Microsoft Word MemmedzadeN2916. doc
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sosial-psixolji göst əricil ər qrupu
- Malların r
32
müəssisə-istehsalçıların bazarında
mal xüsusi, bənzərsiz xassələrə malikdirsə (bənzərsiz dəyərlilik effekti);
istehlakçılar oxşar malların mövcudluğundan xəbərsizdirlərsə (oxşarlar haqqında məlumatı olma effekti);
mallar çətin müqayisə olunurlarsa (müqayisə olma çətinliyi effekti);
malın qiyməti onun gəlirinin çox az bir hissəsini təşkil edirsə (cəmi məsrəflər effekti);
malın qiyməti son nəticənin alınması üçün ümumi xərclərdə az paya malikdirsə (son fayda effekti)
satılan malın qiyməti müştırinin malının qiymətindən və yaxud onun təchizatı üçün nəzərdə tutulan büdcəsinin ancaq kiçik bir hissəsini təşkil edirsə;
malın qusurluğu ilə bağlı olan itkilər onun qiyməti ilə müqayisədə cox yüksəkdirsə;
maldan istifadə olunması əhəmiyyətli qənaətə gətirib çıxara bilər və yaxud müştəri tərəfindən alınan nəticələri yaxşılada bilər;
müştəri yüksək keyfiyyət strategiyasını həyata keçirir, buna da alınan mal öz ə həmiyyətli töhfəsini verir
təhlükəsizlik; patent-hüquqilik (patent təmizliyi və müdafiəsi);
standartlaşdırma və unifikasiya (eyniləşdirmə); təmirin texnolojiliyi;
nəql oluna bilmə; təkrar istifadə və yaxud utilləşdirmə (məhv edilmə);
satışdan sonrakı xidmətin olması. Bu atributlar məhsulun keyfiyyətinin bazarın liderlərinin məhsullarının keyfiyyətinə uyğun gəlməsini ifadə etməlidirlər. Atributların ancaq bir hissəsi miqdarca qiymətləndirilə bilər (atributun öz təbiətinə uyğun olaraq və yaxud miqdarca informasiyanı toplamağın mümkün olmaması səbəbindən). Buna görə də keyfiyyət ölçmələr miqyasından istifadə etmək olar (yaxşı- pis, çox-az və s. aralıq ölçmələr dərəcəsi tətbiq etməklə). Malların rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsi prosesində rəqabət qabiliyyətliliyi göstəriciləri qruplarını aşağldakı kimi təsnifləşdirmək olar:
malın kommersiya ideyasını əks etdirən göstəricilər qrupu; məhsulun keyfiyyətini xarakterizə edən texniki, iqtisadi və kommersiya göstəriciləri;
satış şərtlərini xarakterizə edən göstəricilər qrupu; istismatr şərtlərini xarakterizə edən göstəricilər qrupu; 33
istehlakçı tərəfindən məhsulun sosial-psixoloji qavranışını xarakterizə edən göstəricilər qrupu. Məhsulun rəqabət qabiliyyətliliyinin göstəricilər qrupunu müəyyən etdikdən sonra hər bir qrupda konkret göstəricilərin siyahıısının müəyyən olunmasına keçmək olar. Yuxarıda göstərilən qrupların tərkibinə daxil edilən göstəriciləri nəzərdən keçirək. Malın kommersiya ideyasıının tərəqqiliyini xarakterizə edən göstəricilər qrupu: patent təmizliyi, alınmış patentlərin sayı, potensial istehlakçıların sayı, formanın rasionallığı və s.) Məhsulun keyfiyyətini xarakterizə edən göstəricilər qrupuna aiddirlər:
həcmi, sürətlilik və s.), etibarlılıq (sazlıq, möhkəmlik, davamlılıq, təmirə yararlılıq, saxlanıla bilmə);
qənaətlilik, enerji istehlakının, əmək resurslarının qənaətliliyi və s..;
saxlanılma, daşınma xərcləri, istehlakçının cari xərcləri. Bəzən istehlak qiyməti malın alınma qiymətindən bir neçə dəfə çox olur. Вu, ilk növbədə, maşınqayırma məhsullarına, məişət mallarına aiddir. stehlak qiymətinə təmirə çəkilən xərclər, ehtiyat hissələrinin və materialların alınması, sığorta və s. daxil edilir. Satışın təşkilini xarakterizə edən göstəricilər qrupuna aşağıdakı göstəricilər daxil edilə bilərlər: məhsulun satışı zamanı qiymətdən güzəştlər, mövsümi güzəştlər, funksional güzəştlər (yeni mala və s.), topdansatış tədarükçülərin sayı və strukturu, aksizlər, məhsulun uyğunluq sertifikatının mövcud olması, məhsul haqqında açıq informasiyanın olması və s. stismar şərtlərini xarakterizə edən göstəricilər qrupuna daxil edilə bilərlər: quraşdırma şərtləri, zəmanətli xidmət, zəmanət müddətindən sonrakı xidmət və s. Məsələn, belə göstəricilər kimi ola bilərlər: təmirin və xidmətin texnolojiliyi göstəricisi, təmirin əmək tutumluluğu, istismar zamanı xərclər, utilləşdirmə zamanı texnolojilik ə msalı və digərləri. 34
tanınanlığını, daimi alıcıların miqdarını, məhsulun nüfuzluluğunu, məhsulun ekolojiliyini xarakterizə edən göstəricilərdən ibarətdir. Malalrın rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsi üçün müqayisə bazası kimi təsərrüfat subyekti nöqteyi-nəzərindən aşağıdakılar çıxış edə bilərlər:
üstün rəqibin (və yaxud rəqiblərin) məhsulunun rəqabət qabiliyyətliliyi göstəricisinin ölçüsü;
məhsulun rəqabət qabiliyyətliliyi göstəricisinin sahə üzrə orta ölçüsü; məhsulun rəqabət qabiliyyətliliyinin proqnozlaşdırılan ölçüsü;
istehlakçının tələbatlarının ödənilmə dərəcəsi; keyfiyyətin normativ göstəriciləri. Keyfiyyətin normativ göstəricilərinin müqayisə bazası kimi seçim zamanı rəqib mallar deyil, standartların, TŞ-in, tibbi-bioliji və s. tələblər əsas götürülür. Malın rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsi zamanı diferensial, inteqral və qarışıq metodlardan istifadə oluna bilər. Malların rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsinin diferensial metodu Malların rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsinin diferensial metodu tədqiq оlunan malın ayrı-ayrı (vahid) keyfiyyət göstəricilərinin və müqayisə bazasının ölçülərinin müqayisə olunmasına və onların nisbətinin müəyyən olunmasına ə saslanır. Malların rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsinin diferensial metodu təhlil olunan (qiymətləndirilən) malın vahid göstəricilərini bazis nümunəsi kimi götürülən malın müvafiq göstəriciləri ilə müqayisə оlunmasından ibarətdir. Ə gər malların rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsinin müqayisə bazisi kimi istehlakçının tələbatlarının ödənilmə dərəcəsi qəbul olunursa, rəqabət qabiliyyətliliyinin vahid göstəricisi aşağıdakı düsturla hesablanır:
К i – istehlakçının tələbatlarının ödənilmə dərəcəsinin i-parametri üzrə ölçüsü (i = 1, 2,..);
Р
- istehlakçının tələbatlarının tədqiq olunan məhsul üzrə ödənilmə dərəcəsinin i-parametri üzrə ölçüsü; Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|