Microsoft Word meyve terevez
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Almanın Sortu Saxlanılma temperaturu Qaz tərkibi, %-lə CO 2
232 Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, meyvələrin tənzim olunan qaz mühitində saxlanılmasının başlıca üstünlükləri aşağıdakılardan ibarətdir: -
bir çox alma sortları bu xəstəliklə zədələnə bilər; -
bir çox fizioloji xəstəliklərin qarşısı alınır; -
meyvələrin ətri və dadı yaxşı qalır; -
meyvələrin konsistensiyası uzun müddət bərk qalır; -
tənzim olunan qaz mühitində saxlanılan meyvələrin itkisi soyuducularda saxlanılan meyvələrə nisbətən 2-3 dəfə az, saxlanılma müddəti isə xeyli çoxdur. Müxtəlif növ və sort meyvələrin havanın qaz tərkibinə qarşı reaksiyası müxtəlifdir. Buna görə də onların vəziyyətini nəzərə alaraq, hər növə və sorta uyğun qaz rejimi yaradılmalıdır. Bəzi meyvələr üçün bu üsul effektlidir, bəziləri üçün isə o qədər də vacib deyildir. Meyvələrin tənzim olunan qaz mühitində saxlanılması praktikasında müxtəlif miqdarda oksigen, karbon qazı və azot qarışığı olan müxtəlif qaz qarışıqlarından istifadə edilir. Qaz qarışıqları içərisində ən geniş yayılmış qarışıq tərkibində 5%-dən 10%- dək karbon qazı, 11%-dən 16%-dək oksigen və 79% azot olan qarışıqdır. Belə qarışığa «normal» qarışıq adı verilmişdir. Son vaxtlar oksigenin və karbon qazının qarışığı 21%-dən aşağı götürülür ki, bu da «subnormal» qarışıq adlanır. Ən geniş yayılmış «subnormal» qarışıqdan, bir qayda olaraq 0 0 C-dən yuxarı (2-4 0 ) temperaturda və havanın rütubəti 90-95% olduqda istifadə edirlər. Çox aşağı temperaturda və yüksək rütubətdə meyvələrin karbon qazına həssaslığı hiss olunacaq dərəcədə artır. Beynəlxalq Standartlaşma Təşkilatı armudun saxlanılması üçün 3 qrup optimal qaz qarışığı təklif edir. Birinci tərkibdə 5% CO 2 , 2% O
2 və 93% N 2 , ikinci tərkibdə 7-10% CO 2 , 10-13% O 2 və
80% N 2 , üçüncüdə 7-10% CO 2 , 5% O
2 və 85-88% N 2 olur. Lakin həmin qarışıqlar müxtəlif ölkələrin və rayonların yerli şəraitindən asılı olaraq dəqiqləşdirilməlidir.
233 Bir çox ölkələrdə alma və armudu 3 ~ 5 0 C temperaturda 3-5% CO 2 və 2-5% O 2
2 olmayan 2-3% oksigen şəraitində daha yaxşı qalır.
Cədvəl 6.1. Almaların saxlanılması üçün təklif olunan qaz mühiti və temperatur Almanın Sortu Saxlanılma temperaturu Qaz tərkibi, %-lə CO 2 O 2 N 2 Saxlanılma müddəti Conatan 3-4 0
12-15 79 7
ay Starkinq 0 0
92 6 ay Qolden - Delişes 0 0 C 10 11 79
7 ay
Aport 3-4 0 C 3-5 3 92-94 6-7
ay
Meyvələri sənaye miqyasında tənzim olunan qaz mühitində meyvə anbarlarında – soyuducularda müvəffəqiyyətlə saxlayırlar. Həcmi 500 ton və 1500 ton və TQM ilə soyuducuların tipik layihəsi hazırlanmışdır. 500 ton həcmi olan soyuducu süni soyutma yolu ilə tənzim olunan qaz mühiti ilə işləyir. Bu soyuducunun 8 kamerası vardır. 6 kamera tənzim olunan qaz mühiti ilə, ikisi isə süni soyutma yolu ilə işləyir. Tənzim olunan qaz mühiti ilə işləyən hər kameranın həcmi 70 ton, süni soyutma yolu ilə işləyən hər kameranın həcmi isə 52,3 tondur. G.V.Plexanov adına MXTI-nin məlumatına əsasən, tənzim olunan qaz mühitində saxlanmaya yararlı perspektiv alma sortları, əsasən aşağıdakılardır: Şampan reneti, Qəndil-Sinab, Conatan, Qo-quam və s. Tənzim olunan qaz mühitində saxlama adi Antonovka, Zolaqlı payız, Qara qəlvil və s. sort almalara pis təsir göstərir. A.S.Qaraşarlı ilk dəfə olaraq narı tənzim edilən qaz mühitində saxlamışdır. Bunun üçün Göyçay rayonundan götürülmüş narlar 3 həftə Bakı meyvə-tərəvəz kombinatında saxlanılmış və sonra dəmir yolu nəqliyyatı vasitəsilə Moskvaya aparılmışdır. Kameralara narı yığdıqndan sonra oranın temperaturu 3 0 C, qaz tərkibi
234 isə 11-12% O 2 və 5-7% CO 2 -dən ibarət olmuşdur. Saxlanılma zamanı temperatur 2-4 0
şüşə pəncərəsindən baxılmış və kameranın qaz tərkibi vaxtaşırı yoxlanılıb oksigen və karbon qazının miqdarı müəyyən edilmişdir. Belə kameralarda narlar uzun müddət öz keyfiyyətini saxlamışdır. 8 ay saxlandıqdan sonra Moskva Xalq Təsərrüfatı Institutunda həmin narlar dequstasiyadan keçirilmiş və yaxşı qiymət almışdır.
235 6.7. Meyvə və tərəvəzin saxlanılması zamanı təbii itki
Meyvə və tərəvəzin tərkibindəki suyun buxarlanması və tənəffüs prosesinə sərf olunan üzvi maddələrin hesabına meyvə-tərəvəzin kütləsinin azalması normalaşdırılan və ya təbii itki adlanır. Itkinin 75-85%-i suyun buxarlanması hesabına, 15-25%-i isə üzvi maddələrin hesabına düşür. Bu itkilər saxlanılma şəraitindən asılı olmayaraq baş verir və yalnız optimal saxlanılma şəraiti yaradılmaqla minimuma endirilə bilər. Itkinin həddi bir çox əlamətlərdən asılıdır. Məhsulun növünə, iqlim zonasına, saxlanılma üsuluna və şərtlərinə, anbarın tipinə və saxlanılma müddətinə görə itkinin miqdarı dəyişir. Məsələn, almanın payız və qış sortları üçün, nəmlənmiş qumla və ya qumsuz saxlanılan meyvəköklülər üçün itki norması müxtəlifdir. Tezyetişən tərəvəzlərdə itki az, orta və gecyetişənlərdə bir qədər ondan çoxdur. Ölkəmizin cənub zonasında süni yolla soyudulmayan anbarlarda saxlanılan meyvə-tərəvəzin təbii itkisi orta və şimal zonaya nisbətən çoxdur. Məsələn, orta zona üçün kartofun sentyabr-dekabr aylarında saxlanılmasında təbii itki norması 4% olduğu halda, cənub zonasında 6,3%-dir. Meyvəköklüləri burtlarda və xəndəklərdə nəmlənmiş qumla qarışıq saxladıqda onlara təbii itki norması verilmir. Ilin müxtəlif dövrlərində saxlanılma zamanı təbii itki norması müxtəlif olur. Bir qayda olaraq qış aylarında itki az, payız və yaz aylarında isə çox olur. Məsələn, kartofu soyudulmayan anbarlarda saxladıqda itkinin miqdarı sentyabr və oktyabr aylarında 1,2-1,4%, yanvar-mart aylarında 0,5%, iyun ayında isə 1,8%-dir. Mexaniki və kənd təsərrüfatı zərərvericiləri ilə zədələnmiş meyvələrdə itki sağlam meyvələrə nisbətən çox baş verir. Təbii itki ilə yanaşı, meyvə-tərəvəz üçün aktlaşdırılmış itkilər də nəzərdə tutulmuşdur. Meyvə-tərəvəzin əmtəə emalı, daşınması və saxlanılması zamanı
Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|