Microsoft Word meyve terevez

 

 

249

giləmeyvə  şirələri və duru püreləri konservləşdirmək yaxşıdır, çünki 

istehlak zamanı onlar butulkanın dar boğazından asanlıqla tökülür. 

Butulkalarda konservləşdirməyə başlamazdan  əvvəl möhkəm və 

keyfiyyətli tıxaclar  əldə etmək lazımdır. Istifadədən qabaq tıxaclar 

qaynar suda yaxalanır, butulkalar isə  şüşə konserv bankaları kimi 

yuyulur, isti suda yaxalanır və qurudulur. Butulkaları yumaq üçün 

butulka yuyan polimer tüklü şotkadan istifadə edilir. 

Yuyulmuş, isti suda yaxalanmış  və qurudulmuş butulkalara şirə, 

giləmeyvə və s. doldurulub pasterizə edilir. Içi dolu butulkalar qazanın 

dibindəki taxta şəbəkə  və ya əskinin üzərinə qoyulur və oraya 

qızdırılmış su tökülür. Butulkalar da pasterizə zamanı bütünlüklə suyun 

içərisində olmalıdır, ona görə  də pasterizə üçün dərin qazan və ya 

vedrədən istifadə etmək lazımdır. Pasterizə müddəti qürtardıqdan sonra 

butulkanın ağzını  tıxacla, butulkanın ağzından 1-2 mm aşağı olmaqla 

bağlayırlar. Tıxacın altına perqament kağızından altlıq qoyulur ki, 

butulkadakı  məhsul tıxaca toxunmasın. Bunun üçün perqament 

kağızından dairəcikləri qabaqcadan lazımi ölçüdə  kəsib, bir neçə 

saniyəliyə qaynar suya batırırlar. 

Tıxac butulkanın ağzını kip tutandan sonra onu ətirli qatranla 

yapışdırırlar. Bu məqsədlə  qətran tənəkə bankada qızdırılır və maye 

halına düşdükdə butulka başı  aşağı qatranın içinə elə salınır ki, onun 

ağzı tıxacla birlikdə 1-2 sm qatranın içinə batsın. Butulka və tıxac quru 

olduqda, qatran onlara daha möhkəm yapışır. 

---

 

 

250

Butulkaları pasterizədən qabaq da tıxacla bağlamaq olar, lakin bu 

halda hər bir butulkanın tıxacı yumşaq məftillə  və ya viclə möhkəm 

sarınmalıdır ki, butulka daxilindəki buxarın təzyiqi onu ata bilməsin. 

Adi xırda butulkalardan başqa, meyvə-tərəvəzi ev şəraitində 

konservləşdirmək üçün tıxacla bağlanan 3, 10 və 15 litrlik böyük şüşə 

butulkalardanda istifadə oluna bilər. Belə butulkaların ağzını bağlamaq 

üçün cökə  və ya ağcaqayın ağacından yonulub hazırlanmış taxta 

tıxaclardan istifadə edilir.Tıxacları 4-5 sm hündürlükdə konusşəklində 

hazırlayırlar. Belə tıxaclarla boğazı müxtəlif ölçülü butulkaları bağlamaq 

mümkündür.Tıxacları bir neçə dəqiqə suda qaynadır, sonra onların altına 

perqament dairəciklər qoyub butulkanın ağzını bağlayırlar. Sonra onun 

üstünə  əridilmiş qatran tökərək tıxacın bütün səthini və  şüşəyə 

toxunduğu yeri örtürlər. Belə butulkalarda bir qayda olaraq pasterizə 

tələb olunmayan, qaynama temperaturunda butulkalara tökülən duza və 

sirkəyə qoyulmuş məhsullar, tomat və alma püresi hazırlanır. Bəzən ağzı 

dar  şüşə butulkalar qaynar duru məhsul töküldükdən sonra onların 

ağzına rezin əmzik keçirirlər. Məhsul soyuduqda həcmi azalır, 

butulkanın yuxarı hissəsində vakuum yaranır və rezin əmzik butulkanın 

daxilinə dartılır. 

5. Plastmas və ya rezin qapaqlarla bağlanan  şüşə bankalarda 

konservlərin hazırlanması. Qıraqlarında xüsusi çıxıntıları olan və 

bankanın xarici çıxıntısına bənd oluna bilən plastmas qapaqlarla da 

konservləşdirilən məhsul tökülmüş bankaların ağzını bağlamaq olar. 

Ağzının diametri 83 mm olan adi şüşə bankaları bağlamaq üçün 

---

 

 

251

sənayedə plastmas və rezin qapaqlar istehsal edilir. Bunlardan istifadə 

etmək çox asandır. 

Məhsul doldurulmuş bankaları içərisində isti su olan qazana yığıb 

ağzına plastmas və ya rezin qapaq örtüb (bərkidilmədən) pasterizə 

edirlər. Pasterizə qurtardıqdan sonra dərhal qapaq bankanın ağzına 

geydirilir, beləliklə banka kip bağlanır. Bankalar bu şəkildə soyudulur 

və saxlanılır. Soyudulma zamanı bankanın içərisindəki buxar mayeyə 

çevrilir, konservin həcmi azalır, nəticədə bankada vakuum əmələ  gəlir 

və rezin qapaq bir qədər içəri batır. Bu da germetiklik və konservin 

keyfiyyətli olması əlamətidir. 

Pasterizasiya üsulu ilə konserv hazırladıqda məhsulun tərkibindən, 

qatılığından və bankanın həcmindən asılı olaraq pasterizasiya üçün 

müəyyən müddətlər göstərilir. Kitabda göstərilən müddətlər hazırlanan 

konservlərin uzun müddət keyfiyyətli saxlanılmasını  təmin edir. Çünki 

hamı eyni səviyyədə sanitariya-gigiyenik qaydalara riayət etmir və məhz 

ona görə pasterizə müddəti ehtiyat üzündən bir qədər artıq 

götürülmüşdür. Bu işdə səriştəsi olanlar bir neçə il konserv hazırlayan, 

əvvəllər öz işində konservlərin xarab olmasına yol verməyənlər əmin ola 

bilərlər ki, meyvə-tərəvəzin emalına, təmizliyi təmin etmək baxımından 

düzgün  əməl edir və ona görə  də  bəzi hallarda yarımlitrlik bankaların 

pasterizə müddətini 2-3 dəq, litrlik bankalarda 3 - 4 dəq, iki və üç litrlik 

balonlarda 5-7 dəq azaltmaq olar. Həmin konservlərə nişan qoyub, 

onların qapağının bir müddət sonra qabarıb-qabarmadığını müşahidə 

etmək olar. Əgər bu və ya digər məhsuldan konserv hazırladıqda bu iş 

baş tutubsa, gələcəkdə qısamüddətli pasterizasiya üsulu ilə işləmək olar. 

---

 

 

252

Bu üsul məhsulun tərkibində vitaminlərin və bioloji fəal maddələrin, 

rəngin və meyvənin daha sıx konsistensiyasının yaxşı saxlanılmasına 

imkan verir. Mümkün olan yerdə konservlərin istiliklə emalı müddətini 

azacıq qısaltmaq məqsədəuyğundur. 

Göründüyü kimi, müxtəlif taralarda meyvə-tərəvəzin 

konservləşdirilməsinin öz xüsusiyyətləri vardır, lakin  hər hansı 

məhsuldan müxtəlif taralarda konserv hazırladıqda aşağıdakı 

əməliyyatlara ardıcıl olaraq riayət etmək vacibdir. 

1. Məhsul konservləşdiriləcək banka, balon və butulkalar çay 

sodası ilə təmiz yuyulmalı və su ilə yaxaladıqda şüşənin divarlarında su 

damla və ləkə şəklində qalmayıb, şəffaflığını itirmədən süzülməlidir. 

2. Banka, balon və butulkalara məhsulu yığmadan qabaq onları 

qaynayan su içərisinə salıb, 3-5 dəq saxlamaq və yaxud 10-15 dəq 

qaynayan su üzərində qaynar su buxarına verməklə sterilləşdirmək 

lazımdır. 

3. Banka və balonlar bağlanacaq tənəkə qapaqlar təmiz yuyulur, 3-

5 dəq qaynayan suda sterilləşdirilir. 

4. Konservləşdiriləcək meyvə-giləmeyvə  və ya tərəvəz 

keyfiyyətinə görə  çıxdaş edilib, yetişkənliyinə  və ölçüsünə görə 

çeşidlənməlidir. Hər bankaya bərabər ölçülü meyvə-tərəvəz yığılmalıdır. 

Meyvə-tərəvəz təmiz yuyulmalı, süzgəcə yığılıb üzərindən qaynayan su 

ötürüldükdən sonra banka və balonlara doldurulmalıdır. 

5. Istifadə olunan ədviyyat,  ətirli-ədviyyəli göyərtilər və başqa 

tamlı qatmalar banka və balonun dibinə qoyulmalı, sonra meyvə-tərəvəz 

yığılmalıdır. 

---