Microsoft Word Kitab n?sr variant? 22okt 2008. doc
Yüklə 5,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
12
buna tam nail ola bilmədim. Hesab edirəm ki, gələcək zamanda bu ideyalar yeni biliklərin, yeni yanaşmaların nəticəsində daha da təkmilləşdiriləcəkdir. Güman etmirəm ki, mən öz tələblərimə və sizin tələblərinizə tam cavab verən kitab yaza bilmişəm. Müəyyən eyiblər şübhəsiz, aradan qaldırılacaqdır. Nəyin eybi yoxdur ki? Bu kitab sizə bağışlanır. Nə qədər siz ondan istifadə edib faydalansanız mənə xoşdur. Bu mənim məqsədimdir. Lakin siz nə qədər buradakı ideyalardan qaçmaq istəsəniz, axırda yenə bu ideyalara gələcəksiniz. Bu, o ideyalar, o həllərdir ki, bu dövrdə ən rasionaldır, rasionallığı təmin edəcək yoldur, digər zaman və mühitlərdə də bu kitab yol göstərən işıqdır. Lakin bu halda onun düzgün başa düşülməsi, yəni daha universal prinsiplərini saxlamaq lazımdır. Mən Yel universitetinin (ABŞ)professoru hörmətli Vendel Bellə öz minnətdarlığımı bildirirəm. Rasional cəmiyyət konsepsiyasının hazılayandan sonra mən bu haqda məlumatı İnternet səhifəsində yerləşdirdim. Professor bu məlumatı aldıqda bu işi alqışladı və mənəvi cəhətdən həvəsləndirdi, habelə öz “Gələcəyin əsasları” kitabını mənə hədiyyə etdi. Mən habelə Dünya Futuroloji Tədqiqatlar Federasiyasına minnətdaram. Onlar məni bu cəmiyyətə üzv edərək mənim düşüncələrimin yetişməsində kömək etmişlər. Federasiyanın keçmiş prezidenti professor Slaughterə, Doktor Jerome Glennə - Millenium Projectin direktoruna, Doktor Söheyl İnayatullaha - bir nömrəli müsəlman futuroloquna təşəkkürümü bildirirəm. Rəy və təkliflərinizi rationalsociety@ mail.ru ünvanına və ya www.rationalsociety.org səhifəsinə göndərin.
Kitabda əvvəl dünya rasional elmi dünyabaxışdan araşdırılır. Dünyanın və şeylərin quruluşunun Rasional nəzəriyyəsi təsvir olunur və reallığın əsas qanunları, prinsipləri müəyyən edilir. İnsan və cəmiyyət konsepsiyası irəli sürülür 2-ci hissədə Rasional cəmiyyət konsepsiyası yaradılır, təklif və təhlil edilir, onun əsas prinsipləri və rasional dövlətin tipik konstitusiyasının əsasları müəyyən edilir. Burada qanun və qərar qəbulu sistemi, prosedurlar təsvir olunur, rasional kriteriyalar, insanlar üçün rasional həyat tərzi, rasional əxlaq kodeksi, ünsiyyət qaydaları və əxlaq, davranış prinsipləri müəyyən edilir. Rasional insanın hazırlanması, rasional təhsil prinsipləri verilir. 3 – cü hissədə fərdi rasional həyat məsləhətləri, uğurlu həyat, ailə, fərdi inkişaf haqda məsləhətlər verilir. 4- cü hissədə ruhi aləm, 8 dini təlimin qısa təsviri və onlara rasional baxışdan təhlil verilir. Burada, habelə Tanrı anlayışı təhlil edilir, onun elmi rasional mənası və xüsusiyyətləri aşkar edilir. Burada görünməz varlıqlar, dini anlayışlar – cin, şeytan, ruh və s. rasional mövqedən araşdırılır. Dünyanın müasir enerj informasiya quruluş nəzəriyyəsi təsvir və təhlil olunur. 5-ci “Gələcəyi gözləməyin, gələcəyi qurun” hissəsində rasional gələcək nəzəriyyəsi, yaradıcılıq metodları, gələcəyi görmə, ixtira metodları, gələcək haqda proqnozlar, indiki və gələcək nəsillərə məktub verilir. 6-cı hissədə kitabın ümumi nəticələri verilir. Tofhid Mehdi Bakı, Azərbaycan 30 İyun 2007
13 Müəyyən zamanda və yerdə hər şeyin daha yaxşısı var. HISSƏ 1. RASIONAL ELMI DÜNYABAXIŞ.
Gündəlik həyatımızda ketdikcə bu anlayışlar geniş istifadə olunmağa başlayır.. Görünür, bu, həyatda elmin və ağılın daha çox istifadə olunması ilə bəşəriyyətin cahil və dini cəmiyyətdən ağıl – rasional cəmiyyətə doğru hərəkəti ilə əlaqədardır. Avropa düşüncəsi rasionalist düşüncə hesab olunur. Rasional, ağıllı, səmərəli, kamil olmaq insanların əsas dəyərinə çevrilmişdir. Krill və Mefodiyin böyük 2002 elektron ensiklopediyasına görə ratio latınca ağıl – idrak (разум) deməkdir(BEKM-2002). Rasional, rasionallıq isə - İdrakı, ağıllı, məqsədəuyğun , effektiv, daha məntiqi , daha xeyirli və ən optimal variant deməkdir. Rasionallaşdırma (latınca - rationalis ağıllı deməkdir) - səmərələşdirmə, nəyisə daha məqsədə uyğun etmək, ucuz, keyfiyyətli, sadə, rahat, daha qüvvətli, etibarlı, daha çox qabiliyyətli, uzun ömürlü etmək, daha çox təbiət qanunlarına uyğun, daha üstün, ağıla uyğun etmək deməkdir. İdrak –ağıl, başa düşmə və mənalandırma qabiliyyəti deməkdir. İdrak - düşünə bilmək, ağıl, intellekt, loqos (Heraklitın verdiyi anlayış), Nus ( Yunanca -ağıl)) anlayışları ilə eyni və ya yaxın qəbul olunaraq müxtəlif filosoflar tərəfindən verilmiş izahatlara malikdir. İdrak - ağıl şüurla da qarışdırıla bilər. Belə ki, mənbəyə əsasən şüur - hadisə və şeyləri ilkin fərqləndirmə və istiqamətləndirmədir. Fikirləşə bilmək, rəy demək qabiliyyəti – ağılın aktiv fəaliyyətdə olması – Rassudok (Rus dilində) adlanır və bir çox dillərdə, məsələn, Fransız dilində bu idrak və ya şüur kimi eyni qəbul olunur. Daha geniş mənada idrak üçün əvvəl düşünə bilmək - Рассудок lazımdır. İdrak isə düşünmədən sonra fikir- mülahizə söyləyə bilmək - son mənanı anlamaq qabiliyyətidir. Ümumi mənasına görə bütün elmi analiz, futuroloji metodlar, qərar qəbul etmə, əsər yazmaq, riyaziyyat və digər fənlər, elmi biliklər, texniki yaradıcılıq , məntig idrakın qabiliyyətləridir (özünü göstərmə formalarıdır). Rasionalizm bir mənasına görə 20 -ci əsrdə arxitekturada yayılmış yeni tələblərə cavab verən tikinti metodu, tikinti formaları, yeni materiallardan istifadə hərəkatıdır. Rasionalism digər və əsas mənasına görə isə, Avropada orta əsrlərdə yaranan fəlsəfi cərəyan olmuşdur. Rasionalizm maarifçilik ideologiyasının fəlsəfi əsası idi və onun əsasını Fransız filosofu və riyaziyyatçısı Rene Dekart (1596- 1650) qoymuşdur. Klassik rasionalizm təlimi 16-18-ci əsrlərdə Dekartın davamçıları Spinoza B. , Leybniç Q., Malbranş N. tərəfindən yaradılmışdır. Leybniç hesab edirdi ki, elmi bilik idrak vasitəsilə əldə edilə bilər. Klasik rasionalizmin əsas prinsipi odur ki, hər bir bilik və dünyanı dərk etmə yalnız ağıl vasitəsilə ola bilər. Digər tərəfdən, bəzi filosoflar tərəfindən rasionalizm protestantizmdə dini təlimi elmi yolla əsaslandırmağa və təlimi rasionallaşdırmaqa çalışan cərəyan olmuşdur. Rasionalizm fəlsəfəsi hadısə və şeyləri idrak əsasında izah etməyi məqsəd seçərək insanların praktik həyatında konservatizmlə və tarixi baxışla; elmdə Empirisizmlə ; dində Tradisionalizsmlə (ənənəçilik), fövqəltəbiiliklə və mistika ilə toqquşmuşdur. Tarixdə təcrübəni, hissləri, insan hiss üzvlərinin rolunu idrakın fəaliyyətində ayıranlar və mənasız mübahisələr çox olmuşdur(БЭКМ, 2002). Fəlsəfədə klassik Rasionalizm nəzəriyyəsinə görə idrak insanların dərk etməsi və davranışının əsasıdır. Yüklə 5,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|