yalnız Onun vücudu qalar. Şeyx Əttar (12.s.32): رد د و ا ن زا را د د وا و وا و ، Bir an n ə sən, nə mənim olmadığım şeyin – Keyfiyy ətini nə sən bilərsən, nə mən. Güman p ərdəsi aradan gedərsə, O qalar, O! n ə sən qalarsan, nə mən. X əyyam həmin fikrin davamı olaraq, qaranlıq sirlərə aid müxtəlif zümr ələrin dediklərini əfsanə adlandırır, çünki Haqqdan savayı kimsə pərdə arxasında olan ilahi sirl əri bilməz (1.s.15): باد و ب ا ل رد نو د ر ز ر و با رد F əzl və ədəbi əhatə edənlər, Kamal m əclisində söz sahibi oldular. Bu qaranlıq gec ədən kənara yol tapmadılar, Əfsanə söyləyib yuxuya getdilər. Ədəbiyyatşünaslıq 27 O, elmd ən məhrum qalmayıb çox sirləri bilsə də, yenə bir şey bilmir, Haqqın əzəli elmi qarşısında onun bilgisi çox cüzidir (1.s.25): مو ز لد ه م را ا ز د زور و مد ل ود و د ه م ه Heç vaxt ür əyim elmdən məhrum olmadı, M ənə bəlli olmayan sirlər az qaldı. Yetmiç iki il gec ə-gündüz ömür sürdüm, M əlum oldu ki, heç nə məlum olmadı. Zahird ə özünə qürrələnən insan elə güman edir ki, bütün şeyləri bilir, ancaq Haqqın sonsuz hikm əti müqaqbilində o, heç nə bilmir. İnsan nə qədər çox bil ərsə, öz elminin azlığını daha çox anlayar. Əbu Şəkur Bəlxi bu barədə deyir (2. s.223): اد ر ا اد ز ه ا Biliyim o yer ə çatdı ki, Bildim ki, h ələ nadanam. Elml ər arasında ən çətin və həlledilməz sual əcəl düyünüdür (1.s.31): ا م زا ز جو ار ت ه مد ه مد ا د ه Qara palçıqdan tutmu ş Zühəlin zirvəsinədək, Dünyanın bütün mü şküllərini həll etdim. T ədbirlə müşküllərin bəndlərini açdım, H ər bənd açıldı, əcəl bəndindən başqa. Nizaminin q əhrəmanı İskəndər dünyadan doymur və bütün elmlərdən x əbərdar olsa da ölüm qarşısında aciz qalır (8.s.245): ز و ز م د ن د زا د ز ه ما ا د اد ه ز ما و گ 28 Щикмят Onun baxı şları təzadlıdır, belə ki, adətən həyatda xoşluq tərənnüm edən şair bir an aləmin bəndindən – yəni nəfsdən azad ola bilmir, bəlkə elə bu sıxıntıya gör ə ruzigara çox şagirdlik etsə də, dünyanın işində özünü ustad saymır (1.s.35): داز ز مد ما ما د د د و زا ندز مد ر مد ر زور د ما د ا ز ه ن ر رد Bir d əm aləmin bəndindən azad deyiləm, Bir d əm vücudumdan şad deyiləm. Ruzigara çox şagirdlik etdim, Dünyanın i şində hələ də ustad deyiləm. X əyyam bəlkə də aləmin sirləri və gerçək həyatın doğurduğu təzadlar arasında ça ş-baş qaldığına görə hissi varliqdan başqa heç nəyi qəbul etmir (1.s.10): ر ار را ا د رد ه ن ز ه لد رد ر ه ا زا Sirl ər pərdəsinə kimsə yol bulmaz, Canın cilv əsindən kimsə agah olmaz. Torpaq ür əyindən özgə mənzilgah yox, Mey iç ki, bu əfsanələr az deyil. H əmin məntiqin davamı olaraq “ bir halda ki, bu müəmmaları dərk edə bilmirs ən, elə bu dünyada özunə behişt düzəlt” – deyir (1.s.42): اردا لد ا اد ن ز رد ز م و ز ا ر ا Ey könül, mü əmmanin idrakına yetməzsən, Bilik sahibl ərinin incəliklərinə yetməzsən. Burada mey v ə camdan behişt düzəlt, Oradakı behi ştə yetəsən, ya yetməyəsən. Ox şar düşüncə tərzini Hafizdə də tapmaq olur (4.s.109): Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|