Microsoft Word milli inkishaf doc
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
ƏL İ H ƏS ƏNOV 156 yasının və ölkənin xarici iqtisadi siyasətinin əsas vəzifəsi Xəzər dənizinin ona məxsus olan milli sektorunda mövcud olan karbohidrogen ehtiyatlarının qabaqcıl Qərb texnologiyası və investisiya imkanlarından səmərəli istifadə etməklə çıxarıl- ması, təhlükəsiz yollarla dünya bazarlarına çatdırılması, satı- şından əldə edilən vəsaitlə ölkənin gələcək inkişafı ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsi, əhalinin iqtisadi və sosial ehti- yaclarının ödənilməsi və sairdən ibarət olmuşdur. Bununla bağlı, həm də Xəzərin sektor bölgüsü, neft-qaz ixrac boru kə- mərlərinin çəkilişi və təhlükəsizliyinin təmin olunması, ölkə iqtisadiyyatına davamlı xarici sərmayələrin cəlb edilməsi və səmərəli istifadəsi, dünya neft-qaz bazarında lazımi yer tutmaq kimi çətinliklərin aradan qaldırılması, bu sahədə xarici dövlət- lərin imkanlarından maksimum yararlanmaq və s. kimi vəzifə- lər də bəhs olunan fəaliyyətin əsas prioritetlərindən olmuşdur. Lakin qeyd etdiyimiz kimi, mütəxəssislər Azərbaycan tipli ölkələrin özünün bütün iqtisadi inkişafını, sosial-mədəni prob- lemlərinin həllini neft amilinin üzərində qurmasını birmənalı mənfi qiymətləndirir və belə ölkələrin gələcək inkişaf pers- pektivlərinin ürəkaçan olmayacağını proqnozlaşdırırlar. Odur ki, ölkənin iqtisadi inkişafı və təhlükəsizliyində neft gəlirlərin- dən asılılığın azaldılması, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olunması və s. kimi işlər indiki halda çox ciddi əhəmiyyət kəsb edir, bugünkü və gələ- cək nəsillərin firəvan həyatının təmin edilməsində önəmli rol oynayır. Bu mənada Prezident İlham Əliyevin “neft gəlirlə- rindən istifadə etməklə, qeyri-neft sektorunun inkişafının təmin olunması, ölkənin bütün regionlarının infrastrukturlarının yeni- dən qurulması, əksər sosial-iqtisadi və əmək ehtiyatlarının işə salınması və səmərəli istifadəsi Azərbaycanın iqtisadi inkişaf strategiyasının əsasını təşkil etməlidir” - fikri bu gün və gələ- AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ İNKİŞAF VƏ TƏHLÜKƏSİZLİK SİYASƏTİNIN ƏSASLARI 157 cəkdə ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin mühüm amili olaraq, onun milli təhlükəsizliyinin əsas vəzifələrindən birinə çevril- məlidir. 89 Müstəqilliyinin ilk illərindən Azərbaycanın rastlaşdığı əsas problemlərdən biri də ölkənin maliyyə müstəqilliyinin qo- runması, milli pulun xarici valyutalardan asılılığının aradan qaldırılması və həyata keçirilən iqtisadi siyasətin maliyyə təmi- natının dönmədən həll edilməsi idi. İlk illərdə milli pul vahidi demək olar ki, xarici valyutalardan tam asılı vəziyyətdə idi ki, bu da ölkədə davamlı olaraq iqtisadi, siyasi, maliyyə-kredit böhranı yaradır, Azərbaycanın milli pul vahidinin sabit kursu- nu pozurdu. Bundan başqa, qeyri-peşəkar makro və mikro- iqtisadi fəaliyyət, kredit, investisiya və pul siyasəti də o dövrdə Azərbaycanı xarici kapitalın, ilk növbədə rus rublu və ABŞ dollarının tam təsiri altına salmışdı. İnflyasiya prosesləri ölkə- nin iradəsindən asılı olmayaraq cərəyan edir, nəzərdə tutulan büdcə, xəzinə və s. proqnozlar mütəmadi olaraq pozulur və iflasa uğrayırdı. 1996-2005-ci illərdə həyata keçirilən məqsədyönlü maliy- yə-pul siyasəti və görülmüş ciddi tədbirlər ölkədə mövcud böhranı aradan qaldırdı, inflyasiyanı sabitləşdirdi, büdcə, xəzi- nə, xarici investisiya qoyuluşu və maliyyə-kredit problemlərini həll etdi. 2005-ci ildə manatın denominasiyası haqqında fər- man imzalandı, xəzinəyə iki milyard ABŞ dollarından artıq pul toplandı, neft gəlirlərinin vahid fonda yığılması və istifadəsi strategiyası müəyyən edildi. Bu da ölkənin maliyyə təhlükə- sizliyinin təmin edilməsində ciddi dönüşün başlanğıcı oldu. Azərbaycanın hazırkı iqtisadi və maliyyə siyasətinin əsas prioritetlərindən biri ölkənin maliyyə təhlükəsizliyinin davamlı 89 Bax: “Azərbaycan” qəzeti, 19 yanvar 2010-cu il ƏL İ H ƏS ƏNOV 158 olaraq təmin edilməsindən ibarətdir. Ölkənin maliyyə təhlükə- sizliyinin təmin olunması, ilk növbədə, xarici valyutaların təsi- rinin getdikcə azaldılması, sabit daxili maliyyə vəziyyətinin qorunması, xarici kapital və investisiya üçün “əlverişli dövlət imicinin” möhkəmləndirilməsindən ibarətdir. Bundan başqa, maliyyə təhlükəsizliyinin təmin edilməsi mövcud neft gəlirləri və xarici maliyyə imkanlarından istifadə edərək qeyri-neft sektorunun hərtərəfli inkişafına nail olunması, yeni iş yerlə- rinin açılması, inflyasiyanın idarə edilməsi, beynəlxalq maliyyə qurumları ilə səmərəli əməkdaşlığın davam etdirilməsi, xarici borcların səviyyəsinin nəzarətdə saxlanılması, Azərbaycanın xarici kapitaldan və neft gəlirlərindən asılılığının getdikcə aradan qaldırılması kimi vəzifələrin də davamlı şəkildə həyata keçirilməsini tələb edir. § 3.5. İctimai-siyasi, sosial, etnik və milli insan ehtiyatlarının təhlükəsiz istifadəsi və idarə olunması siyasəti Müasir dünyanın müxtəlif ölkələrində baş verən terror hadisələri, dövlət hakimiyyətinə, cəmiyyət həyatına, ölkədaxili sosial və milli-vətəndaş birliyinə qarşı yönəlmiş siyasi təhdid- lər, geosiyasi təhlükələr hər bir ölkədə olduğu kimi, müstəqil- liyə qovuşduqdan sonra Azərbaycan Respublikasında da daxili sabitliyin, ictimai-siyasi və sosial-etnik təhlükəsizliyinin, milli insan ehtiyatlarının idarə edilməsi və s. kimi ciddi məsələlərin qayğısına qalmaq kimi yeni bir milli vəzifə irəli sürdü. İctimai- siyasi, sosial-etnik təhlükəsizlik və milli insan ehtiyatlarının idarə edilməsi siyasəti cəmiyyət həyatının sosial-mənəvi və milli-etnik sahələrini də əhatə edərək, ilk növbədə xarici aləm- dən qaynaqlanan məqsədyönlü təhdid və təxribatlara, ölkəda- AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ İNKİŞAF VƏ TƏHLÜKƏSİZLİK SİYASƏTİNIN ƏSASLARI 159 xili ictimai-siyasi sabitliyi pozmaq, dövlətin konstitusion quru- luşunu sarsıtmaq, cəmiyyəti xaos və qarşıdurmalara sürüklə- mək cəhdlərinə qarşı kompleks milli tədbirlər sistemidir. Milli təhlükəsizlik sisteminin tərkib hissəsi kimi ictimai-siyasi və sosial təhlükəsizlik siyasəti dünyadakı və bölgədəki ictimai- siyasi münasibətlərin, cəmiyyət həyatını əhatə edən köklü dəyişikliklərin, onların milli təhlükəsizlik maraqlarına təsiri və s. məsələlərin operativ öyrənilməsini və nəzərə alınmasını tələb edir. Bu siyasət cəmiyyətin siyasi sisteminin, bütün insan resurslarının və ölkədəki mövcud sosial-iqtisadi münasibətlərin xarakteri ilə sıx bağı olur. Odur ki, müstəqillik yolu seçmiş ölkələrin, xüsusən də Azərbaycan kimi mürəkkəb geosiyasi əhatəsi və rəngarəng etnik tərkibi olan dövlətlərin ictimai- siyasi və sosial-etnik təhlükəsizlik siyasəti yeni yaradılan sosial münasibətləri, keçid prosesinin, siyasi-iqtisadi sistemin daxili özünəməxsusluğunu, yeni sistemdə özünü göstərən ziddiyyətləri, bütövlükdə milli təhlükəsizlik sistemini təhdid edən digər riskləri mütləq şəkildə nəzərə almalıdır. Bütün sahələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda ictimai- siyasi və sosial təhlükəsizlik siyasətinin formalaşması və döv- lət siyasəti səviyyəsində təmin olunması işi də 90-cı illərin əv- vəllərində bir qədər təcrübəsiz şəkildə, qeyri-peşəkar formada həyata keçirilmiş, siyasi hakimiyyətsizlik, vətəndaş qarşıdur- ması, ağır sosial-iqtisadi böhran, səriştəsiz milli-etnik siyasət, sistemsiz dövlət quruculuğu, ölkənin aydın siyasi, iqtisadi və mənəvi inkişaf strategiyasının yoxluğu və s. bu siyasətin uğur- suzluğunu şərtləndirmişdir. Həmin uğursuzluqların nəticəsi olaraq o dövrdə əhalinin yaşayış səviyyəsi gündən-günə ağır- laşmış, siyasi idarəçilik ciddi böhrana düçar olmuş, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və digər sahələr öz dinamik inkişafını Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|