Microsoft Word m-esas 23. doc
Yüklə 265,96 Kb. Pdf görüntüsü
|
663
tartışılmış, İslam ve toplumsal cinsiyet konusu vurgulanmıştır. Yine de bu kongreler, daha önce yapılmış ve İslamcı feminizm başlığı altında değerlendirilmiş çalışmaları yeterince temsil edememiştir. Şimdi, ana hatları ile ortaya koymaya çalıştığımız İslamcı feminist söyleme yöneltilen eleştirilere değinip bu söylemin, kadın çalışmaları (women studies) sahasına ve müslüman kadın yaşamına ne gibi katkıları olabileceğini ifade etmeye çalışacağız.
Entellektüel müslüman kadınların düşüncelerini İslamcı feminizm başlığı altında toplamak bir dizi sorunu da beraberinde getirmiştir. Bilhassa, bu kadın düşünürler tarafından üretilmiş olan kadın yazını ile ilgili yapılmış olan tanımlamalar, beklentilerin yönünü değiştirmiş ve bu yazının özgünlüğünü de gölgelemiştir. Zira feminist bir perspektiften dile getirilmesi beklenen kimi yaklaşımlar bu söylemde kırılmaya uğramıştır. Yapılan eleştirilerdeki hakim hava, bu yeni söylemin bir feminizm olup olmadığı konusunda kuş- kuları yansıtmaktadır. Ancak bu tavır oldukça paradoksal bir yöne işaret etmesi bakımından önemlidir. Kendilerini ve çalışmalarını tanımlama fırsatı verilmemiş olan entellektüel müslüman kadınlar- dan yine kendilerine ait olmayan yaklaşımları beklemek, müslüman kadın sözkonusu olduğunda belirginleşen sağlıksız bir tutuma işaret etmektedir. Bu tutumu yansıtan değerlendirmelere kısa bir bakış, sisler arkasında kalan özgün bir kadın yazınını da daha net görebil- memize imkan tanıyacaktır. Hiç kuşkusuz ki 1980 sonrasında meydana gelen gelişmeler, Müslüman kadınları İslami çerçevede ifade edilen kadın rolleri ve haklarını değiştirmeye ve geliştirmeye zorlamıştır. Kimliklerinin dini boyutuyla sosyal ve siyasi eşitlikçi toplumsal cinsiyet ilişkileri, kişisel, ailevi ve sosyo-politik yaşamlarında seçme özgürlüğüne dayanan yetkin sosyal statüleri uzlaştırmak isteyen eğitimli kadınlar için bu yeni kadın söylemi, devam eden kimlik politikalarının - özellikle İslamcılık- cinsiyetçi doğasına direnen ve meydan okuyan bir mekanizma teklif etmiştir. Aynı zamanda Leila Ahmed, Riffat Hassan, Fatima Mernissi, Ziba Mir-Hosseini gibi bazı bilim insanları, İslam’ın modern, liberal, toplumsal cinsiyetçi ve sosyal-siyasal eşitlikçi reformunu, daha geniş –kadın haklarını da kuşatan- sosyal ve siyasi reformun başarısı için bir gereklilik olarak görmüşlerdir. Böyle bir yaklaşım sonuç olarak kadınların, daha kadın-dostu ve toplumsal cinsiyet eşitlikçi bir din olması için İslam’ı yeniden tanımlamalarına, yorumlamalarına ve reforme etmelerine imkan verecek araçlarla -feminist teori ve metotlar kadar Arapça, Kur’an, 664 fıkıh bilgisi gibi- donatılmasının acil bir ihtiyaç olduğu inancını geliştirmiştir 44.
Bu süreçte İslamcı feministler, Batı ve Üçüncü Dünya’dan feministlerin yazıları ve kolektif eylemlerinden ilham almışlardır 45 . Bununla birlikte, hem batılı feministler hem de seküler Müslüman feministler İslamcı feminist söylemi dikkatle takip etmektedir. Bad- ran’a göre İslam ülkelerindeki seküler ve İslamcı feminist söylemler birbirinden tamamıyla ayrıştırılamaz ve bu sebeple İslamcı feminizm araştırılırken dini ve seküler feminizmin birbirine bağlı olduğuna dikkat edilmelidir 46. Zira İslamcı feministler, İslami söylemi kullana- rak kadın haklarını, toplumsal cinsiyet eşitliğini, sosyal adaleti savunurken, kendi iddialarını güçlendirmek ve genişletmek için seküler söylem ve metotları da kullanmışlardır. Örneğin Wadud, kadın duyarlı Kur’an yorumunda, İslami düşünceyi değişmez bir temel olarak alıp klasik İslam metotları ile yeni sosyal bilim araç- larını bir arada kullanmıştır (Wadud 1999). Öte yandan, batılı feminist çabalarla karşılaştırıldığında, İslamcı feminist proje hem teori hem de pratikte oldukça sınırlıdır. Mojab’a göre teorik bir çerçeveye ihtiyaç duyan bu feminist söylemler ve uygulamalar liberalizm ve legal pozitivizmin bir kopyası gibi görünmektedir. Batı liberalizminden farklı olarak İslamcı feminizmin evrensel formal eşitliği arzulamada yeterince hırslı, arzulu olduğu söylenemez 47 . İslamcı feminist söyleme yöneltilen eleştiriler sadece teorik bir çerçeveden yoksun oluşuyla sınırlı değildir. İslamcı feministlerin sosyo-ekonomik ve politik sorunlardan daha çok teolo- jik tartışmalara vurgu yapmaları da eleştirilmekte ve bu şekilde İslami sistemin meşrulaştırıldığı ve yeniden üretildiği iddia edilmek- tedir. Bazılarına göre İslamcı feminizm patriarkiye karşı ciddi bir meydan okuma değildir ve bağımsızlıktan, sekülerizm ve demokrasi- den hala uzaktır. Bu yaklaşıma göre İslamcı feminist hareket, gerçek bir kadın kurtuluşu hareketi olmaktan çok patriarki ile uzlaşan bir harekettir 48.
Diğer bir eleştiri de, ateist feministler gibi İslamcı feministlerin de dine karşı sadece ideolojik bir yaklaşıma sahip oldukları yönün- dedir. Biri dine inanmaksızın kadın kurtuluşunun imkansız olduğu- nu iddia ederken diğeri dine inanılmadığında kurtuluşun mümkün olduğunu savunmaktadır 49. Bazılarına göre İslamcı feministler, 44
Tohidi, “Islamic Feminism: Perils and Promises”. 45 Moghadam, “Islamic Feminism and Its Discontents”, s. 1164. 46 Badran, “Islamic Feminism: What’s in a Name?”.
47
48 Mehrdad Darvishpour, “Islamic Feminism: Compromise or Challenge to Feminism?”, Iran Bulletin/Women; (17.02.2006’da girildi). 49
Darvishpour, “Islamic Feminism”. Yüklə 265,96 Kb. Dostları ilə paylaş:
|