Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi
188
kompaniyasının kompüter printerləri istehsalı sferasında biznesini
misal göstərmək olar. Bu `kompaniya texnologiyada önəmli nailiy-
yətlər əldə etməsilə, yeni məhsul növlərini cəld tətbiq etməklə,
qiymətin yendirilməsi və rəqiblərin üzərinə hücuma keçməyə hazır
olması ilə bazarda hökmranlığı ələ keçirə bilmişdir. Bu stra-
tegiyanın əsasında duran həlledici proseslərə aiddir: bazarın hiss
edilməsi (müştərilərin gizli tələbatları), yeni ideyalara isti mü-
nasibət, məhsulların sürətli hazırlanması və bazara çıxarılması,
texnologiyanın inteqrasiyası və istehsalın elastikliyi. darəetmə və
struktur sərbəst əlaqəli qrup işlərinə istiqamətlənərək mərkəzsiz-
ləşdirilə bilər.
Müştəri ilə sıx əlaqə: qarşılıqlı inkişaf etmiş əlaqələr şəraitində
(müştərilərlə-tərcüməçidən) konkret müştərilərin tələbatının
ödənilməsi. Vacib tələblərə aiddir: elastiklik, “siz deyən olsun”
kimi fikirləşmək, bazarın mikroseqmentlərinin xarakterik tələbat-
larını ödəməyə imkan verən “sifarişlə kütləvi istehsal” məharətinə
yiyələnmək və müştərilərlə uzunmüddətli əlaqələri saxlaya bilmək
bacarığı.
Hemel (Hamel, 1996) inandırıcı surətdə sübut edir ki, səmərəli stra-
tegiyanın yaradılması prosesində “siz əvvəlcə onun necə bitəcəyini bilmir-
siniz”. Təhlil prosesi zamanı marketinq strategiyalarının yeni variantları
meydana gəldikcə (və əksinə) korporativ imkanlar barəsində təsəvvürləri
dəyişmək, həmçinin, tələb olunduğu təqdirdə strategiyaların variantları
barəsində yenidən düşünmək üçün kifayət qədər elastik olmaq lazımdır.
Həlledici resursları aşkara çıxarmağa cəhd edən Porter (Porter,
1996
) “rəqabətli yaxınlaşma tələsi” təhlükəsinə diqqəti cəlb edir. O, yazır
ki, kompaniyanın əməliyyat səmərəliliyini yüksəltməyə cəhd göstərməsi
ilə bağlı təhlükə, təkcə iş strategiyasının səmərəliliyini dəyişdirdiyimiz
üçün deyil, həm də rəqabət aparan kompaniyaların getdikcə biri-birinə
daha çox oxşaması səbəbindəndir: “Kompaniyalar bençmarkinqlə (nəzarət
nöqtələrinin müəyyən edilməsi) məşğul olduqca (nəzarət nöqtələrinin
müqayisəsi) daha çox bir-birinə oxşayırlar. Fasiləsiz təkmilləşdirmə
menecerlərin zəhlətökən ideyasına çevrilib. Lakin təkmilləşdirmə alətləri
kompaniyaları özləri istəmədən imitasiyaya və oxşarlığa sürüklüyür”.
Korporativ imkanların qiymətləndirilməsi zamanı, biz öz gücümüzü,
sadəcə əməliyyat səmərəliliyinin əsaslarına deyil, məhz müştərilər üçün
vacib fəaliyyət növləri və sferalarında rəqabətli diferensiasiyalaşdırma və
üstünlük mənbələrinin axtarılmasına yönəltməliyik.
Bununla yanaşı, bizim fikrimizcə, təşkilatın resursları olan
amillərin qruplaşdırılması və təsnifat metodlarının böyük əhəmiyyətə
malik olduğunu yadda saxlamaq lazımdır. Strategiya təkcə əməliyyatların
səmərəliləşdirilməsindən ibarət deyil; o ancaq bir neçə əsas səriştəlilik
növlərinə diqqətin təmərküzləşməsindən də ibarət ola bilməz (xüsusən də
Marketinq strategiyası və
rə
qabə
tli mövqeləş
dirmə
189
ə
gər bu amillər rəqiblərimizin öz səriştəlilik növləri hesab etdikləri amil-
lərdirsə). Real dayanıqlı üstünlük unikal rəqabətli strategiya üçün unikal
baza yaradan müxtəlif resursların hansı qaydada əlaqələndirilməsinə
ə
saslanmışdır. Misal kimi Porter avtomobillərin kirayəsi sahəsindən misal
gətirir.
Hertz, Avis və
National kimi kompaniyalar lider brendlərdir, lakin,
onların mənfəətliliyi bütövlükdə aşağıdır – bu firmalar birtipli texnolo-
giyalardan istifadə etməklə birtipli aeroportlarda birtipli avtomobillər
təqdim edərək əməliyyat səmərəliliyi sahəsində rəqabətdə ilişib qalmışlar.
Digər tərəfdən Enterprise kompaniyası reklama böyük diqqət ayırma-
yaraq, sərəncamında qətiyyən aeroportun yanında yerləşməyən daha kiçik
məntəqələr olduğu halda və bununla bərabər daha köhnə avtomobillər
təqdim edərək yüksək məhsuldarlıq əldə edir. Enterprise kompaniyası
işini başqa cür qurub. Burda müəssisələrlə sövdələşmə bağlayan daha
təcrübəli işçilər və ticarət agentləri qrupları fəaliyyət göstərirlər,-kompa-
niya həmin anda öz nəqliyyat vasitələri işlək vəziyyətdə olmayanların
avtomobillərinin müvəqqəti dəyişdirilməsi üzrə ixtisaslaşır. O, iri aero-
portlarda xidməti ezamiyyətdə olan insanlara avtomobil kirayəsi təklif
etmir. Məsələ ondadır ki, Enterprise kompaniyasının ayrıca götürülmüş
hər bir imkanı tamamilə adidir, lakin, onlar bir yerdə diferensiasiya
edilmiş rəqabətli vəziyyətin və üstün məhsuldarlığın əldə edilməsi üçün
güclü struktura çevrilirlər (Porter, Ceksonun (Jackson) əsərindən sitat,
1997).
Menecerlər resursları qiymətləndirərkən onlarda olan ayrı-ayrı
resursların sadəcə öyrənilməsi ilə deyil, müxtəlif amillərin hansı qaydada
ə
laqələndirilməsindən üstünlük axtarmalıdırlar. Doğurdan da bir neçə
kompaniyanın birliyi şəraitində imkanlardan uğurlu istifadə etmək olub-
olmadığı həlledici məsələ ola bilər (15-ci fəsilə bax)
6.1.2 Status-kvo (bu anda mövcud olan yaxud vaxtilə
mövcud olmuş vəziyyət-tər.-dən) təzyiqi
Kimin resurslara baxışının ardınca getmək haqqında da düşünmək
lazımdır – axı bu sferada olan bütün nəticələr subyektiv mühakimələrə
ə
saslanmışdır. Hemel (Hamel, 1996) düzgün olaraq qeyd edir ki, “butulka
boğazı butulkanın yuxarısında yerləşir”. Yüksək rəhbərlik onlara yaxın
olduğuna görə və həm də rəhbərlərin əksəriyyəti onlara əsasən qurul-
duğuna görə ənənəvi baxışları müdafiə edə bilərlər: “Siz harada daha az
müxtəlif planlı təcrübəyə malik, keçmişə maksimal investisiyalı və strateji
ehkamlara böyük üstünlük verən insanları tapa bilərsiniz? Yuxarıda”
(Hamel, 1996).
Təşkilatın resurslarına yeni baxışları gözlənilməyən yerlərdə
müəyyən etmək olar. Hamel, bir kompaniyada bir neçə milyon dollar əldə