143
üçün araşdırma istiqamətlərini özündə ehtiva edən aşağıdakı
köməkçi vəzifələr qarşıya qoyulmuşdur:
Birincisi, balanslaşdırma anlayışının məzmunu -baza
istiqaməti üzrə:
-dövlətlər
daxilində
və
dövlətlər
arasında
sülh
münasibətlərinin əsasən tarazlaşdırma siyasətindən asılı
olmasının ümumi amillərini araşdırmaq və bu istiqamətdə
baza mərhələ olaraq,
-balanslaşdırmanın
əsaslarını
müəyyən
etmək,
bu
baxımdan,
-münasibətlərin tarazlaşdırılmasında sosioloji, psixoloji
amillərin rolunu nəzərə alaraq, balanslaşdırma anlayışının
fəlsəfi, sosioloji və politoloji məzmununu açmaq; müvafiq
istiqamətdə-balanslaşdırma prosesinin bir çox elmi araşdırma
istiqamətlərindəki anlayışını, yanaşmanı, izahları tədqiqata cəlb
etmək. Bu tədqiqat yönü əslində mövzuya girişdir və
mövzunun ümumi mahiyyətini, ümumi məzmununu müəyyən
etmək üçündür.
-balanslaşdırma anlayışının tərkib məzmununu müəyyən
etmək;
-balanslaşdırma
zamanı
proseslərin
xüsusiyyətlərini
araşdırmaq;
-balanslaşdırma proseslərində maraq tərkibi olan şəraiti,
tələbat və ehtiyacları, bu baxımdan maraqların əsaslarını
araşdırmaq;
-balanslaşdırma prosesləri zamanı balanslaşdırma predmeti
olan
əşyalar üzərində tərəflərin təsir xüsusiyyətlərini
araşdırmaq;
-balanslaşdırma proseslərinə təkan verən elementləri
araşdırmaq;
-balanslaşdırma proseslərinin tərkib məzmununu müəyyən
etmək;
-balanslaşdırma zamanı münasibətlərin struktur tərkibində
mövcud olan qarşılıqlı təsir mexanizmini müəyyən etmək;
144
-balanslaşdırma prosesinin sistem tərəfindən həyata
keçirilməsini araşdırmaq.
İ
kinci baza istiqaməti üzrə:
Birinci mərhələdə-
-balanslaşdırma siyasəti anlayışının ümumi strukturunu
müəyyən etmək, bu baxımdan,
-balanslaşdırma siyasətinin məzmununu və formasını
müəyyən etmək;
-balanslaşdırmanın yaranması üçün zəruri olan şəraiti,
məkan və zaman amilini və tətbiqi üsullarını araşdırmaq;
-balanslaşdırma
siyasətinin
formalaşması
sahələrini
araşdırmaq və müəyyən etmək;
-balanslaşdırma siyasətinin obyekt və subyektlərini
(dövlətdaxili) araşdırmaq;
-balanslaşdırma siyasətini həyata keçirən və siyasətə təsir
edən mərkəzi elementləri araşdırmaq;
-balanslaşdırmanı təmin edən yol olaraq prosesləri
tənzimləmə
vasitələri
(icra
vasitələri
olan)
hüquq
normalarınının
yaranması
və
icrası
proseslərinin
xüsusiyyətlərini araşdırmaq;
-balanslaşdırmanı təmin edən, balanslaşdırma vəziyyəti
yaradan, bu yöndə icra vasitələri və qaydalar müəyyən edən
yığıncaqların,
o
cümlədən
iclasların-
konfransların,
konqreslərin, brifinqlərin və s. fəaliyyət xüsusiyyətlərini
araşdırmaq;
-balanslaşdırma
vəziyyətini
qoruyan
və
müəyyən
istiqamətlər üzrə ardıcıl balanslı vəziyyətləri təmin edən
vasitələrin fəaliyyət xüsusiyyətlərini araşdırmaq;
-balanslaşdırma
sahələri
və
istiqamətləri
arasında
keçiciliyin, uzlaşma və əlaqənin xüsusiyyətlərini araşdırmaq.
145
İ
kinci mərhələdə:
-dövlətlər daxilində, ümumi əsaslarla cəmiyyətlərdə
tarazlaşdırmanın bir anlayış olaraq ümumi mənasını elmi-
nəzəri əsaslarla izah etmək;
-cəmiyyətlərdə müxtəlif funksiya yerinə yetirən qruplar
arasında tarazlaşdırmanın əsaslarını araşdırmaq;
-vətəndaşla
dövlət
arasında
tarazlı
münasibətlərin
yaranması və qorunması üçün müvafiq şərtləri və şəraitləri,
vasitələri müəyyən etmək;
-vətəndaşla
siyasi
hakimiyyət
arasında
tarazlı
münasibətlərin formalaşmasında hər iki tərəfin vəzifə və
funksiyalarının elmi-nəzəri əsaslarını müəyyən etmək;
-vətəndaşla
siyasi
hakimiyyət
arasında
tarazlı
münasibətlərdə
qarşılıqlı
öhdəliklər
yaradan
şərtlərin
xüsusiyyətlərinin elmi-nəzəri əsaslarını öyrənmək;
-balanslaşdırmanın dövlətlər daxilində sabitliyə, dinamik
inkişafa və sülhə səbəb olmasının elmi-nəzəri əsaslarını izah
etmək;
-balanslaşdırma proseslərinin istiqamətlərinin elmi-nəzəri
əsaslarını müəyyən etmək və balanslaşdırma vəziyyətinin
davamediciliyinin şərtlərini izah etmək;
-balanslaşdırma proseslərində iqtisadi, siyasi, sosial və
etik-estetik aspektləri təhlil etmək və proseslərin struktur
tərkibi arasında əlaqələrin şərtlərinin elmi-nəzəri əsaslarını
qeyd etmək;
-balanslaşdırmanı yaradan vasitələr arasında bağlılığın
elmi-fəlsəfi və nəzəri aspektlərini qeyd etmək;
-balanslaşdırma istiqamətini müəyyən edən vasitələrin
elmi-nəzəri əsaslarını araşdırmaq;
-balanslaşdırma proseslərinin hüquqi və adət-ənənələrə
söykənən əsaslarını araşdırmaq və balanslaşdırma proseslərinə
mane olan ünsürləri, vasitələri aşkar edərək elmi-fəlsəfi
cəhətdən təhlil etmək;