Microsoft Word Mustafayeva Amalya docx
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
8
qoyulan kapital hər zaman geri qayıdır. Bununla da, E-hökümət orqanları idarəetmə xərclərini 15-20% azalda biləcəkdir[31].
9
I Fəsil. Rəqəmsal iqtisadiyyatın konseptual anlayışları vəüstünlükləri 1.1. Rəqəmsal iqtisadiyyata keçid və onun ənənəvi iqtisadiyyatdan fərqi XX əsrin sonlarından etibarən nformasiya kommunikasiya texnologiyalarından, şə bəkə texnologiyalarından istifadənin genişlənməsi rəqəmsal vasitələrdən istifadə olunmasına gətirib çıxardı. Böyük həcmli informasiya materiallarının, rəsmlərin, videoların, müxtəlif animasiya tipli məlumatların, filmlərin və s. ötürülməsi üçün qısa bir müddətdə multimediya vasitələri yarandı.Onlar geniş şəkildə tətbiq olunmağa başladı. Bu yeniliklərdən istifadə iqtisadiyyata öz təsirini göstərməyə başladı. Şəbəkə texnologiyalarından istifadə nəticəsində iqtisadi əlaqələrin qurulması, lokal və qlobal şə bəkələrdən istifadə, iri müəssisələrdə korporativ şəbəkə və sistemlərin yaranması və s. bu kimi məsələlər iqtisadiyyatın bir sahəsi olan rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranmasınasəbəb oldu.Rəqəmsal iqtisadiyyat rəqəmli hesablama texnologiyalarına ə saslanan iqtisadiyyat sahəsi hesab olunur və bəzən onu inernet iqtisadiyyat və ya yeni iqtisadiyyat adlandırırlar.Rəqəmsal iqtisadiyyat termini 1997-ci ildə Don Tapscottun ”Rəqəmsal iqtisadiyyat:şəbəkə intellektinin mənfi cəhətləri və üstünlükləri”(“The Digital Economy: Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence”) kitabında işlədilmişdir [8].Rəqəmsal iqtisadiyyat adlanan bu kitabda internet vasitəsilə kommersiyanı dəyişdirməyin yolu göstərilmişdir. Thomas Mesenbourga görə “Rəqəmsal iqtisadiyyat” konsepsiyasını aşağıdakı 3 komponentlə eyniləşdirmək olar:[20] • nfrastrukturun dəstəklənməsi (kompüter avadanlığı, proqram təminatı, telekommunikasiya, şəbəkə və s.) • E-biznes (təşkilat hər bir prosesi kompüter şəbəkələri üzərindən aparır) • E-kommersiya (malların transferi, məsələn onlayn kitab satışı və s.)
10
Lakin Bill mlahın şərhində bu sərhədlər daha da genişləndirilir. O buraya başqa komponentləri məsələn, sosial media və internetdə axtarışı da əlavə edərək mürəkkəbliyi artırır.Bu yeni iqtisadiyyatda rəqəmsal şəbəkə və rabitə infrastrukturu qlobal platforma üzərində insanlar və təşkilatlar üçün strategiyalar hazırlamağa, ə məkdaşlıq etməyə, ünsiyyət yaratmağa, informasiya axtarışına və s. imkan verir. Rəqəmsal iqtisadiyyatın daha aydın xarakteristikasının müəyyənləşdirilməsi ə nənəvi iqtisadiyyatla bağlıdır.Belə ki,rəqəmsal iqtisadiyyat “yeni iqtisadiyyat”ın, “informasiya iqtisadiyyatı”nın və informasiya cəmiyyətinin əsasında duran başlıca vasitədir. Rəqəmsal iqtisadiyyatın təşəkkülü və sürətli inkişafı ənənəvi iqtisadiyyatda bir çox dəyişikliklərin,yeniliklərin dəyaranmasına gətirib çıxardı. Rəqəmsal iqtisadiyyatın üstünlükləri rəqəmsal texnologiyanın malik olduğu üstünlüklərə ə saslanır. Belə ki, rəqəmsal texnologiya - xüsusi kodlaşdırma, mübadilə və istifadə qaydalarına əsaslanaraq informsiya proseslərinin yerinə yetirilməsi zamanı yəni,informasiyanın saxlanması, daşınması və ötürülməsində yüksək sürətin, operativliyin və yaddaşa qənaət etməklə daha çox məlumatın əldə olunmasını təmin edir. Rəqəmsal texnologiya informasiya emalı prosesində dəqiq riyazi üsulların tətbiqinə və o cümlədən informasiya ilə müxtəlif manipulyasiyaların həyata keçirilməsinə imkan yaradır. 11
Rəqəmsal iqtisadiyyatın yaranması əvvəldədə vurğuladığımız kimi ənənəvi iqtisadiyyatda dəyişikliklərin baş verməsinə səbəb oldu.Klassik yəni,ənənəvi iqtisadiyyatda kapital maddi formada qəbul edilir. Bunlara adətən maşınlar, qurğu və binalar, torpaq və s. aiddir. Zaman keçdikcə iqtisadiyyatda pulun rolu daha da möhkəmləndi və kapitalı pul formasında qəbul etməyə başladılar. Nəticədə məhz pul kütləsi vasitəsilə əmək alətləri və vasitələrini əldə etmək mümkün olurdu. Rəqəmsal iqtisadiyyatın meydana gəlməsi nəticəsində isəəsas təyinedici rol,funksiya informasiyaya verildi. Beləliklə informasiya kapitalı meydana gəldi. Kapitalın effektivliyinin təhlilinin aparılması aktivlərin müxtəlif növlərinin fərqləndirilməsinə şərait yaratdı. Buraya cari aktivlər (dövriyyə vəsaitləri), əsas fondlar, investisiyalar(istiqraz aksiyaları), qeyri-material aktivlər daxildir(qeyri material aktivləri dedikdə ticarət nişanı, patentlər, müəliflik hüququ, işçilərin yaradıcılıq potensialı və s. digər aktivlər). Müasir dövrdə müəssisələrdə gələcək üçün alıcılıq qabliyyətinə malik tələbləri proqnozlaşdıran, müəssisələrin maliyyə və təşkilati strukturunu planlaşdıran, gəlir əldə olunmasını təmin edən aktiv kimi informasiya kapitalını qəbul etmək olar. nformasiya kapitalının yaranması, dövriyyəsi və istifadəsi, qiymətləndirilməsi və təhlili proseslərini rəqəmsal texnologiyalar olmadan təmin etmək mümkün deyil. Rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi bu kapitaldan istifadənin səmərəliliyinin təmin olunmasına imkan verir . Rəqəmsal iqtisadiyyatın ənənəvi iqtisadiyyatdan fərqli və üstün cəhətləri mövcuddur. Bunlardan ən əsası ondan ibarətdir ki, burada məhsul, daha doğrusu informasiya məhsulu, yəni kapitalı hərəkətdə və dövriyyədə daha aktivdir. Yüksək texnologiyanın tətbiq edilməsi və qlobal əlaqələrin mövcud olması qısa zamanda məhsulun istehsalının həyata keçirilməsini təmin edir. Başqa sözlə, məhsulun satışı üçün bazarın axtarılması və seçilməsi, satışa görə ödəmələrin gecikdirilmədən həyata keçirilməsi, o cümlədən yeni növ və çeşidlərin müəyyənləşdirilməsi və alıcıya təklif olunması, rəqabətin gedişatının daimi olaraq nəzarətdə saxlanılması mümkündür. Rəqəmsal iqtisadiyyat texnologiyaların təminatı baxımından böyük xərclərin və
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|