Microsoft Word ihyo zakot ziyouz com doc
Yüklə 175,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Va agar maxfiy qilib faqir-kambag‘allarga bersangiz, bu o‘zingiz uchun yanada yaxshiroqdir»
- «Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan maxfiy va oshkora infoq-ehson qiladigan zotlar...»
- «Bergan sadaqalaringizni minnat va ozor bilan yo‘qqa chiqarmang!»
Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy
www.ziyouz.com кутубхонаси 9 moliyaviy ibodatlar - mol ne’matiga shukrdir. Rizqi tor va molga muhtoj kambag‘alni ko‘rib, tilanish va boshqacha muhtojlikdan istig‘no etib qo‘ygan Alloh taologa shukrona qilish maqsadida molining qirqdan yoki yigirmadan birini berishga nafsi yo‘l qo‘ymagan kishi qanday tubandir!
tezlatish diyonatli kishi odobidandir. Bunda kambag‘al va miskinlar qalbiga surur bag‘ishlash (ga bo‘lgan Allohning amrini) mahkam ushlashga rag‘batni izhor etish va ezguliklardan mahrum qiladigan zamon mone’liklari borligi uchun tezlashish bordir. U biladiki, kechiktirishda vojib vaqtdan kechikkanligi uchun banda yo‘liqadigay isyonlar bilan birga ofatlar ham bordir. Ichidan yaxshilikka chorlovchi ovoz eshitishi bilan uni g‘animat bilmog‘i lozim bo‘ladi. Chunki bu malakning kelishidir. Holbuki, mo‘mining qalbi Rahmon barmoqlari o‘rtasidadir (ya’ni, U xohlaganicha qalbni aylantiradi). Uning aylanib qolishi naqadar tez. Shayton esa faqirlikdan qo‘rqitadi, fahsh va munkar ishlarga buyuradi. Malakdan keyin uning ham kelishi bor. Shu bois fursatni g‘animat bilsin. Zakotiga, agar hammasini ado etsa, ma’lum oyni tayin qilsin. Qurbati ziyoda bo‘lib, zakoti ko‘payishi uchun eng qulay vaqtda berishga intilsin. Masalan, muharram oyi - u yilning boshi va xarom oylardan hisoblanadi. Yoki ramazon (oyi). Chunki: «Payg‘ambar (s.a.v.) xalqning eng saxiyi edilar. Ramazon (oyi)da esa unda hech narsa turmaydigan shamol kabi bo‘lardilar». Yana ramazonda laylatul-qadr fazilati bor. Va unda Qur’on nozil bo‘lgan. Mujohid aytadilar: «Ramazon demang, chunki u Alloh taoloning ismlaridan biridir. Balki ramazon oyi, denglar». Yoki zul-hijja ham fazilati ko‘p oylardandir. Chunki u xarom oydir, unda hajjul-akbar bordir. Ma’lum kunlar, ya’ni avvalgi o‘n kunlik va sanoqli kunlar, ya’ni kichik hayit kunlari ham undadir. Ramazon oyi kunlarining afzali - oxirgi o‘n kunlik, zul-hijja kunlarining afzali esa - avvalgi o‘n kunlikdir. Uchinchi vazifa-maxfiylik. Chunki bu riyo va sum’a (odamlar eshitsin uchun amal qilish - tarj.)dan yiroq holdir. Rasululloh (s.a.v.) aytganlar: «Sadaqalarning afzali - moli kamaygan kishining maxfiy holda faqirga g‘ayrat qilishidir» (Ahmad va Abu Dovud
sadaqani maxfiy qilishdir». Yana musnad Holda Payg‘ambar (s.a.v.)dan rivoyat qilinadi: «Agar banda bir amalni maxfiylikda qilsa, Alloh uni maxfiy, deb yozib qo‘yadi. Agar uni zohir qilsa, oshkoralikka yozib qo‘yadi. Agar bu amalni so‘zlab yursa, u maxfiylik va oshkoralikdan olinib, riyokorlikka yozib qo‘yiladi» (Xatib «At-Ta’rix»da zaif sanad bilan
O’zining soyasi bor kunda soyalantiradi. Ulardan biri - sadaqa qilganda berganini o‘ng qo‘li bilib, chap qo‘li bilmay qolgan kishidir» (Imom Buxoriy va Muslim Abu Hurayradan
ketkazadi» (Bayxaqiy «Ash-sho‘‘ab»da, Abush-Shayx «As-savob»da zaif sanad bilan, Termiziy boshqa yo‘l bilan xasan, deya rivoyat qilishgan). Alloh taolo aytadi: «Va agar maxfiy qilib faqir-kambag‘allarga bersangiz, bu o‘zingiz uchun yanada yaxshiroqdir» (Baqara surasi, 271-oyat). Maxfiylikning foydasi riyo va sum’a ofatlaridan xalos bo‘lishdir. Rasululloh (s.a.v.) aytadilar: «Alloh eshittiruvchi, ko‘rsatuvchi va minnat qiluvchidan qabul qilmaydi» (bu
beruvchi riyoni xohlaydi. Maxfiylik va sukut bulardan xalos etadi. Maxfiy berishning fazilati haqida bir jamoa mubolag‘a qilib, hatto oluvchi beruvchini ko‘rmasligi kerakligiga ijtihod qilishgan. Ba’zilari sadaqani ko‘zi ko‘r kishiga bergan bo‘lsa, boshqalari faqir o‘tadigan, u o‘tiradigan, sadaqani ko‘rib, beruvchini sezmaydigan yerga qo‘yishardi. Ayrimlar uxlayotgan faqirning kiyimiga tashlab ketsa, yana birlari faqir qo‘liga boshqa birov orqali berishardi. Bu shunday bo‘ladiki, beruvchi tanilmasdi, vositachi uning
Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy
www.ziyouz.com кутубхонаси 10 kimligini yashirardi va ehsonni oshkor etmaslikni tavsiya qilardi. Bularning barchasi Parvardigor subhanahuning g‘azabini ketkazish umidida va riyo hamda sum’adan saqlanish uchun amalga oshirilardi. Qanchalik harakat qilmasin, biror odamning bilishidan qutula olmasa, bu holda bir vakilga berishi, vakil miskinga topshirishi va miskin bexabar qolishi afzaldir. Zero, miskinning bilishi riyo va minnat bo‘lsa, vakilning bilishi faqat riyodir. Maqsadi shuhrat bo‘lsa, amali bekor bo‘ladi. Chunki zakot baxillikni ketkazish va molga muhabbatni susaytirish uchundir. Obro‘ga muhabbat esa nafsni egallashda molga muhabbatdan kuchliroqdir. Bu ikkovining har biri oxiratda halok qiluvchidir. Lekin baxillik sifati Qabrda chaquvchi chayon misoli bo‘lsa, riyo qabrdagi zaharli ilonlardan biri misoliga aylanadi. Ikkovining ozorini daf qilish yoki yengillatish uchun zaiflashtirish yoki o‘ldirishga u ma’murdir. U riyo va sum’ani qanchalik qasd qilsa, chayonning ba’zi tarafi hisobiga ilonni kuchaytirgan bo‘ladi. Chayon qanchalik zaif bo‘lsa, ilon shunchalik quvvatlanadi. Agar ish qanday bo‘lsa, shundayligicha qoldirilsa, unga osonroq bo‘lardi. Uning taqozosiga ko‘ra, amal kuchaygan bu sifatlar mushohada qilish, unga qarshi chiqish va muntazamning xilofiga amal qilish bilan zaiflashadi. Baxillik boislariga qarshi chiqib, riyo sabablariga ijobat qilishdan, adnoni zaiflashtirib, taqvoni kuchaytirishdan ne foyda? Bu daqiq ma’nolarning asosi «Halok qiluvchilar choragi»da ham keladi.
«Riyo kitobi»da muolajasini zikr qiladigan yo‘sinda saqlaydi. Alloh azza va jalla shunday degan: «Agar sadaqalarni oshkora holda bersangiz, juda yaxshi» (Baqara surasi, 271-oyat). Demak, bu hol zakotni oshkora berishni taqozo qiladi. Bu yo ergashtirish uchun yoki so‘raguvchi sadaqani odamlar orasida so‘raganidan bo‘ladi. Oshkoralikda riyodan qo‘rqib, sadaqa berishni tark etish joiz emas. Balki sadaqani berib, sirrini imkon qadar riyodan saqlamog‘i darkor. Boisi oshkora berishda minnat va riyodan boshqa, uchinchi bir nomashru’ ish borki, u ham bo‘lsa, faqirning obro‘sini ketkazishdir. Chunki u muhtoj sifatida ko‘rinishdan ozorlanishi mumkin. Endi kim tilanchilikni ochiq qilsa, u o‘z obro‘sini o‘zi to‘kibdi. Uning izhor qilishida bu ma’noni taqiqlash yo‘q. Bu gunohini bekitgan kishining fosiqligini oshkor qilishga o‘xshaydi. Chunki bu ham taqiqlangandir. U haqda josuslik qilish, nomusini bulg‘ash nahiy etilgandir. Ammo kim fisqini oshkor qilsa namoyishkorligi uchun unga had urish lozim bo‘ladi. Buning sababi - oshkor qilgani. Bu borada Rasululloh (s.a.v.) aytganlar: «Kim hayo libosini yechsa, uning g‘iybati (da gunoh) yo‘qdir» (zaif sanad bilan Ibn Hibbon rivoyat qilgan). Alloh taolo: «Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan maxfiy va oshkora infoq-ehson qiladigan zotlar...», deydi (Fotir surasi, 29-oyat). Va bunda targ‘ib ifodasi borligi uchun oshkora berishga undash bordir. Banda bu ifodani undagi ta’qiq bilan muvozana etishda nozik fikrlasin. Chunki bu holatlar va shaxslarga qarab farqlanadi. Ba’zi holatlarda ayrim shaxslar uchun oshkoralik afzal bo‘ladi. Kimki shahvat ko‘zi bilan qaramay, foyda va ofatlarini tanisa, uning uchun har bir holatga afzal va loyiq bo‘lgan narsa ravshan ko‘rinadi. Beshinchi vazifa - sadaqasini minnat va ozor bilan buzmasligi. Alloh taolo aytadi: «Bergan sadaqalaringizni minnat va ozor bilan yo‘qqa chiqarmang!» (Baqara surasi, 264-oyat.) Ulamolar minnat va ozor haqiqati to‘g‘risida ixtilof qilishgan. Aytilishicha, minnat - sadaqani yodga olmoq, ozor - oshkor qilmoqlikdir. Sufyon aytadilar: «Kim minnat qilsa, sadaqasi fosid bo‘ladi». Shunda: «Minnat qanday bo‘ladi?» deb so‘rashdi. Javob berdilar: «Uni yodga olib gapirishdir». Yana aytilishicha, minnat - berish bilan xizmat qildirish, Yüklə 175,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|