Microsoft Word ihyo zakot ziyouz com doc
Yüklə 175,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zakotdagi nozik botiniy odoblarning bayoni
- «Albatta Alloh mo‘minlarning jonlarini va mollarini ulardan jannat barobariga sotib oldi»
- «Biz ularni bahramand qilgan narsalardan infoq-ehson qiladilar»
- «Agar (Alloh) sizlardan (mol-dunyolaringizning barchasini) so‘rab, sizlarni qiynaydigan bo‘lsa, sizlar baxillik kilursizlar»
- «Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlana olsa bas, ana o‘shalar najot topguvchilardir»
Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy
www.ziyouz.com кутубхонаси 7 zohirlarga hujum qilishdan saqlanish lozim bo‘ladi. Sakkiztadan ikkita sinf ko‘p mamlakatlarda topilmaydi. Bular: qalblari ulfat qilinganlar; zakot yig‘uvchilar. Boshqa mamlakatlarda esa to‘rt sinf mavjud: faqirlar; miskinlar; qarzdorlar; musofirlar. Ikki sinf esa ba’zi mamlakatlarda bo‘lib, boshqasida topilmaydi. Ular g‘oziylar; mukotablar. Agar, masalan, beshta sinf topilsa, zakotining molini ular o‘rtasida teng yoki yaqin qilib beshga taqsimlaydi. Va har bir sinf uchun bir qism tayin qiladi: So‘ng har bir qismga uch hissa yoki ko‘proq belgilaydi. Bu taqsimot teng yoki yaqin bo‘ladi. Unga sinf kishilari o‘rtasida tenglikka rioya qilishi shart emas. O’ntaga yoki yigirmataga taqsim qilishi mumkin. Har birining nasibasini kamaytira oladi. Ammo sinflarning o‘zi esa ziyoda va nuqsonni qabul qilmaydi. Agar topilsa, har bir sinfda uchtadan kam qilmaslik lozim bo‘ladi. Fitr sadaqada ham beshta sinf topilsa, undagi kishilar sonini o‘n beshtaga yetkazish vojibdir. Agar imkoni bo‘la turib ularni bittaga kamaytirsa, ana shu bir kishining nasibasiga jarima to‘laydi. Agar unga vojib o‘laroq beradigan moli kamligi uchun qiyin bo‘lsa, zakot berishi lozim jamoaga sherik bo‘lsin hamda o‘z molini ularniki bilan aralashtirsin. So‘ng olishga haqli kishilarni yig‘ib, ularga molni topshirsinki, bunda ular hissador bo‘lsinlar. Chunki zakotda shunday qilmoq lobiddir (Imom Abu Hanifa mazhablarida zakotni sakkiz sinfdan biriga bersa bo‘ladi. Ulamolarimiz aytishlaricha, mol egasi ixtiyorlidir. Agar xohlasa, sakkiz sinfning hammasiga beradi. Xohlasa, bir sinf bilan chegaralanadi. Shuningdek, xohlagan sinfidan faqat bir kishiga ham berishi mumkin. Bu sahobalardan Umar ibn Xattob, Ali, Ibn Abbos, Maoz ibn Jabal, Huzayfa va boshqalarning so‘zlaridir. Bu to‘g‘rida ular o‘rtasida ixtilof bo‘lmaganidan ushbu hukm ijmoan sobitdir. «Al-Kanz» sharhida shunday deyilgan.).
Bilgilki, oxirat yo‘lining muridiga zakotda bir necha vazifalar bor: Birinchi vazifa - zakotning vojibligi va ma’nosini fahmlamok. Undagi imtihon mazmunini tushunmoq hamda uning badaniy ibodat emas, faqat moliyaviy tasarruf bo‘lgani holda nega Islom binolaridan qilinganini anglamoq. Bu uch xil sharhlanadi.
ma’bud yolg‘izligiga iqror bo‘lmoq va muvahhid uchun Yakka, Yolg‘iz Zotdan o‘zga mahbub qolmasligi vafo komilligining shartidir. Chunki muhabbat sheriklikni qabul etmaydi. Til bilan bo‘lgan tavhidning manfaati kamdir. Balki muhibning darajasi mahbubdan ayrilish bilan sinaladi. Mol xalq nazdida mahbubdir. Chunki u dunyodan lazzat olish asbobidir. U sababli olam bilan do‘stlashishadi, mahbubga yo‘liqish bo‘lgani holda o‘limdan nafratlanishadi. Bas, bunda mahbub to‘g‘risidagi da’volarida sinovga yo‘liqdilar hamda ohanrabo va ma’shuqalari bo‘lmish moldan ayrildilar. Shuning uchun ham Alloh taolo:
yo‘liqishga shavq etgani uchun nafs bilan saxiylik qilmoqdir. Mol bilan saxovat qilish esa yengilroqdir. Bu ma’no tushunilganda odamlar mol sarfiyoti bo‘yicha uch qismga bo‘lindilar. Birinchi kism - tavhidda rost bo‘lib, ahdi vafo qildilar. Va barcha mollaridan voz kechib, bir dinor yoki dirham ham saqlamadilar. Zimmalariga zakot vojib bo‘lishkdan bosh tortdilar. Hatto birlaridan: «Ikki yuz dirhamga qancha zakot vojib bo‘ladi?» deb so‘rashganida, shunday degan ekanlar: «Ommaga bo‘lsa, shariat hukmi bilan besh dirham. Bizga esa hammasini sarf etmoq vo-jib bo‘ladi». Shu bois Abu Bakr Siddiq (r.a.) mollarining hammasini, Umar (r.a.) esa yarmini sadaqa qildilar. Payg‘ambar (s.a.v.): Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy
www.ziyouz.com кутубхонаси 8 «Ahli ayolingga qanchasini qoldirding?» deganlarida, Umar (r.a.) «Shunchasini», degan javobni berdilar. Abu Bakrga (r.a.) ham: «Ahli ayolingga qanchasini qoldirding?» deganlarida, u kishi: «Faqat Alloh va Uning rasulini», deb javob qildilar. Shunda Rasululloh (s. a. v.): «O’rtangizda aytgan so‘zlaringizchalik farq bordir», dedilar. Siddiq mukammal sidqqa vafo qildilar, nazdlaridagi mahbubdan boshqasini, Alloh va Uning rasulidan boshqasini tutmadilar.
turadilar, ehtiyoj vaqtlari, xayriyat mavsumlarini kutadilar. Molni saqlashdan maqsadlari hammasini emas, hojat miqdoricha infoq etmoqdir. Ehtiyojdan ortganini qanday bo‘lmasin, yaxshilik yo‘llariga sarflamoqdir. Bular zakot miqdorida chegaralanib qolmaydilar. Tobe’inlardan Sha’biy, Naxa’iy, Ato va Mujohid kabi bir jamoa molda zakotdan ham boshqa huquq borligini aytganlar. Sha’biyga: «Molda zakotdan ham boshqa haq bormi?» deyishganida, u zot: «Ha! Alloh taoloning:
surasi, 177) degan oyatini eshitganmisan?» dedilar. Ular yana Alloh taoloning quyidagi so‘zlarini ham dalil qilishadi:
surasi, 3-oyat). «Biz sizlarga rizq qilib bergan narsalardan infoq-ehson qilingiz!» (Munofiqun surasi, 10-oyat.) Va bular zakot oyati bilan mansux bo‘lmagan, balki u muslimning muslim ustidagi haqqiga doxil deyishadi. Buning ma’nosi boy kishi qaerda muhtoj kishini topsa, uning hojatini zakot molidan tashqari ham chiqarishi lozim, deganidir. Fiqhda bu bobdan sahih bo‘lgani shuki, uni (kambag‘alni) hojat qanchalik qiynasa, qiyinchilikni ketkazish farzi kifoya bo‘ladi. Lekin boy kishiga hojatni ketkazadigan narsani qarz bermoq kerak, deb aytilishi ham ehtimol qilinadi. Unga o‘zidan zakotni soqit etganidan keyin sarfiyot lozim bo‘lmaydi. Va yana ehtimol qilinadiki, darhol sarfiyot lozim bo‘ladi, unga qarz berish joiz emas, ya’ni kambag‘alga qarz qabul etishni taklif etish joiz bo‘lmaydi deb aytilishi ham mumkin. Bu ixtilofli masala. Qarz berish avom darajasidan oxirgi darajaga tushishdir. Bu uchinchi kism darajasi bo‘lib, bunga kirganlar vojibni ado qilish bilan kifoyalangan, undan ko‘paytirmaydigan va kamaytirmaydigan eng past rutbada bo‘lgan darajadadir. Avomning molga baxilligi, unga moyilligi va oxiratga muhabbati zaif bo‘lgani uchun bu bilan kifoyalanishadi. Alloh taolo aytadi:
Ikkinchi ma’no - baxillik sifatidan poklanish. Chunki bu halok qiluvchidir. Rasululloh (s.a.v.) aytadilar: «Uch narsa halok qiluvchidir: itoat qilinadigan baxillik; ergashiladigan kibr-havo; kishining o‘zi bilan mag‘rurlanishi». Alloh taolo aytadi: «Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlana olsa bas, ana o‘shalar najot topguvchilardir» (Hashr surasi, 9-oyat). Uning halok qiluvchilik sababi va undan saqlanish kayfiyati «Halok qiluvchilar choragi»da keladi. Baxillik sifati molni sarflashga o‘rganish bilan ketadi. Bir narsaga muhabbat hatto odatga aylanguncha nafsni o‘sha narsadan ajrashga majburlash bilangina to‘xtaydi. Za-kot shu ma’no bilan poklovchidir, ya’ni egasini halok qiluvchi baxillik razolatidan poklaydi. Uning poklashi sarfiyot miqdori va chiqarib berishga xursandligi hamda Alloh taolo yo‘lidagi xarajatga xursandligi miqdoricha bo‘ladi. Uchinchi ma’no - ne’matga shukr. Chunki Alloh azza va jallaning bandasi ustida nafsi va moliga oid ne’mati bordir. Badaniy ibodatlar - badan ne’matiga shukr bo‘lsa, Yüklə 175,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|