Microsoft Word Kitab n?sr variant? 22okt 2008. doc
Yüklə 5,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
10
yaxşıdır, nə qədər pisdir? Dini fanatizmin, dini düşüncənin cəmiyyət həyatında, elə mənim öz həyatımda bəzi dindarların şəxsində oynadığı mənfi rol dinlər haqda tənqidi baxışın yaranmasına səbəb oldu. Yalnız tənqidi, sərbəst, keçmiş məhdud düşüncədən, adət və dəyərlərdən təmizlənmiş rasionalist baxış reallığı olduğu kimi dərk etməyə və həqiqəti görməyə imkan verən vasitədir. Tənqidi baxış həqiqətin açarıdır. Hər bir dini təlim digərini istisna edir və mənfi baxır, bu insanları ayırmağa, başa düşməməyə xidmət edir. Mən isə müxtəlif dini bilikləri, eynilə rasional bilikləri təsvir etməklə, onların yayılmasına, düz başa düşülməsinə və insanların müxtəlif bilik və imkanlar içərisindən inandığı sərfəli yolu seçməsinə kömək edirəm. Dinlər haqda məlumatları toplayaraq və onları analiz edərək onların yaxşı və pis cəhətlərini də təsvir edərək həqiqətin aşkar edilməsinə çalışdım və oxucuları da düşündürməyə, onların da həqiqəti özləri tapmasına stimul verdim.
Dünyada elə bir şey yoxdur ki, digər şeylə əlaqədə və müqayisədə ancaq pis və ya ancaq yaxşı xüsusiyyətlər göstərsin. Hər şey məhz müxtəlif əks mənalı keyfiyyətlərin - cütlərin kombinasiyasıdır. Dinlər özlərini tam müsbət görə bilərlər, hər bir insan kimi.
Obyektiv məlumat kiməsə xoş gəlməyə bilər. Lakin dinlərin və ruhanilərin də tarix ərzində etdikləri səhvləri, mənfi cəhətləri kəsib ata bilməzdim. Onda mən yalançı olardım.. Buna teologiya icazə vermir. Bunu həyat göstərir. Bu səbəblərə görə mən məlumat mənbələrindən topladığım həm müsbət, həm mənfi məlumatları verdim, həqiqət naminə, düzlük naminə. Lakin tarix edilən səhvləri, mənfi antihumanist hərəkətləri və davranışları bağışlamağa –unutmağa qadirdir. Tarixdə yazılmış o səhvlər bu gün aydın göstərir ki, məhz nəyi etmək olmaz və nəyi etmək lazımdır? Bəşəriyyət qarşısında hansı rolu oynamaq, hansı məsələlərin həllinə çalışmaq lazımdır? Bu zərurəti, bu tələbləri dinin hərəkətverici qüvvələri – ruhanilər və dindarlar dərk etməlidirlər. Yalnız bu məsələni dərk etməklə və cəmiyyətin digər qüvvələrilə elm və texnologiya ilə, iqtisadi idrarələrlə, dövlət idrarələrilə birlikdə, əməkdaşlıqda insanlığı xilas etmək olar; insanları xoşbəxtliyə çatdırmaq olar; sülh əldə etmək olar. 1400 ildən çox dərin tarixə gedib çıxan dinlərin bu gün yenidən keçmişi bayraq etməsi, hər kəsin həyatına fanatizm və fundamentalizm, tradisionalizm, gələcəyi düşünməkdən imtina, qapalılıq, izolyasionizm və qeyri - rasioanllıq gətirməsi cəmiyyətin və hər bir insanın əsil bəlasıdır. Dinləri qəfildən cəmiyyətdən kənarlaşdırmaq olmaz, onları yalnız reforma edərək, düşüncə üzərində dini diktaturanı ləğv edərək insana və cəmiyyətə faydalı xidmətə yönəltmək olar. Ona görə mən qərara aldım ki, dinlərin rasional reforma yollarını da göstərim ki, onlar insanlara və cəmiyyətə faydalı xidmət etsinlər və səhv hərəkətlərdən imtina etsinlər. Xüsusilə, islamı reforma etməklə, bu günə uyğunlaşdırmaqla islam xalqlarını xilas etmək olar. Ona görə islamın reforma strategiyasını hazırlayıb kitaba əlavə etdim. Məqsədim isə bəşəriyyət içərisində daha məzlum olan islam xalqlarını və onların qeyri - rasional dövlət sistemlərini xilas etmək, onları xoşbəxtliyə çatdırmaqdır. Qədim Yəhudi peyğəmbərləri və onların təlimləri əsasında həmin regionda meydana gəlmiş digər peyğəmbər və ruhanilər dünyanı və yaşadıqları ictimai sistemləri dəyişməz, ağa – qul, istismarı əbədi, Allahın yaratdığı kimi qalmasını qəbul etmişlər. Bu sistemdə sadə insanların ağır vəziyyətdən xilasını 1) söz , fikir və özünü - inandırmanın istifadə edildiyi sitayiş-dualar vasitəsilə və 2) icma və quldarlıq quruluşunda stabilliyi təmin etmək üçün ağa qarşısında davranış tələblərinə əməl etməklə təklif edirdilər. Lakin bu insanları heç nədən xilas etmədi, onların üsyanlarının qarşısını ala bilmədi, 11 dözməyə və hər şeyin yaxşı olduğuna özünü inandırma isə özünü aldatma - yalandan özünə toxtaqlıq verməklə insanları ictimai quruluşu dəyişməkdən, ağıldanistifadə etməkdən yayındırdı. Nəticə olaraq insanlara xilas deyil, bədbəxtlik, gerilik, müharibələr və düşmənçilik gətirdi; insanlar arasına ayrılıq, qruplara bölünmə saldı. Mən isə yeni rasional sivilizasiyanın xəbərdarı, dünyanı dəyişən, ictimai quruluşları insanların öz birgə ağlı və fəaliyyəti ilə dəyişdirilə bilən qəbul edərək, bu dəyişikliyi həyata keçirmək vasitəsilə insanların xilas yolunu göstərmişəm. Mən insanlara – bəşəriyyətə rasional təşkil, idarə, qanun - vericilik, sosial - iqtisadi prinsiplər və cəmiyyətin hər bir üzvünün iştirak edə biləcəyi qanun və qərar qəbulu mexanizmi və prinsipləri, rasional həyat tərzini gətirmişəm; yeni rasional əxlaq və davranışı, icmalar arası münasibətlərin rasional prinsiplərini, elmi rasional sivilizasiyanın əsas prinsiplərini, dəyərlərini və qurmaq metodunu gətirmişəm. İnsanların şüuru və mühiti dərk etməsi, bu mühiti, xüsusilə, ictimai sistemin onun bilik və şüur səviyyəsinə uyğun olmasını tələb edir. Zəruri olaraq ictimai sistemin dəyişdirilməsi- səmərələşdirilməsi problemi yaranır. Bu kitab məhz ictimai sistemin təşkilinin rasional yenidən qurulması yolunu təklif edir. Elə bir təşkili quruluşu təklif edir ki, azlar, seçilmişlər deyil, hamı yaxşı yaşaya bilsin, bir hissə digəri üzərində dominant imkanlara malik olmasın. Azlar hakim rolu əlinə keçirərək çoxları istismar edib onları pis həyat şəraitində yaşamağa məcbur etməsinlər, bütün xalqa məxsus sərvətləri səmərəsiz və öz şəxsi hobbilərinə sərf etməsinlər - bütün xalqa bərabər xeyirlə çatmasını təmin etsinlər. Bu kitab Yer kürəsi vətəndaşlarına ümumi məqsədlər üçün, birgə fəaliyyət üçün bir çağırışdır. 21-ci əsrə qədəm qoymuş bəşəriyyət onun ümumi böyük bilik və dərk etməsindən, şüur və ağıl səviyyəsindən geri qalan ictimai quruluşlarını, qanunlarını, konstitusiyalarını, idarə sistemlərini və metodlarını, həyat tərzlərini necə bu səviyəyə uyğunlaşdıra bilər? Kitabda bu suala cavab olaraq Rasional cəmiyyət ictimai quruluşu və onun yeni iqtisadi sosial və əxlaq prinsipləri; rasional həyat tərzi, rasional dünyabaxış və digər tədbirlər təklif olunur. Kitab sizi diskussiyaya çağırır. Əgər bu təkliflər bəşəriyyətin əsas problemlərini həll etməzsə, onda siz öz təklifinizi deyin, elə sistem təklif edin ki, yetişmiş ağıla, biliyə təcrübəyə uyğun olsun. Mövcud dini mənbələr çoxdan köhnəlmişdir: onların ziddiyyətli göstərişləri, bu günə uyğun gəlməyən məsləhət və təlimatları, elmi biliklə və real həyatla təsdiq olunmayan səhv inancları aşkar olmuşdur. Onlar eyni olmadığı üçün eyni faydalılığa malik deyillər. Onların belə formada istifadə olunması,
davranışları onların nümunələrinə görə seçmək bəşəriyyətin normal həyatı, birliyi, inkişafı üçün çox təhlükəlidir. Onların düzgün, zamana uyğun başa düşülməsi lazımdır. Lakin fundamentalizm çoxlarına bunu başa düşməyə mane olur. Dinlərdə insanlar üçün faydalı yalnız xalqların özlərinin tarix boyu formalaşdırdığı əxlaq və davranış normalarının təbliği və meditasiya qalmışdır. Qalan bütün digər miflər, ictimai həyatdan uzaqda durmağa çağırış, insanları bölmək, birliyə mane olmaq, həqiqəti danışmamaq, insan hüquqları, ədalət uğrunda mübarizə etməmək keyfiyyətləri onların qeyd edilən yaxşı cəhətlərini gölgədə qoyur və nəticədə onları lazımsız edir. Bu kitab dini kitabları, ideologiyaları əvəz edəcək və yeni rasional insan cəmiyyətinin əsasını qoyacaq Başlanğıcdır, yeni pöhrədir, yeni toxumdur, Rasional
Bu kitabı, nəhayət, qurtararkən mən onun qurtardığını hiss etmədim. Mən bütün fikirləri sistemik formada təkrar olmadan , dəqiq, faktlarla yazmaq istədim, lakin mən
Yüklə 5,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|