Microsoft Word Maqistr dissertasiya isi Fuad Memmedli doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
84
göstərici vergilər ödənilənədək gəlirlər axını əsasında hesablanır və maliyyələşmə şə rtlərini nəzərə almır. Buna görə də, şəxsi kapitala aid olan gələcək pul axınlarının cari dəyəri müəyyənləşdirilərkən, şəxsi kapitalın diskontlaşma normasından (equity discounting rate) istifadə olunur. nvestorun şəxsi kapitalının diskontlaşması norması borc alınmaqla maliyyələşdirmənin şəxsi kapital üzrə pul axınlarına təsirini nəzərə alır. Müasir daşınmaz əmlak bazarlarında baş verən inflyasiya prosesləri diskontlaşmanın real və nominal göstəricilərindən istifadə olunması zərurəti meydana çıxır. Diskontlaşmanın real norması inflyasiyanın olmadığı şəraitdə, nominal norması isə inflyasiyanın mövcudluğu şəraitində tətbiq edilir. nvestisiya layihələrinin qiymətləndirilməsi təcrübəsində diskontlaşma normaları aşağıdakı metodlarla hesablanır: kumulyativ düzmə metodu; alternativ investisiyaların müqayisəsi metodu; fərqləndirmə metodu; monitorinq metodu. Bu metodların mahiyyətini nəzərdən keçirək. Kumulyativ düzmə metodu diskontlaşma normasına investisiya layihəsi obyektinə xas olan risklərin, yəni daşınmaz əmlak və kapital bazarlarındakı proseslərdən, daşınmaz əmlakın likvidliyinin aşağı düşməsindən, inflyasıyanın baş verməsindən, daşınmaz əmlakın idarə olunmasında səhvlərə yol verilməsindən, müvafiq qanunvericilikdə edilən dəyişikliklərdən, ekoloji və maliyyə amillərinin təsirindən irəli gələn risklərin cəmi kimi yanaşılmasına əsaslanır. Ümumi halda bu metod aşağıdakı kimi ifadə olunur: Diskontlaşma norması = Risksiz dərəcə + nflyasiya norması + Riskə görə mükafat
yerləşdirildikdə alına biləcək mənfəətdir. qtisadi ədəbiyyatda bu cür aktivlərə sveçrə banklarının depozit hesablarını, ABŞ hökumətinin dövlət xəzinədarlığının öhdəliklərini aid edirlər. Vəsaitlərin etibarlı sayılan aktivlərdə yerləşdirilməsi adətən ildə 2-3 faiz gəlir təmin edir. nflyasiya norması (inflation rate) - investisiya layihəsinin həyata keçirildiyi
85
dövrdə pulun alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsi ilə bağlı proqnozların nəzərə alınmasıdır. ndi isə aşağıdakı şərti misala baxaq. nvestor tam inflyasiyasız şəraitdə və vergiqoymanın 40 faizi səviyyəsində 4 il üçün hesablanmış layihəyə kapital qoymuşdur. Gözlənilir ki, bu zaman aşağıdakı pul axınları olacaqdır (Cədvəl 10).
llər Gəlir Cari
xərclər Amortizasiya Ümumi mənfəət
Vergilər (sütun 5x0,4)
Xalis mənfəət(sütun 5-sütun 6) Vergitutmadan sonra pul axını( sütun 7 sütunn 4) 1 2000
1100 500
400 160
240 740
2 2000
1100 500
400 160
240 740
3 2000
1100 500
400 160
240 740
4 2000
1100 500
400 160
240 740
ndi isə inflyasiyanın ildə 7% təşkil etdiyi hala baxaq və gözlənilir ki, pul yığımları da inflyasiyanın artdığı templərlə artacaqdır. Bu halda pul axınlarının hesablamları 6 saylı cədvəldə olduğu kimi həyata keçiriləcəkdir.
l Gəlir Cari xərclər Amo rtiza
siya Ümumi
mənfəət Vergilər Xalis mənfəət
Vergitutm adan sonra pul axını 1. 2140=2000x1,07 1177=1100x1,07 500
463,0 182,2
280,8 780,8
2. 2289,8=2000x1,14 1259,4=1100x1,14 500 530,4
212,6 317,8
817,8 3. 2450,1=2000x1,225 1347,5 500
602,6 241,0
361,6 861,6
4. 2621,6=2000x1,31 1441,9
500 679,7
271,9 407,8
907,8 Mütləq kəmiyyətcə bu axınlar əvvəllər baxılanlardan böyükdür. Real kəmiyyətin tapılması üçün onları inflyasiyanın səviyyəsinə deflyasiya etmək lazımdır. Bundan sonra onlar aşağıdakı kimi olacaqdır (Cədvəl 11).
86
Cədvəl 12. llər üzrə real pul axınlarının hesablanması (min pul vahidi)
L L Ə R 1 2 3 4 Real pul axını 7 , 729 07 , 1 8 , 780 =
3 , 714
072 , 1 8 , 817 =
3 , 703
07 , 1 6 , 861 3 =
6 , 692 07 , 1 8 , 907 4 =
Hesablamalardan göründüyü kimi, vergitutmadan sonra real pul axınları öz yerini nominal axınlara verir və onlar vaxt ərzində dayanıqlı olaraq aşağı düşür. Səbəb amortizasiya ayırmalarının inflyasiyadan asılı olaraq dəyişməsidir. Ona görə də mənfəətin bütün artan hissəsi vergitutma obyektinə çevrilir.
5769,9
4262,8 73,9
1507,1 26,1
2006 6234,5
4365,1 70,1
1869,4 29,9
2007 7471,2
4838,7 64,8
2632,5 35,2
2008 9944,2
4652,0 46,8
5292,2 53,2
2009 7724,9
3522,0 45,7
4202,9 54,3
2010 9905,7
7499,2 75,7
2406,5 24,3
2011 12799,1
6033,0 47,1
6766,1 52,9
2012 15407,3
7187,8 46,7
8219,5 53,3
2013 17850,8
8781,6 49,2
9069,2 50,8
Mənbə: Azərbaycan statistik göstəriciləri 2014, Bakı, “Səda”, 2014, səh.537-538
Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|